به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، سید محمدحسن حسینی قوچانی (۱۲۹۵-۱۳۶۳قمری)، معروف به آقا نَجَفیِ قوچانی، فقیه، حکیم و ادیب در قرن سیزدهم و چهاردهم قمری بود.
بنابر روایت حوزه، وی از شاگردان میرزا جهانگیرخان قشقایی، آقا نجفی اصفهانی، آخوند خراسانی، شریعت اصفهانی، محمدباقر اصطهباناتی و دیگران بود. او در سی سالگی به درجه اجتهاد رسید.
ایشان بعد از بیست سال تحصیل در نجف به قوچان برگشته و تا آخر عمر، مقام فقاهت و حاکمیت شرع و اداره حوزه را بر عهده داشت. وی نویسنده کتاب‌های بسیاری است که کتاب‌های سیاحت شرق و سیاحت غرب اثر معروف اوست.
سید محمد پدر آقا نجفی کشاورز بوده و سواد مقدماتی داشته، ولی علاقه‌مند به تحصیل فرزندش بوده و مقدمات این کار را از سنین کودکی و از همان روستای خروه فراهم کرد، به طوری که آقا نجفی قبل از هفت سالگی قرآن را نزد پدر ختم کرد. پدر سید محمدحسن آقا نجفی فارس‌زبان و مادرش کرد بود و زلال نام داشته است. پدربزرگ آقا نجفی نیز سید جواد نام داشت و همین، علت انتخاب فامیل جوادی و جوادی مقدم توسط بعضی فرزندان اوست.
آقا نجفی در ۱۳ سالگی از خسرویه به قوچان رفت و پس از سه سال تحصیل در قوچان، پیاده از راه سبزوار و نیشابور به مشهد رفت. و در مدرسه ادبیات و سطح را تا قوانین فرا گرفت.در سال ۱۳۱۳ق (۱۸۹۵م) در سن ۱۹ سالگی همراه یکی از همدرسانش پیاده از راه طبس و کویر به یزد و از آنجا به اصفهان رفت و در مسجد «عربون» ساکن گردید. در اصفهان منظومه حاج ملاهادی سبزواری را نزد آخوند کاشی، رسائل را نزد عبدالکریم گزی و حکمت را نزد میرزا جهانگیرخان قشقایی فراگرفت.
گاهی نیز در درس فقه و خارج محمد تقی آقا نجفی اصفهانی حاضر می‌شد.تحصیلات آقا نجفی قوچانی در مشهد و اصفهان با دشواری بسیار همراه بود، چنان که گاه ناچار می‌شد برای گذران زندگی کار کند و یا برخی از کتاب‌های خود را به بهای اندک بفروشد.
سید محمدحسن در سال ۱۳۱۸ق و در سن ۲۳ سالگی پس از چهار سال توقف در اصفهان با یکی از دوستانش که شاگردش نیز بود، پیاده عازم عتبات عالیات گردید. چون به نجف رسید در حجره‌ای واقع در یکی از مدارس شهر ساکن شد و در درس آخوند ملا محمدکاظم خراسانی شرکت می‌کرد.
در آخرین روزهای توقف در نجف، از فوت پدرش در قوچان آگاه شد و ناگزیر پس از ۲۰ سال توقف در آن شهر و برای زیارت به مشهد رفت. پس از توقفی کوتاه در مشهد، به درخواست مردم قوچان وارد این شهر شد و ماندگار گشت.وی متجاوز از ۲۵ سال از عمر خود را در مقام فقاهت و حاکمیت شرع در قوچان گذراند و در ضمن به اداره حوزه علوم دینی پرداخت.
آثار علمی
۱- شرح دعای صباح، خطی، وی دعای صباح منسوب به امام علی (علیه‌السلام) را به فارسی برگردانده و آن‌را شرح کرده است. نگارش این اثر در ۱۳۲۷ق/۱۹۰۹م پایان یافته است؛
۲- عذر بدتر از گناه، درباره مشروطیت ایران، انشای این رساله آمیزه‌ای از نثر عربی و فارسی است، نگارش آن متعلق به ۱۳۲۸ق/۱۹۱۰م؛
۳- سیاحت شرق، این اثر از تألیفات مهم آقا نجفی است و درباره سوانح عمر از ابتدای زندگی، گزارش تحصیلات او در شهرهای قوچان، مشهد و اصفهان و چگونگی ورودش به نجف اشرف و تحصیلات نهایی تا رسیدن به درجه اجتهاد است.
