گنبدهای فیروزه‌ای نقش جهان گویی آسمان را در دل آیینه‌ای خویش به تجلی نشسته‌اند در دیاری که از تپه های تاریخی 7 هزار ساله تا حمام‌های تاریخی آن نیز گنج یا رازی در دل خویش نهفته دارد و نصف جهان شاید تنها توصیفی از بناهای تاریخی و ارزش‌های گردشگری این دیار کهن است. اما تفرجگاه‌هایی پر رمز و رازی که هنوز از دل تاریخ این دیار داستان کاوه آهنگر را فریاد می‌کنند تا تختگاه سلیمان در این سرزمین جهانی از زیبایی و شگفتی را در چشم گردشگران به تصویر می‌کشد.
400 اثر فرهنگی در امتداد رودخانه پرپیچ و خم زاینده‌رود تا کوه‌ها، چشمه‌سارها و بیش از صدها بناهای تاریخی شامل مساجد؛ حمام‌های تاریخی، کاخ‌ها، بازارهای اصفهان، جنگل‌ها و دشت‌ها گردشگران را به سمت خود دعوت می‌کند اما برای شناخت این جهان، دنیایی زمان لازم است چراکه جهانی در این نصف‌جهان رخ پنهان کرده است.
در این گزارش با مشهورترین آثار و بناهای تاریخی اصفهان به اختصار آشنا می‌شویم:
میدان نقش جهان: میدان امام خمینی (ره) اصفهان مشهور به نقش جهان دومین میدان بزرگ جهان است که در چهارسوی آن مکانی دیدنی برای گردشگران دارد.
بازار بزرگ اصفهان در شمال، مسجد امام (ره) در جنوب، مسجد شیخ لطف الله در شرق و عمارت تاریخی عالی قاپو در غرب این میدان با ایهامی جالب تعادل میان زندگی دنیایی و معنوی را به تصویر کشیده است.
نکته جالب اینکه در کتاب‌های تاریخی از تونلی زیرزمینی نام برده اند که از عمارت عالی قاپو تا مسجد شیخ لطفالله در زیر زمین امتداد دارد و باستان شناسان ایرانی وجود این تونل را تایید می کنند.
همچنین با وجود ایجاد تردید‌هایی توسط مسئولان در ارتباط با وجود این تونل شگفت‌انگیز وجود داشت در ساخت و سازهای حوض بزرگ میدان نقش جهان وجود این تونل برای کارشناسان به اثبات رسید.
کشف تونل‌هایی در میدان نقش جهان چندان عجیب نیست چراکه باستا‌شناسان معتقدند قلعه‌های زیرزمینی اصفهان به یکدیگر مرتبط بوده‌اند که نمونه آنها هنگام ساخت میدان امام علی در خیابان های اطراف کشف اما متاسفانه گویی تخریب شده است.
آخرین کشف تونل زیرزمینی امسال در شبستان مسجد امام خمینی رخ داد که به گفته باستان شناسان این تونل طاق چشمه‌اي باستاني جزو سیستم های آبرسانی مسجد بوده است.
از سویی کشف شهر زیزمینی اویی در آران و بیدگل که در مجموعه ای چند طبقه از راه های زیرزمینی و بسیار هوشمندانه برای فرار از دشمنان و گیر انداختن آنها طراحی شده است این مطب را به اثبات می رساند که توصیف برخی باستان شناسان از تونل‌های متعدد زیرزمینی در اصفهان اشتباه نیست.
جعفري زند باستان شناس مشهور کشور معتقد است که در تمامي بخش‌هاي مختلف شهر اصفهان امکان کشف تونل زيرزميني مرتبط با هم وجود دارد.
مسجد شیخ لطفالله: این مسجد که در عصر صفوی ساخته شده است مناره و حیاط ندارد و با رنگ متفاوت کاشیکاریهای خود از دیگر مساجد شهر اصفهان متمایز شده است.
کاشیکاریهای معرق و مقرنس‌های بسیار ظریف در محراب مسجد شیخ لطفالله یکی از شاهکارهای بی نظیر معماری محسوب می شود.
این محل علاوه بر اشتهار به مسجد بانوان محل تدریس شیخ لطف الله بوده است.
مسجد امام (مسجد جامع عباسی): این مسجد که در جنوب میدان نقش جهان قرار دارد از بناهای مهم معماری اسلامی است و شاهکاری از ترکیب معماری، کاشیکاری و نجاری محسوب می شود.
یکی از شگفتی های معماری این مسجد آن است که اگر فردی در زیر سقف گنبد شبستان جنوبی بایستد و یک اسکناس را نیز تکان دهد صدای موردنظر با شدت تقویت شده و به گوش همه می رسد.
