در این گزارش تصویری، بهترین عکس‌های فضایی سال گذشته میلادی را به انتخاب سایت نشنال جئوگرافیک با هم مرور می‌کنیم: از سفر خداحافظی شاتل ایندیور و دریای گلدار گرفته، تا گهواره ستاره‌ای و زحل طوفانی.
آتش‌بازی خورشیدی: در روز 17 سپتامبر / 27 شهریور، نوعی انفجار خورشیدی که فوران جرم تاج خورشیدی نامیده می‌شود، تشعشعات خورشیدی را با سرعت 1500 کیلومتر بر ثانیه روانه فضا کرد. این انفجار ناگهانی با زمین برخورد نکرد، اما در اثر برخورد با میدان مغناطیسی زمین شفق‌های چشم نوازی را در آسمان مناطق شمالی زمین به وجود آورد.
تاج خورشیدی لایه نازکی از جو خورشید است که در فاصله‌ای نزدیک به 1 میلیون کیلومتر بالای سطح خورشید قرار دارد. این لایه که مخلوطی پیچیده از گاز است، دمایی نزدیک به یک میلیون درجه سانتی‌گراد دارد.
دلیل انتخاب عکس: «سایت ناسا و اسپیس، تصاویر زیادی از خورشید منتشر می‌کنند که برای افراد حرفه‌ای خیلی سودمند است، اما این یکی خیلی واضح است و درک آن برای افراد عادی نیز ساده است. ضمن اینکه خیلی هم الهام‌بخش است.»
دریاهای گلدار: در این تصویر که توسط ماهواره آژانس فضایی اروپا و در ماه ژانویه / دی‌ماه گرفته شده است، شکوفایی فیتوپلانکتون‌ها شکلی شبیه به 8 انگلیسی را در اقیانوس اطلس جنوبی ایجاد کرده است؛ پلانکتون‌هایی که مساحتی حدود 600 کیلومتر را در شرق جزایر فالکلند اشغال کرده‌اند.
فیتوپلانکتون‌ها موجوداتی ذره‌بینی هستند که قاعده هرم غذایی اقیانوس را تشکیل می‌دهند. در ماه‌های بهار و تابستان که مواد غذایی از آب‌های عمیق‌تر به طرف بالا می‌آیند، شرایط مناسب برای شکوفایی عظیم فیتوپلانکتون‌ها در سطح آب فراهم می‌شود. رنگ مربوط به شکوفایی فیتوپلانکتون‌ها به نوع و تعداد آنها بستگی دارد، همان‌طور که در عکس بالا به صورت سایه‌های سبز و آبی دیده می‌شود.
دلیل انتخاب عکس: «نحوه انتقال حس حرکت توسط این تصویر ماهواره‌ای که حالتی ایستا و ساکن دارد، دلیل انتخاب این عکس است.»
حلقه‌های ابر: پیچ و خم‌های این ابرهای باریک در مقابل پس‌زمینه ستارگان همچون حلقه‌های دود به نظر می‌رسد؛ ابرهایی که در نتیجه پرتاب موشک ناسا برای مطالعه جریان‌های جت استریم در لایه‌های بالایی جو زمین ایجاد شده‌اند. ناسا از تاسیسات فضایی والوپ در ویرجینیا، پنج موشک پشت سر هم را به عنوان بخشی از «آزمایش حمل و نقل موشکی خلاف قاعده یا ARTEX» پرتاب کرد. هر کدام از این موشک‌های زیرمداری زمانی‌که به نقطه اوج خود می‌رسید، یک ردیاب شیمیایی را در ارتفاعی بین 80 تا 145 کیلومتری آزاد می‌کرد.
دلیل انتخاب عکس: «یک استاد عکاسی خبری زمانی اشاره کرد که بهترین عکس‌های یک حادثه، آنهایی هستند که یا مربوط به قبل از شروع آن و یا مربوط به پس از پایان آن هستند. این عکس مثال خوبی در این باره است!»
