سیامک علیزادهنیا: ژوئن سال ۲۰۲۴ مجموعهای از گفتمانهای شی جین پینگ، دبیر کل کمیته مرکزی حزب کمونیست چین، در مورد امنیت ملی انرژی چین منتشر شد. از هجدهمین کنگره ملی حزب در سال ۲۰۱۲، کمیته مرکزی حزب با محوریت شی جین پینگ، استقرار یک سیستم انرژی جدید را تسریع بخشیده و پایه امنیت انرژی چین را تثبیت کرده و از توسعه اقتصادی و اجتماعی این کشور حمایت قوی میکند. گفتمان های شی در این زمینه برای تضمین توسعه انرژی های جدید و امنیت ملی انرژی، ترویج انقلاب انرژی، تقویت قدرت چین در انرژی، و تامین انرژی ایمن و قابل اعتماد برای پیشبرد مدرنیزاسیون چین بسیار مهم است.
این کتاب که توسط مؤسسه تاریخ و ادبیات حزب کمیته مرکزی حزب کمونیست چین گردآوری شده است، ۲۱۷ قطعه مرتبط را در هشت دسته از بیش از ۱۳۰ اثر گفتاری و نوشتاری مهم بین سالهای ۲۰۱۲ و ۲۰۲۴ را گرد هم آورده است. برخی از این قسمتها برای اولین بار برای عموم در روزنامه مردم منتشر شد که روزنامه رسمی کمیته مرکزی حزب کمونیست چین با تیراژ ۳ میلیونی محسوب میشود. این روزنامه اطلاعات مستقیمی در مورد سیاستها و دیدگاههای حزب کمونیست چین ارائه میدهد.
>>>بیشتر بخوانید:
کتاب قدرت نرم چینی؛ چگونه چین از فرهنگ، برای قوی شدن کشورش در مقابل غرب استفاده کرد؟
قدرت نرم چینی منتشر شد؛ چگونه چین وجهه جهانی خود را بهبود میبخشد؟
شی جینپینگ به روزنامهنگاران گفت: « داستان چین را خوب روایت کنید»
«رویای چینی» کتاب شد/ وقتی آقای شی با جهان سخن میگوید
راد: احتمال بروز جنگ میان چین و آمریکا وجود دارد
کتاب «جنگ قابل اجتناب» درباره احتمال جنگی فاجعهبار میان آمریکا و چین منتشر شد
کتاب رویای چینی به چاپ دوم رسید/ شی جینپینگ: تنها زمانی که مردم زندگی خوبی داشته باشند، کشور می تواند پیشرفت کند
۱) تسریع در تبدیل شدن به یک قدرت انرژی و ارائه آن به عنوان پشتیبانی قوی برای توسعه اقتصادی و اجتماعی
امنیت انرژی برای شکوفایی و توسعه ملی، بهبود شرایط زندگی مردم و ثبات اجتماعی بلندمدت بسیار حیاتی است. این یکی از مهمترین مسائل امنیتی کشور است. دبیرکل شی جینپینگ اشاره کرده است که امنیت و ایمنی انرژی به اقتصاد ملی و معیشت مردم ارتباط دارد و این مسائل «موضوعات بزرگ کشور» هستند که نباید لحظهای نادیده گرفته شوند. «کاسه برنج انرژی باید در دستان خودمان باشد». باید وضعیت را از منظر استراتژیک توسعه ملی و امنیت بررسی کرده و از وضعیت بهرهبرداری کرده و راهی برای سازگاری با روند کلی انرژی بیابیم. موضوعات اول، دوم و سوم «گزیدهها» به نکات دقیق و بصیرتمند دبیرکل شی جینپینگ در این زمینه میپردازند.
تقویت رهبری حزب در زمینه انرژی
پس از توسعه طولانیمدت، چین به بزرگترین تولیدکننده و مصرفکننده انرژی جهان تبدیل شده است، به طوری که سیستم تأمین انرژی با توسعه جامع زغالسنگ، برق، نفت، گاز طبیعی، انرژیهای نو و انرژیهای تجدیدپذیر شکل گرفته و سطح تجهیزات فنی به طرز چشمگیری بهبود یافته است. شرایط استفاده از انرژی در تولید و زندگی به طور قابل توجهی بهبود یافته و بزرگترین سیستم انرژی پاک جهان ساخته شده است. دبیرکل شی جینپینگ تأکید کرده است که در مواجهه با تغییرات جدید در الگوی تأمین و تقاضای انرژی و روندهای جدید در توسعه انرژی جهانی، باید انقلابی در تولید و مصرف انرژی بهوجود آورد تا امنیت انرژی ملی تضمین شود. این سیاست ملی چین در زمینه توسعه انرژی است و نیازهای اساسی آن را میتوان تحت عنوان «چهار انقلاب» و «یک همکاری» خلاصه کرد. «چهار انقلاب» شامل انقلاب در مصرف انرژی، انقلاب در تأمین انرژی، انقلاب در فناوری انرژی و انقلاب در سیستم انرژی است و «یک همکاری» یعنی تقویت همکاریهای بینالمللی همهجانبه است. از زمان برگزاری کنگره هجدهم حزب کمونیست چین، کمیته مرکزی حزب با رهبری همحزبی و دبیری شی جینپینگ، بر مسائل کلیدی و برنامهریزی بلندمدت تمرکز کرده و مجموعهای از استراتژیهای بزرگ برای مسائل مرتبط با وضعیت کلی و مسائل بلندمدت، مانند پیشنهاد استراتژی جدید امنیت انرژی، ترویج انقلاب در مصرف انرژی، تأمین انرژی، فناوری انرژی و سیستم انرژی و تقویت همکاریهای بینالمللی در زمینه انرژی را اجرا کرده است. این استراتژیها و تصمیمگیریهای کلیدی تأثیرات عمیقی بر توسعه اقتصادی و تغییرات چین خواهند داشت.
