خاطراتی از علامه جعفری، از دوستی با عتیقه‌فروش تا همکلامی با اهل اندیشه

علامه محمدتقی جعفری در 25 آبان‌ماه 1377 از دنیا رحلت کرد. گفت و گو با کریم فیضی مدرس فلسفه دانشگاه تهران و نویسنده سه جلد کتاب درباره آراء و اندیشه‌های علامه جعفری را به مناسبت سالروز درگذشت او در ادامه می خوانید.

ضربان اندیشه در شخصیت علامه جعفری

فیضی با اشاره به جاذبه‌های شخصیتی علامه جعفری گفت: ایشان یکی از بارزترین شخصیت‌های علمی ایران در قرن بیستم به شمار می‌آید و همین ویژگی‌ها او را قابل ستایش کرده است. علامه فرد بسیار فکور، اندیشه‌مند و با تأمل در لحظه به لحظه زندگی بود، بنابراین فکر عنصر اصلی زندگی وی است و ضربان زیبای اندیشیدن در شخصیت او بارز است.

وی با اشاره به تواضع سالکانه علامه جعفری گفت: استاد جعفری انسان بسیار متواضع و فروتنی بود به خصوص این تواضع زمانی بیشتر شد که می‌بینیم از این تواضع لذت می‌برد، با تواضع سلوک می‌کرد و یک سری حجاب‌های درون را از بین می‌برد در نهایت همین باعث ارتقای روحیشان شده بود.

فیضی دیگر ویژگی شخصیتی علامه را مردم‌داری به شمار آورد و افزود: وی با هر قشری می‌نشست و ارتباط برقرار می‌کرد، از گروه اهل علم و حوزه و دانشگاه تا راننده و بقال و آهنگر. بنابراین هر کس با هر سلیقه‌ای با او اختلاط می‌کرد یک زمان در کتابخانه ایشان تورق می‌کردم، مشاهده کردم اشخاصی که به او کتاب هدیه داده‌اند از مرجع تقلید تا عتیقه فروش، اهل فلسفه تا شاعر عرب، بساز و بفروش تا فیزیکدان را شامل می‌شوند، همین دایره تکثر کسانی به او ارادت داشتند نشان می‌دهد که شخصیتش بسیار استثنایی است.

استاد جعفری، علامه زمان خود بود

این استاد فلسفه دانشگاه با اشاره به وسعت دیدگاه و اندیشه او اظهار داشت: استاد جعفری علامه زمان خود بود و این علامه بودن واقعاً درباره او صدق می‌کرد وی جسارتی هم در کارش داشت که بی باکانه و جسورانه وارد عرصه‌های مختلف می‌شد.

وی با اشاره به کتاب‌هایی که درباره اندیشه علامه جعفری نوشته که تلاش داشته تا زیربنای اندیشه او را مورد بررسی قرار دهد، افزود: کوششم این بود تا چهل سال اندیشه ورزی او را در یک کتاب جمع و تحلیل کنم. ای کاش گذشت زمان باعث کمرنگ شدن اندیشه‌های او نشود متأسفانه هجوم عصر الکترونیک باعث ته نشین شدن اندیشه‌های چنین بزرگانی می‌شود.

علامه به لحاظ ماهوی صدرایی است

فیضی در پاسخ به این سؤال که اندیشه‌های فلسفی علامه جعفری از چه منبعی تغذیه می‌شده است، گفت: وی به لحاظ ماهوی صدرایی است البته نقدهایی هم به مکتب صدرا دارد، بنابراین مطیع محض نیست این اواخر انتقاداتی به اصل فلسفه کرده و هر چه از جوانی عبور کرده در مبانی فلسفه شبهه‌هایی ایجاد کرده است، بنابراین وی در عین اینکه فیلسوف بود منتقد هم بود.

این مدرس دانشگاه در پایان مدعی شد: علامه بیشتر تحت تأثیر فلسفه غرب بود و علاقه‌اش به راسل، کانت و تا حدودی هایدگر مشخص است، انتقاداتی نیز به فلسفه اسلامی داشت، چرا که فلسفه غربی را از نظر عقلانیت معمولی خوب تشخیص داده است.

/6262