فانتزی سه‌گانه: در این تصویر مفهومی، سه ستاره از جمله کوتوله قرمز گلیس 667C (سمت چپ) بر فراز ابرزمین گلیس 667 Cc طلوع کرده‌اند. بر اساس نتایج اخیر تلسکوپ «جستجوگر سیاره‌ای سرعت شعاعی دقت بالا یا HARPS» در رصدخانه جنوبی اروپا، چنین دنیاهای صخره‌ای در اطراف کوتوله‌های قرمز فراوان دیده می‌شوند؛ ستاره‌هایی که از خورشید ما کوچک‌تر و سردتر هستند. سرعت شعاعی یک تکنیک شکار سیارات است که به دنبال لرزش‌های جزئی در نور ستارگان می‌گردد، که می‌تواند نشانه‌ای از کشش گرانشی این دنیاهای گردان به دور یکدیگر باشد.
دلیل انتخاب عکس: «این تصویرسازی، یک کار زیبا در زمینه نشان دادن هم‌زمان شباهت‌ها و تفاوت‌های میان این سیارات فراخورشیدی و زمین ما است.»
خودنگاره مریخ‌نورد: تک و تنها بر روی سیاره سرخ، مریخ‌نورد کیوریاسیتی این خودنگاره را به مناسبت جشن هالووین گرفته است. این تصویر از به هم چسباندن 55 عکس کیفیت بالا تهیه شده است که توسط تصویربردار ذره‌بین دستی مریخ (MAHLI) گرفته شده‌اند. این عکس در Rocknest گرفته شده است، موقعیتی در دهانه گیل که مرحله نخست نمونه‌برداری از خاک مریخ انجام می‌شود. در این عکس، محل خراش چهار نمونه‌برداری از خاک مریخ در مقابل مریخ‌نورد مشخص است، و کوهپایه کوه 5 هزار متری شارپ در سمت راست کیوریاسیتی مشاهده می‌شود.
خودنگاره تنها راهی برای مشاهده مریخ‌نورد در حین عملیات نیست. این تصاویر به دانشمندان و مهندسان –که به دنبال نشانه‌هایی مانند سائیدگی چرخ‌ها و یا انباشتگی غبار می‌گردند- امکان می‌دهد تا شرایط مریخ‌نورد را از زمان فرود آن بر سطح مریخ بررسی کنند.
دلیل انتخاب عکس: «اگرچه می‌توان در خصوص حذف بازوی رباتیک از این عکس ترکیبی با نوردهی چندگانه کنایه‌های زیادی مطرح ساخت، اما این عکس کار خوبی است که حس بودن روی مریخ را به ما منتقل می‌کند.»
پنکه برخوردی: در این عکس که توسط مدارگرد شناسایی مریخ گرفته شده است، رسوبی به شکل پنکه نمای زیبایی به کف یکی از دهانه‌های برخوردی مریخ بخشیده است. این پنکه باستانی بسیار شبیه به دلتاهای امروزی بر روی زمین است. دلتا زمانی شکل می‌گیرد که آب موجود در یک آبراهه به درون توده بزرگ‌تری از آب جاری می‌شود. در اثر پخش شدن آب، سرعت آن کاهش می‌یابد و رسوباتی که توسط آن حمل می‌شوند ته‌نشین شده و الگوهایی همانند این ساختار پنکه‌مانند ایجاد می‌کنند.
دلیل انتخاب عکس: «جزئیات فراوان موجود در این عکس به اندازه‌ای است که می‌تواند تمام روز ما را به خود مشغول کند.»
گهواره ستاره‌ای: این عکس که توسط تلسکوپ VTL رصدخانه جنوبی اروپا (ESO) واقع در شیلی منتشر شده است، دقیق‌ترین و با جزئیات‌ترین تصویر فروسرخی است که از سحابی شاه‌تخته تهیه شده است. این زایشگاه پر هیاهوی ستاره‌ای در فاصله 7500 سال نوری از زمین قرار دارد، و خانه چند تن از روشن‌ترین و پرجرم‌ترین ستارگان شناخته شده جهان است.
