به گزارش خبرآنلاین، طی روزهای اخیر بحث درباره شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های داخلی و خارجی بیش از پیش ذهن افکار عمومی را به خود مشغول کرده است. هم اکنون به جرات می‌توان گفت شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها ابعاد مختلفی از زندگی اجتماعی مارا تحت تاثیر قرار داده است. بر همین اساس، دکتر امیدعلی مسعودی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه سوره در گفت و گو با خبرآنلاین به بررسی نحوه مواجهه مردم، حاکمیت و تصمیم‌گیران در این پرداخته است.
دکتر مسعودي معتقد است؛ «فیلترینگ شاید در کوتاه‌مدت جواب بدهد ولی قطعا در درازمدت مشکل ایجاد می‌کند. در واقع دولت باید در این زمینه عالمانه عمل کند و اگر شبکه‌ای را فیلتر می‌کند، دائمی نباشد و در آن مدت کوتاه بتواند برنامه‌ای را جایگزین کند که مردم به آن جذب شوند.»
مشروح گفت و گو خبرآنلاین با دکتر مسعودي را در ادامه بخوانید؛
طی‌روزهای اخیر بحث‌های بسیار زیادی درباره پیام‌رسان‌های خارجی یا داخلی مطرح می‌شود. به نظرشما به طور کلی دلیل اقبال مردم نسبت به این پیام‌رسان‌ها چیست؟
همه ما باید با تحولاتی که فناوری‌های جدید اطلاعاتی و ارتباطاتی ایجاد می‌کنند، آشنا شویم؛ زیرا مسئله‌ای است که تنها جمهوری اسلامی با این فناوری‌ها درگیر نیست و تمام کشورها با این شبکه‌ها درگیری دارند. مصداق آن هم فیس‌بوک است که متاسفانه اطلاعات شخصی افراد را به یک شرکت تبلیغاتی داده و سوء‌استفاده شده است. برخی کشورها مانند آلمان برای چنین اتفاقات و سوءاستفاده‌هایی، جرایم سنگین مالی در نظر گرفته‌اند که بتوانند بازدارندگی ایجاد کنند؛ اما نکته قابل توجه این است که این قبیل مسائل در دراز مدت قابل کنترل و سانسور نیست. البته قابلیت نظارت وجود دارد. ما وارد یک دورانی شدیم که عصر جامعه اطلاعاتی و جامعه نظارتی است؛ حجم زیادی اطلاعات وجود دارد که باید بر آنها نظارت وجود داشته باشد.
به نظر شما ایجاد موانعی برای استفاده از این شبکه‌های اجتماعی می‌تواند در شرایط کنونی کشور مفید یا درست باشد؟
تنها چیزی که در شبکه‌های اجتماعی اهمیت دارد، این است که نمی‌شود سد راه جریان اطلاعات شد. از طرف دیگر هم آیا ما امروز که در تهران زندگی می‌کنیم، می‌توانیم بدون دوربین‌های شهری، نظارت داشته باشیم بر شهروندان؟ در واقع ما نمی‌توانیم از این فناوری‌ها دست بکشیم و جزو ضرورت‌های زندگی ماست. بنابراین ما نمی‌توانیم فضای مجازی را نادیده بگیریم چون زندگی دوم ماست و برای بسیاری از شهروندان و کارآفرینان جهان اولشان است. این مسئله در مورد شائبه فیلترینگ تلگرام مصداق بسیار زیادی داشت؛ چون می‌گفتند با فیلترشدن تلگرام نزدیک به ۲۰۰ هزار نفر بیکار می‌شوند. در واقع فضای مجازی و به‌خصوص تلگرام کار شهروندان را در بسیاری از مبادلات راحت کرد و مردم متوجه شدند می‌توانند خیلی از کارها را به صورت مجازی انجام دهند. بنابراین باید این فناوری‌ها را بپذیریم ولی مباحثی مانند ورورد به حریم شخصی و ... در همه دنیا وجود دارد و باید بپذیریم که این فناوری‌ها تا حدی زندگی شخصی ما را تحت شعاع قرار می‌دهد.