نکته جالب اینکه مدت ها بر سر تعیین قبله دقیق این مسجد میان علما و دانشمندان آن زمان اختلاف وجود داشت تا اینکه شیخ بهایی دانشمند مشهور زمان عهد صفوی با روشی دقیق توانست قبله مسجد را پیدا کرده و به اختلاف ها پایان دهد.
عمارت عالی قاپو: این عمارت که در ضلع غربی میدان نقش جهان اصفهان قرار دارد و درب ورودی دولتخانه صفوی است نمونه منحصر به فردی از معماری کاخ های عهد صفوی است.
تزئینات خارجی این بنا در لچک‌ها (قسمتهای هلالی در بالای هر ورودی) به وسیله کاشی هفت رنگ و تزئینات و خطوط اسلیمی است و تزئینات داخلی آن شامل نقوش زیبای گل و بته و شکارگاه و حیوانات و پرندگان بر روی گچ (لایه چینی) و یا مینیاتورهای تصویری ایرانی و خارجی است.
نکته شگفت انگیز این که طراحی صدا در اتاق موسیقی به نوعی است که صداها در شبیه استادیوهای تخصصی امروزی به شکل طبیعی و بدون انعکاس به گوش افراد می رسد.
بازتاب زیبایی پلهای تاریخی اصفهان در زاینده رود
بخشی از زیبایی های اصفهان مربوط به پل های تاریخی است که همواره زیبایی های آنها در دل رودخانه همیشه زنده زاینده رود جاری بوده است، گرچه امروز و در فصل پربازدید گردشگری لب‌های این رودخانه از تشنگی ترک ترک شده است و تن زخمی این پلها که میراث خشکی این رودخانه است غم در باور جانها می نشاند اما باز هم زیبایی پل های این رودخانه دیدنی است.
بازار قیصریه:این بازار از بزرگترین و مجلل‌ترین مرکز خرید و فروش در دوران صفویه و از باشکوه‌ترین و زیباترین دروازه‌های دنیا است؛ در بالاترین قسمت این سردرب نمادی قرار دارد که بیانگر صورت فلکی اصفهان یا برج قوس است که نماد شهر اصفهان محسوب می شود.
این بازار میدان امام را به میدان عتیق (کهنه) و اصفهان عصر سلجوقی مربوط می‌کند دارای راسته های مختلفی مانند بازار عریان، هارونیه، نیم‌آورد گلشن، مخلص، سماورسازها و مقصودبیک است.
در این بازار صنایع دستی اصفهان مانند ظروف میناکاری، خاتم، قلم‌زنی، انواع محصولات نقره، پارچه های قلمکار و ترمه و سوغاتی نصف جهان مانند گز و پولکی در انواع مختلف قابل دسترسی است.
۳۳ پل: مشهور به پل الله وردیخان شاهکار بی‌همتایی از معماری در دوران صفوی و یکی از مشهورترین پلهای اصفهان است که ۳۳ دهنه دارد و خیابان چهارباغ عباسی از قدیمی ترین خیابان های ایران را به چهارباغ بالا متصل می‌کند.
پل خواجو: این پل جزو زیباترین پلهای جهان و دارای تزئینات نقاشی بسیار زیبایی در طاق‌های خود است.
در میان هریک از دو ضلع شرقی و غربی پل ساختمانی به نام شاه نشین بنا شده که شامل چند اتاق مزین به نقاشی است و در عصر شاه عباس دوم صفوی جایگاه بزرگان و امیرانی بوده که برای تماشای مسابقات شنا و قایقرانی بر روی دریاچه مصنوعی در این مکان می نشستند.
پل شهرستان: قدیمی ترین پل زاینده‌رود و از کهن‌ترین پلهای ایران است که به عقیده بعضى از محققان ساخت آن به دوره ساسانی برمی‌گردد اما ریشه و پایه هخامنشى دارد و پایه‌های آن روى سنگ‌هاى طبیعى کف رودخانه استوار شده است.
عمارت هشت بهشت: این عمارت دو طبقه و هشت ضلعی که در میان درخت‌هاسی سرسبز پارکی معروف به نام شهید رجایی پنهان شده است یکی از زیباترین بناهای تاریخی اصفهان است که اغلب گردشگران خارجی به دنبال بازدید از آن از رهگذران نصف‌جهان مکان آن را سوال می کنند.
کاخ هشت بهشت مجلل‌ترین و فرح‌انگیزترین عمارت دنیا از دیدگاه سیاحان نامیده گرفته است اما طبقه دوم این کاخ که بسیاری از زیبایی های آن در دیگر کاخ ها شاید قابل مشاهده نباشد سالهاست به دلیل تعمیرات قابل مشاهده نیست.
چهلستون: این کاخ زیبا در خیابان پشتی میدان نقش جهان علاوه بر بخش هسته ای کاخ دارای بخش هایی همچون تالار آینه، تالار ۱۸ ستون، دو اتاق بزرگ شمالی و جنوبی تالار آینه، ایوانهای طرفین سالن پادشاهی و حوض بزرگ است.
