در این روز مردم با لایروبی و پاک‌سازی آبراه‌ها و جویبارها، هم خود را آماده‌ی کار روی کشتزارها و باغ‌ها می‌کردند و هم جلوه‌ای از کار گروهی و یاریگری را که از دیرباز در فرهنگ ایرانی ریشه‌دار بوده، به نمایش می‌گذاشتند. این کارها، مانند بیشتر آیین‌های ایرانی همراه با جشن و شادمانی بوده است.
چهاردهم مارچ (بیست‌وچهارم اسفند) نیز از سوی فعالان حوزه‌ی آب که منتقد سدسازی‌های افراطی و دیگر دستکاری‌های مخرب در رودها هستند، «روز جهانی اقدام برای رودخانه‌ها» (International Day of Action for Rivers) نامیده شده است. کنش‌گران محیط زیست ایران، به‌ویژه فعالان در زمینه‌ی کوهستان، آب، و تالاب از حدود بیست سال پیش در چنین روزهایی برنامه‌هایی را به صورت همایش، جشن، پاک‌سازی رودخانه، و فعالیت رسانه‌ای اجرا کرده‌اند. هدف از این کارها، جلب توجه همگان به اهمیت حفاظت از رودخانه‌ها، تلاش برای جلوگیری از تخریب وضعیت طبیعی رودها، و مطالبه گری از مدیران بخش آب بوده تا از دست‌اندازی‌های مختلف به بهانه‌ی کار عمرانی یا اشتغال‌زایی خودداری کنند.
دسترسی به آب شیرینِ سالم، از حقوق اولیه‌ی هر انسان، حق همه‌ی جامعه‌هایی که در طول تاریخ در امتداد یک رودخانه زندگی کرده‌اند، و حق زیستمندان دیگر است. ساختن سد و بند بر بالادست یک رودخانه و محروم کردن پایین‌دستی‌ها از آب، تبدیل یک رود روان و خروشان به یک مخزن راکد پشت سد، تغییر ماهیت بستر کران‌رودی و مرتع به یک محیط غرق در آب، و نابودسازی سکونتگاه‌ها و میراث‌های تاریخی در زیر میلیون‌ها مترمکعب آب از بدترین اقدام‌هایی بوده که انسان‌ها بر طبیعت و بر سرنوشت همنوعان خود روا داشته‌اند.
امروزه نسبت به سال ۱۹۷۰ هشتادوسه درصد گونه‌هایی که در آب‌های شیرین می‌زیند دچار انقراض یا کاهش شدید جمعیت شده‌اند که این، دو برابر میزانِ مربوط به گونه‌های اقیانوسی و خشکی‌زی است. علت این قضیه، سدسازی، رهاسازی فاضلاب و زباله در رودخانه‌ها، برداشت شن و ماسه، بتنی کردن بستر رودها، و دیگر دستکاری‌های انسانی است. با توجه به این نکته، و این که آب ماده‌ای جایگزین‌ناپذیر و حیاتی برای همه‌ی موجودات زنده است، ضرورت اقدام برای حفاظت از رودخانه‌ها قطعی می‌نماید.
«رودخانه‌ها، آینده‌ی ما هستند» و از این‌رو جا دارد که با برگزاری یک رویداد، نوشتن یادداشت و مقاله، پاک‌سازی بخشی از یک جویبار یا بستر و حاشیه‌ی یک رودخانه، با یادآوری مسئولیت به مدیران دولتی، و گوشزد کردن کردن خطاها، برای حفظ این سرمایه‌های بی‌بدیلِ طبیعی کاری کنیم.
*فعال محیط زیست
۲۳۳۲۳۳
نظر شما