تیبور براون*: در چند دهه گذشته پژوهش‌های بنیادین در ساینتومتریکز (اندازه‌گیری و تحلیل عددی علم که در فارسی به علم‌سنجی ترجمه شده است) به شدت گسترش یافته است. این امر منجر به انفجاری در شیوه‌ها و مقیاس‌های جدید شد. با توجه به دسترسی آسان به دیتابیس‌های بزرگ بین دانشگاه، انتشارات و ارجاع‌ها، استفاده از مقیاس‌های عددی شاید خیلی آسان به نظر برسد. از آن‌جا که تولید یک عدد خیلی ساده است، ممکن است مردم فکر کنند که درک کاملی از معانی این اعداد دارند. با این حال، آنها نمی‌دانند که از کدام دیتابیس باید استفاده کنند، چگونه داده‌های خام را پاک‌سازی کنند، از کدام نشانگر استفاده کنند یا چگونه از آن برای منظور خود استفاده کنند.
خیلی از ارزیاب‌های کمک‌هزینه‌ها و بورس‌های تحقیقاتی، بدون این پیش‌زمینه از مقیاس‌های عددی استفاده می‌کنند. درس گرفتن از اشتباهاتی که در چنین ارزیابی‌هایی رخ داده بسیار سخت است، چرا که فرایندهای تصمیم‌سازی به ندرت شفاف هستند: اکثر آنها جز در گزارش‌های داخلی و یا متون غیر رسمی منتشر نمی‌شوند. علاوه بر آن، غیر قابل اعتمادترین مقیاس‌ها می‌توانند آن‌هایی باشند که عملکرد آکادمیک فرد فرد دانشمندان را ارزیابی می‌کنند (در مقابل عملکرد یک گروه، نهاد، ملت یا نشریه). دلیل این امر تا حدی این است که هرچه ابعاد داده‌ها کاهش یابد، قابلیت اعتماد آن کمتر می‌شود.
هر کس که از مقادیر عددی استفاده می‌کند یا به آن علاقه‌مند است، باید متون کلاسیک را بخواند یا ژورنال‌های کلیدی در این زمینه را تورق کند، ژورنال‌هایی مانند Scientometrics، Research Evaluation، Journal of Information و ژورنال جامعه علوم و فناوری اطلاعات امریکا. علاوه بر آن می‌توان در یکی از کنفرانس‌های بین‌المللی در مورد علم‌سنجی و کاربرد آنها شرکت کرد.
برای ارزیابی در هر سطحی (ملی، نهادی یا فردی) باید یک دانشمند ساینتومتریست یا علم‌سنج با یک آمار خوب در مقالات منتشر شده را به کار گرفت. برای مثال، از چارلز اپن‌هایم، استاد افتخاری فناوری اطلاعات در دانشگاه لاوبورو در انگلستان خواسته شد تا به شورای بورس و کمک‌هزینه تحقیقات تکمیلی انگلستان کمک کند تا جنبه ارزیابی مرجع‌نویسی (انتهای کتب و مقالات) چارچوب پژوهشی کشوری توسعه یابد. گفته می‌شود که این کار برای هر کمیته‌ای امکان‌پذیر نیست: با یک تخمین خوش‌بینانه تنها در حدود 1500 نفر در سراسر دنیا هستند که می‌توانند خود را متخصص علم‌سنجی بنامند.
کاربرد مقیاس‌های عددی و دانش علم‌سنجی را باید به برنامه درسی دانشگاه‌های پژوهشی برتر افزود. دوره تحصیلات تکمیلی علم اندازه‌گیری در مرکز تحقیقات علم و فناوری در دانشگاه لیدن هلند، یک مثال خوب در این زمینه است. دانشگاه تابستانی اروپایی ساینتومتریکس در وین که به تازگی افتتاح شده است نیز به آموزش کسانی کمک می‌کند که از مقیاس‌ها در ارزیابی استفاده می‌کنند. در نهایت، خیلی از افراد از یک کتاب مقدماتی سود خواهند برد که به این می‌پردازد که چگونه می‌توان از مقیاس‌ها بهره برد تا عملکرد یک دانشمند را ارزیابی کرد.
*موسس و سردبیر ژورنال ساینتومتریکس، فرهنگستان علوم مجارستان
نیچر، شماره 7300 - 17 ژوئن- ترجمه: مجید جویا
نظر شما