نقاشی های دیواری چهلستون زیر نظر هنرمند نامدار عصر صفوی، رضا عباسی با خصلت بزرگ نمایی به شیوه مینیاتورهای ایرانی انجام گرفته است و در سال های اخیر بسیاری از نقاشی‌های آن بازسازی شده است.
کلیسای تاریخی وانک اصفهان: این کلیسا که در محله جلفای اصفهان قرار دارد بزرگترین کانون علم و مذهب ارامنه ارتدوکس ایران محسوب و نشانه‌ای از هم زیستی ادیان مختلف اصفهان در کنار یکدیگر است.
ارامنه بعد از کوچ بزرگ از جلفا به دستور شاه عباس به اصفهان آورده شدند و از بدو ورود شروع به ساختن محل زندگی کردند و در وهله اول کلیساها را بنا کردند که وانک نخستین کلیسای بنا شده بوده است.
دیوارهای بنای داخلی کلیسا از نقاشی‌های دیواری مربوط به زندگی حضرت مسیح پر شده است و بازدید از آن در میانه خیابان نظر و در محله زندگی ارامنه خالی از لطف و زیبایی نیست.
حمام شیخ‌بهایی: بنایی شگفت انگیز که علاوه بر ویژگی های خاص معماری حمام‌های اصفهان که دارای سربینه، خزینه و آب‌انبار، محل هایی برای صرف غذا و نوشیدنی پس از استحمام، ماساژ و غیره بوده است سال ها با دو معمای خود یعنی گرم شدن آب منبع حمام به کمک یک شمع و روشن بودن دایمی آن ذهن جهانیان را به خود مشغول کرده بود و دارای معماری و فضاهای جالبی نیز هست.
این حمام ساخته دانشمند بزرگ شیخ‌بهایی بوده است.
منارجنبان: مشهورترین مناره جهان محسوب می شود که با تکان دادن یکی از مناره ها، مناره دیگر و تمام ساختمان به نوسان در می‌آید.
راز این دانش فنی هنوز به طور کامل کشف نشده است و با توجه به اینکه سالها پیش یکی از مناره ها برای کشف راز آن دستکاری شده اکنون یکی از این مناره ها کمتر از دیگری تکان می خورد.
منارجنبان که این روزها کمتر حرکت داده می شود قرار است برای بازدید از گردشگران خارجی امسال هر چند ساعت یک بار بار دیگر لرزه‌های گذشته را بر تن خویش لمس کند.
عصارخانه شاهی: عصارخانه جایی است که افشره دانه‌های روغنی گیاهی همچون بیدانجیر، کیکوج، برزک، سیاه دانه، کنجد و خشخاش را می‌گرفتند و به روغن تبدیل می کردند.
نکته جالب در ارتباط با محصولات عصارخانه تفاله‌های خوشبوی باقیمانده از دانه‌های روغنی است که به عنوانی یک کمپوست خوشبو برای درختان میوه مورد استفاده و در ثمردهی درختان نیز بسیار تاثیرگذار بوده است.
در حال حاضر بخشی از این عصارخانه احیا شده است و قابل بازدید برای عموم مردم است.
نکته جالب اینکه چند عصارخانه در استان اصفهان مانند عصارخانه نجف آباد هنوز فعال هستند و قرار است مهارت «عصاری» در فهرست میراث ملی ثبت شود.
مدرسه و مسجد چهارباغ: این مدرسه که به نامهای مدرسه سلطانی و مدرسه مادرشاه نیز شناخته می‌شود آخرین بنای باشکوه عهد صفوی است که برای تدریس و تعلیم طلاب علوم دینی ساخته شد.
گنبد این مسجد ازنظر تناسب معماری و زیبایی بعد از مسجد شیخ لطف الله قرار دارد و درب زیبای این بنا که با طلا و نقره تزیین شده شاهکاری از صنایع ظریفه است که نظیر ندارد.
همچنین در این مدرسه انواع مختلف کاشیکاری مانند کاشی هفت رنگ، معرق، گره چینی، پیلی و معقلی را در خود جای داده و در حقیقت موزه کاشیکاری اصفهان است.
این مدرسه در خیابان چهارباغ عباسی اصفهان در جوار خیابان آمادگاه قرار دارد و تنها روزهای خاصی از سال از جمله در ایام عید نوروز برای بازدید عمومی باز است.
مسجد جامع اصفهان: مسجد را می‌توان موزه‌ای از آثار هنری و معماری ۱۵ قرن دوران اسلامی به شمار آورد و شامل قسمت های مختلفی است که هر یک نمایانگر سیر هنر معماری اسلامی در دوره‌ای خاص هستند.
46
نظر شما