محبوبه عمیدی: انقراض بزرگی که 65 میلیون سال پیش باعث شد هیچ اثری از دایناسورها روی زمین باقی نماند، در نوع خود بی‌سابقه است. شاید یک دلیل ساده باعث شده در این زمان و طی دوره کوتاهی از حیات زمین چیزی حدود 75درصد از گونه‌های ساکن آن منقرض شوند، دو پدیده ویرانگر که به فاصله کمی از یکدیگر در اواخر دوره کرتاسه رخ داده و هر کدام بخش بزرگی از زیست‌بوم‌های روی زمین را هدف گرفته است.
همان‌طور که بارها شنیده‌ایم برخورد یک شهاب‌سنگ با شبه‌جزیره یوکاتان در مکزیک باعث انقراض دایناسورها شد و پس از آن بستر سیر تکاملی سریع و تمایز پستانداران را فراهم کرد؛ اما اینکه این سنگ آسمانی می‌تواند تنها دلیل انقراضی به این گستردگی باشد، سال‌هاست که دارد مورد بحث قرار می‌گیرد.
بسیاری از محققانی که عوامل دیگر را نیز در این انقراض دخیل می‌دانند به انفجارهای آتشفشانی عظیمی در هند اشاره می‌کنند که 100هزار سال پیش از برخورد این شهاب‌سنگ با زمین رخ داده و روند گرمایش جهانی را آغاز کرده است. آنها معتقدند این عامل می‌تواند با افزایش دمای زمین به از بین رفتن گونه‌های متعددی منجر شده باشد؛ آنها تا پیش از این مدارکی برای اثبات چنین فرضیه‌ای نداشتند و این اولین‌بار است که کاوش‌ها درستی ادعای این گروه را اثبات می‌کند.
بزرگترین مشکل این محققان پیدا کردن رگه‌هایی از سنگ‌های رسوبی بود که دقیقا همزمان با این وقایع شکل گرفته و می‌توانستند با حجم قابل‌توجهی از گونه‌های مختلف که درون خود جای دادند، نشان دهند هر کدام از این گونه‌ها درست در چه زمانی منقرض شده است.
به گزارش نیوساینتیست، توماس تابین از دانشگاه واشینگتن در سیاتل به تازگی موفق شده این رگه‌های رسوبی باارزش را در جزیره سیمور که به شبه‌جزیره جنوبگان متصل است، کشف کند. او می‌گوید: «این جزیره یکی از جنوبی‌ترین نقاط روی زمین است و به همین دلیل هر تغییر آب‌وهوایی می‌تواند قدرتمندترین اثرات خود را در آن به خوبی نشان دهد».
تابین دو لایه رسوبی در میان این سنگ‌ها پیدا کرده که در یک دریای کم‌عمق شکل گرفته‌اند و مجموعه‌ای از گونه‌های صدف‌دار را می‌پوشاندند که میلیون‌ها سال پیش منقرض شده‌اند. یکی از لایه‌ها در زمان برخورد شهاب‌سنگ شکل گرفته و دیگری که 40 متر پایین‌تر از آن قرار دارد، شامل گونه‌های دیگری می‌شود که 150هزار سال پیش از آن و در اوج انفجارهای آتشفشانی هند منقرض شده‌اند. مطالعه نسبت ایزوتوپ‌ها توسط تیم تابین نشان می‌دهد در این زمان درجه حرارت اقیانوسی قطبی حدود 7 درجه سانتیگراد بیشتر بود. این افزایش چشمگیر می‌تواند ناشی از گرم‌شدن جهان به دلیل انفجارهای عظیم آتشفشانی هند بوده باشد.
از سوی دیگر مقایسه تعداد گونه‌هایی که در طی این دو اتفاق در مناطق مختلف منقرض شده‌اند، نشان می‌دهد هر پدیده جانداران زیست‌بوم متفاوتی را هدف گرفته است.
پیتر وارد، استاد راهنمای تابین و همکار او می‌گوید: «گونه‌های ساکن اعماق اقیانوس در طی انفجارهای آتشفشانی منقرض شدند. شاید به این دلیل که گرمایش جهانی ناشی از این انفجارها در ابتدا باعث شده سطح فعالیت بیولوژیکی در اقیانوس ها افزایش پیدا کند و در نهایت آنقدر اکسیژن محلول در آب مصرف شده که این آبزیان بر اثر کاهش شدید آن از بین رفته‌اند».
انقراض بعدی که در نتیجه برخورد شهاب‌سنگ با زمین رخ داده، جاندارانی را هدف گرفته که در آب‌های کم‌عمق یا سطحی زندگی می‌کرده‌اند.
این نتایج می‌تواند با مطالعه دیگری که توسط گرتا کلر از دانشگاه پرینستون بر روی میکروفسیل‌ها انجام شده همخوانی داشته باشد. کلر و تیم همکاران او بر روی میکروفسل‌هایی کار کرده‌اند که در اواخر دوره کرتاسه در خلیج بنگال زندگی می‌کردند. کاوش‌های آنها نشان می‌دهد رسوبات دریایی این دوره با رگه‌هایی از بازالت که نتیجه جاری شدن گدازه‌های آتشفشانی صفحه هند است، پوشیده شده است. در نتیجه چیزی حدود نیمی از جانداران طی این انفجارهای آتشفشانی اولیه و قرن‌ها پیش از برخورد شهاب‌سنگ با زمین از بین رفته‌اند.
محققان می‌گویند احتمالا در آینده عوامل دیگری هم به علل انقراض بزرگ دایناسورها اضافه خواهند شد. برخورد شهاب‌سنگ با زمین برای چنین انقراض گسترده ای لازم بوده؛ اما عوامل دیگری به کمک آن آمده‌اند تا زمینه انقراض دایناسورها و ظهور گونه‌های تازه روی زمین فراهم شود.
53273
نظر شما