تمرکز بر تسهیل و اطمینانبخشی به مردم و تأمین انرژی امن و پایدار برای معیشت مردم
در فرآیند مدرنسازی چین، معیشت مردم از اهمیت ویژهای برخوردار است. دبیرکل شی جینپینگ تأکید کرده است که تمام کارهای حزب و دولت برای این است که مردم زندگی شادتر و بهتری داشته باشند. باید الزامات مختلف حزب مرکزی را در زمینه تأمین انرژی اجرا کرده و بر خدمت به مردم، تسهیل کار مردم و اطمینانبخشی به مردم تمرکز کنیم. برای تقویت توان تأمین انرژی باید اقدامات متعددی انجام دهیم و ظرفیت تأمین انرژی را افزایش دهیم. شرکتهای بزرگ، بهویژه شرکتهای دولتی، باید پیشگام تأمین انرژی و تثبیت قیمتها باشند، مسئولیت تأمین انرژی برای معیشت مردم را تقویت کنند و نیازهای روزمره مردم را بهتر برآورده کنند و ایمنی را تضمین کنند. باید به مفهوم «یک بازی» در کل کشور پایبند باشیم و تمام تلاش خود را برای تضمین تأمین و ثبات قیمت انرژیهایی چون زغالسنگ، برق، نفت و گاز انجام دهیم و خط قرمز انرژی برای معیشت مردم را حفظ کنیم تا مردم قادر به استفاده و تأمین آن باشند. این مسأله به توسعه اقتصادی کلی و ثبات اجتماعی ارتباط دارد و یک موضوع مهم در زمینه معیشت مردم است. دبیرکل شی جینپینگ تأکید کرده است که کمیتههای حزب و دولتها در تمام سطوح و مقامات رهبری باید مفهوم توسعه ایمن را بهطور قوی در ذهن داشته باشند، همیشه ایمنی زندگی مردم را در اولویت قرار دهند و مفهومی که توسعه نباید به قیمت جان مردم باشد، باید کاملاً روشن و قوی باشد. این مفهوم باید بسیار واضح، بسیار قوی و بسیار قاطع باشد. باید مسئولیتهای رهبری کمیتهها و دولتها در تمام سطوح، مسئولیتهای نظارتی دستگاههای مربوطه و مسئولیتهای اصلی شرکتها را دقیقاً تعیین و اجرا کنیم. علاوه بر بازرسیهای عمومی، باید از روش «چهار نه و دو مستقیم» استفاده کنیم، یعنی بدون اطلاعرسانی، بدون خوشآمدگویی، بدون گزارشدهی، بدون همراهی یا پذیرایی، مستقیماً به صحنه رفته و بازرسیهای مخفیانه انجام دهیم، بهویژه بازرسیهای عمیق از خطرات پنهان مانند خطوط لوله نفت و گاز زیرزمینی. باید سازوکار بازرسی ایمنی تولید را بهطور منظم و غیررسمی بهبود دهیم، بازرسیهای ایمنی تولید منظم و غیرمنظم انجام دهیم و مطمئن شویم که مسئولیتهای بازرسی بهطور کامل انجام شده است. مشکلات شناسایی شده باید بهطور جدی اصلاح شوند و خطرات پنهان از بین بروند تا از هرگونه اشتباه جلوگیری شود.