وی در این کتاب ضمنِ شرح ماجرای زندگی و مشقّات دوران تحصیل که به مناسبت رویدادهای زندگیش پیش آمده، مباحث و معارف اسلامی را به استناد آیات و روایات با قلمی ساده شرح داده است. در این کتاب خواننده با نکات علمی و رویدادهای آن زمان آشنا می‌شود. چون آقا نجفی خود در اوایل مشروطیت در نجف بوده، رویدادهای تاریخی و واکنش نهضت مشروطیت را در عراق بویژه در نجف، به تفصیل شرح داده است. مسائل تعلیم و تربیت و تزکیه نفس نیز در این کتاب به چشم می‌خورد. این کتاب در ۱۳۴۷ق/۱۹۲۸م نگارش یافته و در ۱۳۶۲ش در تهران چاپ شده است؛
۴- سیاحت غرب، در کیفیت عالم برزخ و ارواح بعد از مرگ، خطی است و در ۱۳۵۲ق/۱۹۳۳م نگارش یافته است؛
۵- شرح و ترجمه رسالة تُفّاحیّه ارسطو از باباافضل کاشانی، خطی، نگارش ۱۳۵۴ق/۱۹۳۵م؛
۶- سفری کوتاه به آبادی‌های قوچان، که در ضمن آن به اوضاع اجتماعی و اعتقادی روستاییان نیز پرداخته است؛
۷- اثبات رجعت، خطی، عربی و فارسی، نگارش ۱۳۲۱ش؛
۸- حیوة الاسلام فی احوال آیة الله الملک العلام، خطی، در شرح حال آخوند ملا محمدکاظم خراسانی.
از وی کتاب‌های دیگری نیز یاد شده است.
آقا نجفی در شب جمعه ۲۶ ربیع‌الثانی ۱۳۶۳قمری در ۶۸ سالگی در قوچان بدرود زندگی گفت و در حسینیّه خود به خاک سپرده شد و آرامگاه او اکنون زیارتگاه مردم قوچان است.
بیانات رهبر معظم انقلاب در مورد آقا نجفی قوچانی
ما متأسفانه یک تحلیل درست و حسابی از زندگی طلبگی نداریم. تا این نکات و ظرائف توی آن منعکس شده باشد.
معمولاً شرح حالهایی که هست متوجه به این خصوصیات و این نکات نیست. این کتاب زندگی مرحوم آقانجفی قوچانی که به اسم سیاحت شرق منتشر شده خیلی چیز جالبی است. من به برادران و خواهران توصیه می‌کنم کتاب را بخوانند.
خود مرحوم آقا نجفی یک شخصیت بسیار ممتازی بوده، یک انسان معنوی بوده. مرحوم شهید مطهری ایشان را دیده بود در قم و به من می‌گفت ایشان اهل مکاشفه و اهل معنا بودند.
کتاب دیگری ایشان دارد به نام سیاحت غرب که در احوال عالم برزخ و پس از مرگ نوشته شده به شکل داستانی. مرحوم مطهری می‌گفتند من احتمال قوی می‌دهم که اینها مکاشفات این مرحوم هست، که به این شکل در کتاب سیاحت غرب آن را ثبت کرده. یک چنین شخصیتی. آنجا منعکس است، که طلبه چه‌جوری درس می‌خواند و چه‌جوری تلاش می‌کند و چه‌جور پای درس استاد می‌رود، و استاد را انتخاب می‌کند و چه‌جور عبادت می‌کند و چه‌جور گرسنگی می‌کشد، البته زمان آقانجفی با حالا یک مقداری فرق می‌کند، و ما نمی‌گوئیم صد در صد آنجور است. نه، خیلی چیزها هست که زمان مرحوم آقا نجفی نبود و خوب هست، امروز، هست. بهتر از آن هم هست.۱۳۶۴/۰۹/۲۶
منابع:
پایگاه اینترنتی khamenei.ir
ویکی فقه
کتاب جغرافیای تاریخی قوچان،رمضان‌علی شاکری،، ص۲۲۰،۲۲۱
نظر شما