تشعشعات ستارگان داغ و جوان درون این ناحیه باعث درخشش تابناک سحابی در نور مرئی می‌شود. اما نگاه فروسرخ جدید می‌تواند نقاب غبار کیهانی را از روی این سحابی بردارد، و صدها هزار ستاره کم‌نورار را که پیش از این نادیدنی بودند آشکار کند.
دلیل انتخاب عکس: «این عکس از یک سحابی واقعی با رنگ‌های درخشان و جذاب خود، از بسیاری از نقاشی‌های زمینی مهیج‌تر و چشم‌نوازتر است.»
سفر خداحافظی: شاتل ایندیور، آخرین عضو ناوگان پنج‌تایی شاتل‌ها بود که رسما بازنشسته شد و آخرین سفر هوایی خود را انجام داد تا عازم موزه علوم کالیفرنیا در لس‌آنجلس شود. ایندیور جوان‌ترین عضو خانواده شاتل‌ها بود، که پس از انفجار شاتل فضایی کلمبیا در سال 1986 / 1365 ساخته شد.
اغلب ماموریت‌های ایندیور انتقال محموله‌ها به ایستگاه فضایی بین‌المللی بود، اما مشهورترین پرواز آن نخستین ماموریت تعمیر تلسکوپ فضایی هابل بود. در مجموع، ایندیور 25 بار به فضا پرواز کرد و حدود 4700 بار به دور زمین گشت.
دلیل انتخاب عکس: «عکس‌های زیادی از بازنشستگی شاتل‌های فضایی وجود دارد، اما تعداد کمی از آنها همانند این نگاه را به خود خیره می‌کنند.»
مزارع ستاره: تونک تزل، این عکس چشم‌نواز را در یک عصر ماه مرداد در پارک ملی اولداگ ترکیه ثبت کرده است. وی قصد داشت تا پس از تماشای ماه و سیارات شامگاهی، به تماشای شهاب باران برساوشی بنشیند. اما نتیجه کار، این عکس از ستارگان بی‌شمار راه شیری بود که بر فراز دره‌ای از نور مصنوعی بشر در اهتزاز بودند.
مارک کوکولا، اخترشناس رصدخانه سلطنتی لندن درباره این عکس می‌گوید: «ما در یکی از بازوان کهکشان راه شیری زندگی می‌کنیم. بنابراین زمانی‌که به درون ضخامت کهکشان خود خیره می‌شویم، نواری از میدان‌های ستاره‌ای متراکم را می‌بینیم که در آسمان حلقه زده‌اند. ناحیه مرکزی کهکشان در بر دارنده یک برآمدگی عظیم از ستارگان پیر است، لذا وقتی که در این جهت نگاه می‌کنیم راه شیری باد کرده و ضخیم‌تر دیده می‌شود.»
دلیل انتخاب عکس: «این عکس علاوه بر کهکشان راه شیری، نمایی از یک پیش‌زمینه اجباری را نیز به تصویر می‌کشد. همچنین نشانگر مشکل بزرگ آلودگی نوری است که اخترشناسان با آن مواجه هستند.»
زحل طوفانی: در این تصویر که توسط فضاپیمای کاسینی ناسا و از فاصله 400 هزار کیلومتری گرفته شده است، گردابی از ابرهای طوفانی در اطراف قطب شمال زحل در حال چرخش دیده می‌شود. دوربین‌های کاسینی پیش از این توانسته بودند الگویی چرخه‌مانند را در قطب زحل تنها در طول موج فروسرخ آشکار کنند؛ چرا که قطب شمال زحل طی زمستان طولانی سیاره در تاریکی قرار دارد. زمانی‌که زحل به آرامی دور خورشید می‌گردد، بالاخره نور شروع به تابیدن به قطب شمال این سیاره می‌کند.
دلیل انتخاب عکس: «این تصویر قدرت عظیم طوفان را به خوبی به شما منتقل می‌کند. تصور کنید که تجربه این طوفان بر روی زمین چه حسی می‌تواند داشته باشد!»
منبع: نشنال جئوگرافیک – ترجمه: محمود حاج‌زمان
53275
نظر شما