امنیت انرژی یک مسئله کلی و استراتژیک است که به توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور ارتباط دارد
در دنیای امروز، مسائل انرژی یکی از اولویتهای امنیت ملی کشورها است. تسلط بر انرژی به معنای تسلط بر کلید استراتژیهای توسعه و امنیت ملی است. دبیرکل شی جینپینگ اشاره کرده است که اهمیت انرژی و کمیابی منابع انرژی به این معناست که هر کسی که بر انرژی تسلط یابد، ممکن است فضای توسعه و منبع مهم ثروتسازی را در اختیار داشته باشد. دبیرکل شی جینپینگ بر تفکر حاشیهای و پایینخطی تأکید کرده و بر لزوم حفظ نگرش نگرانی و بحران در مسائل انرژی تاکید کرده است. باید بر هماهنگی میان توسعه و امنیت تمرکز کنیم و به مناطق کلیدی مانند انرژی توجه خاصی داشته باشیم، پیشبینیها را تقویت کنیم، حساسیت را بهبود دهیم و خط قرمز ریسک سیستماتیک را همواره حفظ کنیم.
پیشبرد فعال و معقول اهداف کربن قله و کربن خنثی برای تضمین امنیت انرژی
در تاریخ ۲۲ سپتامبر ۲۰۲۰، دبیرکل شی جینپینگ در سخنرانی خود در مجمع عمومی هفتاد و پنجمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد اعلام کرد که چین بهطور جدی بر افزایش سهم ملی مستقل خود تأکید خواهد کرد و سیاستها و تدابیر قدرتمندتری را برای تلاش در جهت دستیابی به قله انتشار دیاکسید کربن قبل از سال ۲۰۳۰ و رسیدن به کربن خنثی تا سال ۲۰۶۰ اتخاذ خواهد کرد. دبیرکل شی جینپینگ تأکید کرد که ترویج قله کربن و کربن خنثی یک تصمیم استراتژیک بزرگ است که توسط کمیته مرکزی حزب پس از بررسی دقیق اتخاذ شده است. این تعهد ما به جامعه بینالمللی است و یک ضرورت ذاتی برای پیشبرد تحول و ارتقاء ساختار اقتصادی، شکلدهی به مزیت رقابتی در صنایع سبز و کمکربن و دستیابی به توسعه با کیفیت بالا است. این چیزی نیست که دیگران بخواهند ما انجام دهیم، بلکه چیزی است که خود باید آن را انجام دهیم. هدف «کربن دوگانه» که وعده دادهایم، غیرقابل تغییر است، اما مسیر، روش، سرعت و شدت دستیابی به این هدف باید و باید توسط خودمان تعیین شود و هیچگاه تحت تأثیر دیگران قرار نخواهد گرفت. دبیرکل شی جینپینگ تأکید کرده است که دستیابی به هدف «کربن دوگانه» یک پروژه پیچیده و بلندمدت است و نمیتوان آن را در یک شب بهدست آورد. این هدف نمیتواند از واقعیتها جدا شود و باید بر اساس منابع انرژی داخلی کشور عمل کنیم و به اصل «ساخت قبل از شکستن» پایبند باشیم و اقدام به دستیابی به قله کربن را بهطور تدریجی و برنامهریزی شده پیگیری کنیم.
باید مقررات مربوط به مصرف کلی انرژی و شدت آن را بهبود بخشیم، تمرکز خود را بر کنترل مصرف انرژی فسیلی قرار دهیم و بهطور تدریجی به سیستم «کنترل دوگانه» برای انتشار کلی کربن و شدت آن منتقل شویم. استفاده از انرژی پاک، کمکربن و کارآمد را ترویج کنیم و تحولی پاک و کمکربن در صنایعی مانند صنعت، ساخت و ساز و حمل و نقل ایجاد کنیم. باید انقلاب انرژی را تعمیق بخشیده، استفاده پاک و کارآمد از زغالسنگ را تقویت کنیم، اکتشاف و توسعه منابع نفت و گاز را افزایش دهیم و ذخایر و تولید آنها را بیشتر کنیم. همچنین باید برنامهریزی و ساخت یک سیستم جدید انرژی را تسریع کنیم، توسعه نیروگاههای آبی را با حفاظتهای زیستمحیطی هماهنگ کنیم، بهطور فعال و ایمن انرژی هستهای را توسعه دهیم، ساخت سیستمهای تولید، تأمین، ذخیرهسازی و بازاریابی انرژی را تقویت کنیم و امنیت انرژی را تضمین کنیم.
۲) اجرای سیاست اولویتبندی صرفهجویی در انرژی و ایجاد سیستم تأمین انرژی متنوع
انقلاب در تولید و مصرف انرژی، پروژهای اساسی برای ساخت یک تمدن اکولوژیک (همراهی بشر با طبیعت) است. دبیرکل شی جینپینگ تأکید کرد که باید انقلاب در تولید و مصرف انرژی را بهخوبی ترویج کرده و سیاست اولویتگذاری صرفهجویی انرژی را بهطور مؤثر اجرا کنیم تا امنیت ملی انرژی را تضمین کنیم. مباحث چهارم و پنجم «گزیدهها» بهخوبی بازتابدهنده اظهارات مهم دبیرکل شی جینپینگ است.
