منتفی شدن انتقال پرونده ایران از شورای‌حکام به شورای‌امنیت

این گزارش در حالی منتشر می شود که جمهوری اسلامی ایران شاهد خروج ایالات متحده آمریکا از برجام، اعمال مجدد تحریم ها و همچنین ناتوانی کشورهای اروپایی در اجرای تعهداتشان بوده است. در نتیجه این تحولات تهران در چارچوب توافق هسته ای و مفاد آن گام های پنج گانه ای را به منظور کاهش تعهدات برجامی برداشت. ایران همچنین به طرف های برجام اطمینان داد که در صورت اجرایی شدن این توافق به سرعت کاهش تعهدات را لغو و بار دیگر به طور کامل آن را از سر خواهد گرفت. حتی قبل از بازدید بازرسان آژانس ایران همواره گزارشات دقیقی را در خصوص فعالیت های خود اعم از سطح غنی سازی، میزان آب سنگین و غیره اعلام می کرد. گزارش جدید آژانس نیز بر اساس مشاهدات این سازمان و امکانی است که ایران آن را فراهم کرده است. در سفر اخیر رافائل گروسی مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز شاهد روند مثبتی و مفید همکاری های تهران و آژانس بودیم که متعاقبا بیانیه ای صادر شد و دسترسی دو مکان مورد نظر برای آژانس به منظور بازدید از آن فراهم شد. ایران به هر حال می بایست در نهایت همین مسیر را در راه تعامل با آژانس در پیش می گرفت تا مانع نزدیک شدن و همسویی آژانس با آمریکا و  کشورهای عضو برجام می شد. با توازنی که ایران برقرار کرد خوشبختانه احتمال رفتن پرونده ایران از شورای حکام به شورای امنیت نیز منتفی شد.

 با این حال در پی گزارش جدید آژانس شاهد موضع گیری کشورهای عضو برجام نبوده ایم. علی رغم فرافکنی ها درباره ذخائر اورانیوم ایران، بعید به نظر می رسد که شاهد انتقاد کشورهای اروپایی باشیم، چرا که جمهوری اسلامی ایران از قبل همه طرف های برجام را از تصمیمات خود آگاه ساخته و جزئیات کاهش تعهدات برجامی در موضوعاتی مانند غنی سازی و درصد آن را نیز به وضوح اعلام کرده است. اگر هم شاهد موضع گیری باشیم این کشورها بار دیگر از ایران خواهند خواست تا به تعهداتش در برجام برگردد؛ در غیر این صورت شاهد اقدامی از سوی آنها نخواهیم بود. به خصوص در این شرایط که انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در تاریخ سوم نوامبر نیز نزدیک بوده و این کشورها منتظر نتایج آن هستند. رأی ممتنع آنها در جلسه شورای امنیت نیز بر گرفته از همین واقعیت است و آنها را ناچار می سازد که تا زمان برگزاری انتخابات حد وسط را رعایت کنند. موضوع در خصوص دو کشور چین و روسیه نیز به همین شکل است. به نظر می رسد که روسیه تمایل به پیروزی مجدد ترامپ دارد؛ اما این در حالی است که چین و کشورهای اروپایی مایل به تحقق چنین امری نیستند.

در این بین شاهد بودیم که ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه خواستار برگزاری یک نشست آنلاین با حضور ۵ عضو دائم شورای امنیت و همچنین آلمان و ایران شد که بعدها با مخالفت ایران و آمریکا روبرو شد. چنین درخواستی به خوبی نشان می دهد که حتی روسیه حل تنش ها و رسیدن به نتیجه را در گروی مذاکره تهران و واشنگتن می داند. از طرفی وضعیت کنونی نیز به دوره قبل از تصویب برجام شباهت دارد و قطعنامه های تحریمی متعددی وجود داشت که در نهایت مذاکرات با ۱+۵ شکل گرفت که در این قالب نیز در نهایت تهران با واشنگتن وارد مذاکره شد. طرف های برجام نیز راه حل موجود را مذاکره با آمریکا می دانند و به نوعی اعلام می کنند که با وجود تلاش های زیاد کاری از دستشان بر نمی آید. از همین رو شاهد هستیم که به جز بیانیه ها و حمایت های سیاسی اتفاق دیگر و پیشرفت تازه ای حاصل نمی شود.

بنابراین پیش بینی می شود که چنین وضعیتی تا انتخابات نوامبر ادامه خواهد داشت و پس از مشخص شدن نتایج مسائل روشن تر خواهند شد و در این شرایط می توان چشم اندازی را متصور بود. سیاست های کلان آمریکا در قبال ایران در حزب جمهوری خواه و دموکرات رویه یکسانی دارند؛ اما این روندهای تاکتیکی هستند که تأثیرگذار خواهند بود. اگر مجددا دونالد ترامپ پیروز شود بیشتر شمشیر را از رو خواهد بست. اگر جوبایدن نیز برنده شود تاکتیک ها ثابت خواهند بود اما با روندهایی کم تنش زاتر و معوقلانه تر.

310311