تهدید قطعه‌سازان، سکوت خودروسازان

رسول شقاقی: در چند سال گذشته استفاده از مواد اولیه چینی در ساخت قطعات خودرو به دلایلی همچون ارزانی، تحریم‌های بانکی و روابط خوب با این کشور مورد توجه قرار گرفت. پس از آن با گسترش روابط، بازار لوازم یدکی خودرو از ابزار تا قطعه، توجه بازرگانان را جلب کرد تا چراغ برق و خیابان سورنا و حتی دست‌فروشان کنار خیابان از این ابزار و قطعات استفاده کنند. اما استفاده از قطعات چینی در خط تولید خودروسازان کمتر سابقه داشته و صرفا با هماهنگی‌ و نظارت شرکت‌های تامین ایران‌خودرو و سایپا در فرایندی کنترلی انجام می‌شد. اینکه اینک چه اتفاقی افتاده که قطعه‌سازان در برابر استفاده از این قطعات که عمدتا از چین وارد می‌شود موضع گرفته و تهدید به افشاگری می‌کنند نمی‌تواند جز این باشد که احیانا شرکت‌های تامین خودروسازان قیمت را به کیفیت ترجیح داده‌اند. سال‌هاست تولیدکنندگان قطعه در ایران پیشنهاد می‌دهند علاوه بر نظارت و کنترل شدید بر روی قطعات خارجی که وارد می شود، با تنظیم تعرفه هوشمند، ورود آن دسته از قطعاتی که توان ساخت داخل وجود ندارد و مخصوصا ایمنی است کاهش، و در مقابل قطعاتی که مشابه ایرانی دارد و یا توانایی ساخت داخل وجود دارد با افزایش تعرفه همراه باشد. این اتفاق نیفتاده تا چند قطعه‌ساز با چینی‌ها قرارداد ببندند و با پیشنهاد قیمت کمتر، هم‌صنفان خود را تهدید کنند. در این میان سکوت خودروسازان از آن جهت باعث تعجب است که آنها با توجه به نظارت و ممیزی‌های سختگیرانه از زنجیره تامین، نمی‌توانند از وجود چنین قطعاتی -در صورت استفاده- ابراز بی‌اطلاعی کنند.       

در میانه این سکوت، با توجه به اینکه شرکت‌های تامین معمولا قیمت را در اولویت قرارداد قطعه قرار می‌دهند، نگرانی قطعه‌سازان از عملکرد شریک خودروسازشان، دور از ذهن نیست. اما یک نکته دیگر نیز در این چرخه وجود دارد و آن چرایی ورود چند قطعه‌ساز به عنوان تولیدکننده به بازی عرضه قطعه چینی است که باید دست‌کم از سوی سیاست‌گذاران دولتی بیشتر بررسی شود. در هر صورت اینکه این قطعه‌سازان با هماهنگی خودروسازان قصد چنین فعالیتی کرده‌اند و یا اینکه می خواهند به‌اصطلاح قطعه را به خودروساز «بندازند» در هر صورت نه تنها رافع مسوولیت خودروساز نیست بلکه زنگ خطری است برای موسسه استاندارد، خودروساز و حتی گمرگ که طبعا آمار ورود را در اختیار دارد. نباید از یاد برد در کار با چینی‌ها، بازرگانان مثلی دارند به این عنوان که ما نمونه و قیمتی را که در نظر داریم می‌دهیم و آنها به نسبت آن قیمت، سفارش ما را جواب می‌دهند. در صنعت قطعه علاوه بر قیمت، ارزش افزوده، اشتغال و دانش مهندسی، چیزهایی همچون کیفیت و عمر قطعه نیز وجود دارد که رویکرد به سمت چین می‌تواند آن را تهدید کند.