فکر می‌کنید مسئولان چطور باید در مواجه با این پیام‌رسان‌ها و مجموعه فضای مجازی رفتار کنند و تصمیم بگیرند؟
واکنش مسئولان به فضای مجازی در وهله نباید سیاسی باشد. در واقع مسائل و مشکلاتی که فضای مجازی دارد برای همه کشورها وجود دارد و تنها مختص کشور ما نیست. مسائلی وجود دارد که در فرهنگ یک کشور خط قرمز است و نه فرهنگ یک کشور دیگر نیست. ما اگر با دید سیاسی نگاه نکنیم و با دید ارتباطاتی نگاه کنیم، نحوه نظارت متفاوت خواهد بود. ما می‌توانیم از بهترین ابزارهای اطلاعاتی استفاده کنیم و نگاه سیاسی به آنها نداشته باشیم.
در مورد شهروندان چطور؟
برای شهروندان باید فرهنگ‌سازی شود؛ به‌خصوص اینکه فناوری‌های ارتباطی دائم در حال گسترش هستند. در واقع باید آگاهی شهروندان در استفاده از این فناوری‌ها افزایش پیدا کند. در واقع ما باید نفع مردم را در نظر بگیریم و از ابزارهای فناورانه‌ای استفاده کنیم که مشکلی برای مردم ایجاد نکند. علاوه بر این مردم باید در کنار مزیت‌ها باید با خطرات و ضررهای آن هم آشنا شوند و مصونیت‌سازی کنیم. بنابراین مسئولان و به‌خصوص نمایندگان مجلس و .. باید با این تغییرات آشنا شوند و ببینند چه تحولاتی در حال رخ دادن است. از طرفی دیگر جمعی از اساتید و متخصصین حوزه ارتباطات جمع شده‌اند و انجمنی به نام انجمن ملی سواد رسانه‌ای تشکیل داده‌اند که با بردن آموزش به نهاد خانواده‌ها و ... سواد رسانه‌ای را ارتقا دهند. برای این آموزش هم باید فرهنگ مناطق مختلف مورد بررسی قرار گیرد که در این زمینه مقالات متعددی به چاپ رسیده است. دولت هم باید در این زمینه کمک کند که سازمان‌های مردم‌نهاد به مردم کمک کنند تا نهضت سواد‌آموزی رسانه‌ای آغاز شود و در کنار آن مسئولان و نمایندگان تصمیم‌گیری‌های صحیح‌تر و بر پایه پژوهش‌های علمی نسبت به فناوری‌های ارتباطی و جرایم فضای مجازی داشته باشند. در واقع ما باید نیازسنجی کنیم و در نظر بگیریم که مردم ما بسیار هوشمند هستند.
به نظر شما فیلترینگ می‌تواند راهکار مناسبی برای مدیریت فضای مجازی باشد؟
فیلترینگ شاید در کوتاه‌مدت جواب بدهد ولی قطعا در درازمدت مشکل ایجاد می‌کند. در واقع دولت باید در این زمینه عالمانه عمل کند و اگر شبکه‌ای را فیلتر می‌کند، دائمی نباشد و در آن مدت کوتاه بتواند برنامه‌ای را جایگزین کند که مردم به آن جذب شوند. برنامه‌هایی تخصصی که بیشترین امکانات را داشته باشد و با دیگر برنامه‌ها رقابت کند. در واقع نمی‌توان یک دکه زد و به مردم گفت فلان روزنامه را بخر و فلان روزنامه را نخر. شرایط باید طوری باشد که مردم بتوانند انتخاب کنند. علاوه بر این فیلتر در شبکه‌های اجتماعی معنا ندارد، زیرا با فیلترکردن هر برنامه‌ای مردم به سراغ دیگر برنامه‌ها می‌روند و این روند همینطور ادامه پیدا می‌کند. ما باید برنامه‌های بومی خود را بر پایه تخصص، تنوع، خلاقیت و ... شکل دهیم تا نیازمان به دیگر شبکه‌ها نباشد. البته باید توجه داشته باشیم که بهتر است یک برنامه حرفه‌ای و متنوع ساخته شود و از تعدد برنامه‌ها جلوگیری شود. به‌عنوان مثال پیام‌رسان سروش برای کودکان هم ساخته شود.
۴۲۴۲
نظر شما