نخستین سیارک تاریک به دام افتاد

محبوبه عمیدی: تلسکوپ فضایی وایز موفق شد نخستین سیارک تاریک نزدیک زمین را که تاکنون دیده نشده بود، کشف کند.

به گزارش ناسا، تصویر این سیارک که 2010 AB78 نام گرفته، نخستین بار در 12 ژانویه / 22 دی در آشکارسازهای وایز ثبت شد؛ اما چند روز طول کشید تا رایانه مرکزی وایز با مقایسه تصاویر، حرکت این جسم را نسبت به زمینه آسمان تشخیص دهد. پس از اعلام هشدار وایزف پژوهشگران با استفاده از تلسکوپ 2.2 متری دانشگاه هاوایی توانستند این جسم را در نور مریی تشخیص دهند و این کشف را تایید کنند.

این سیارک که در تصویر فوق به شکل نقطه سرخ رنگ، بالاتر از مرکز تصویر مشخص است، هم‌اکنون حدود 158 میلیون کیلومتر از زمیه فاصله دارد (کمی بیش‌تر از فاصله زمین تا خورشید) و تخمین زده می‌شود قطرش حدود 1 کیلومتر باشد. مدار آن بیضی است و خوشبختانه نسبت به صفحه مداری زمین زاویه دارد؛ بنابراین هرچند کمترین فاصله‌اش از خورشید به اندازه مدار زمین است، اما هرگز با زمین برخورد نخواهد کرد. البته این بدان معنی نیست که اخترشناسان این جسم را پیوسته رصد نکنند.

تلسکوپ فضایی وایز چیست؟
تلسکوپ فضایی وایز «کاوشگر تحقیقاتی فروسرخ با دید گسترده»، 23‌ آذر / 14 دسامبر گذشته توسط راکت دلتا‌2 از پایگاه هوایی وندنبرگ، کالیفرنیا به فضا پرتاب شد تا در مدار قطبی زمین قرار گیرد. در اولین ساعات 29 دسامبر / 4 دی، محافظ لنز این تلسکوپ برداشته شد تا برای اولین‌بار چشم‌های تیزبین آن برای کاوشی بی‌نظیر به کیهان باز شوند.

محفظه عایق اطراف این تلسکوپ که به همراه ماده فوق‌سرد هیدروژن جامد، آشکارسازهای پیشرفته فروسرخ این تلسکوپ را احاطه کرده‌اند، در روزهای آغازین مأموریت با پوششی کامل پوشیده شده بود تا پیش از اطمینان کامل از مسیر حرکت تلسکوپ و آمادگی آن برای مأموریت، از ورود نور خورشید به محفظه و از کار افتادن موقت دستگاه‌های نوری جلوگیری شود.

پس از یک ماه بررسی و آماده‌سازی این تلسکوپ، فرمان جداسازی پوشش از آن صادر شد. قطعات از یکدیگر جدا شدند و ساختار کوچکی از درون تلسکوپ به مدار پایین‌تر پرتاب شد. این اولین‌بار بود که آشکارسازها نور ستارگان را دریافت می‌کردند.

این تلسکوپ که محصول تلاش دانشمندان جی.پی.ال (آزمایشگاه پیش‌رانش جت) وابسته به ناسا است، می‌تواند در هر 11 ثانیه یک تصویر را به ثبت برساند. مأموریت این تلسکوپ، تهیه نقشه‌ای جدید و با دقت بالا از اجرام آسمانی است و از اواخر دی‌ماه آغاز شد.

وایز تنها 9 ماه فرصت دارد تا تمام آسمان را رصد کند، چرا که پس از آن ذخیره هیدروژن جامدی که ابزارهای رصدی فروسرخ را در دمای فوق‌سرد نگهداری می‌کند، از میان خواهد رفت و دیگر امکان شناسایی طیف فروسرخ وجود نخواهد داشت.

قرار است تلسکوپ فضایی وایز با رصد میلیون‌ها جرم آسمانی را که پیش از این کشف نشده‌اند، اطلس جدید معتبری از کیهان ارائه کند که بتواند منبع خوبی برای سال‌ها پژوهش و تحقیق باشد. این اجرام می‌توانند سیارک‌های نزدیک جو زمین، ستارگان تازه یا پیش‌ستارگان و کهکشان‌های بسیار دوردستی باشند که پرتوهای نور آنها به دلیل سرعت دورشدن فوق‌العاده بالا به محدوده فروسرخ طیف امواج الکترومغناطیس منتقل شده است.

استفاده از امواج فروسرخ به محققان اجازه می‌دهد تنها با استفاده از حرارت گسیل‌شده از اجسام ناشناخته‌ای که می‌توانند نور بسیار ‌اندکی ساطع کنند یا در پوششی از غبار پنهان شده‌اند، آنها را شناسایی کنند؛ در حالی‌که کشف آنها با استفاده از نور مرئی غیرممکن است. وایز می‌تواند طیف بسیار‌وسیعی از درجه حرارت گسیل‌شده را شناسایی کند.

گزارش تصویری ساخت و پرتاب تلسکوپ فضایی وایز را می‌توانید در اینجا مشاهده کنید.