باید انتقال از «کنترل دوگانه» مصرف انرژی به «کنترل دوگانه» انتشار کربن را تسریع کنیم و توسعه سبز و کمکربن را ترویج نماییم. با جمعیت ۱.۴ میلیارد نفری، ادامهی مسیر قدیمی مصرف بالای انرژی و انتشار زیاد گازهای گلخانهای همانند کشورهای توسعهیافته، امکانپذیر نیست. ما باید به مسیر توسعه سبز و کمکربن روی آوریم، که تنها راه پیشرفت مدرنیزاسیون کشور ماست. مصرف انرژی به شکل بیرویه نهتنها برای منابع و محیطزیست کشور ما غیرقابل تحمل است، بلکه برای منابع و محیطزیست جهانی نیز تحملناپذیر است. ما باید بهسرعت به سمت تحول سبز در مدلهای توسعه حرکت کنیم و بهطور آگاهانه توسعه سبز، توسعه چرخشی و توسعه کمکربن را ترویج کنیم.
شی جینپینگ تصریح کرد که برای ترویج انقلاب در مصرف انرژی و جلوگیری از مصرف نامعقول انرژی، باید بهطور قاطع کنترل کل مصرف انرژی را انجام داده و اصل صرفهجویی انرژی را بهطور مؤثر پیادهسازی کنیم. کنترل کل مصرف انرژی یک سازوکار الزامی برای بهبود کارایی انرژی و استفاده فشرده و مؤثر از انرژی است. مصرف انرژی به ازای هر واحد تولید کاهش یافته و مصرف کل انرژی موجود میتواند از مقیاس اقتصادی بزرگتری پشتیبانی کند و کیفیت و منافع توسعه اقتصادی نیز بهبود یابد. بنابراین، کنترل کل مصرف انرژی، وظیفه اولیه ماست. برای اجرای اقدامات کنترل دوگانه در مصرف انرژی، باید هم مقدار کل و هم شدت مصرف انرژی به ازای هر واحد تولید ناخالص داخلی (GDP) را کنترل کنیم. باید تلاشهای خود را برای ترویج کاهش کربن، کاهش آلودگی، گسترش سبز و رشد هماهنگ کنیم، شرایطی برای تسریع در انتقال از «کنترل دوگانه» مصرف انرژی به «کنترل دوگانه» انتشار کربن ایجاد کنیم و محدودیتهای سختگیرانهای ایجاد نماییم.
توسعه سبز و کمکربن، جهتگیری انقلاب علمی و فناوری و تحول صنعتی در عصر کنونی است و یکی از پرامیدترین حوزههای توسعه تلقی میشود. کشور ما در این زمینه پتانسیل زیادی دارد و میتواند نقاط رشد اقتصادی جدید زیادی را شکل دهد. شی جینپینگ تأکید کرد که توسعه سبز زمینه توسعه با کیفیت بالا است و خود تولیدی با کیفیت جدید، تولیدی سبز است. پایبندی به توسعه سبز تنها راه موجود است. ترویج رشد اقتصادی کمکربن و دستیابی به توسعه سبز، مانعی است که باید بر آن غلبه کنیم. در این راستا، باید به بهبود تدریجی و بهینهسازی موجودی ادامه دهیم.
بهبود تدریجی به معنای ترویج ادغام عمیق فناوریهای نوظهور مانند اینترنت، دادههای کلان، هوش مصنوعی و نسل پنجم ارتباطات موبایل (۵G) با صنایع سبز و کمکربن است، ایجاد یک سیستم تولید و خدمات سبز و افزایش نسبت صنایع سبز و کمکربن در اقتصاد کل است. بهینهسازی موجودی به معنای تلاشی گسترده برای بهینهسازی و ارتقاء صنایع سنتی مانند فولاد، فلزات غیرآلی، پتروشیمی، شیمیایی و مصالح ساختمانی است و تسریع نوآوریهای فرآیند کمکربن و تحول دیجیتال در حوزه صنعتی.
صرفهجویی در انرژی باید در تمام مراحل و همه زمینههای توسعه اقتصادی و اجتماعی ادغام شود تا شکلگیری یک جامعه صرفهجو تسریع یابد. «اگر از آنچه در دسترس داریم بهطور صرفهجویانه استفاده کنیم، کمبود نخواهیم داشت؛ اگر از آنچه در دسترس است بهطور غیرصرفهجویانه استفاده کنیم، دچار کمبود خواهیم شد.» در حال حاضر، صرفهجویی در انرژی بهطور کلی بهعنوان منبع انرژیای تلقی میشود که در جهان بر توسعه اولویت بیشتری دارد و بهعنوان «پنجمین منبع انرژی» پس از زغالسنگ، نفت، گاز طبیعی و انرژیهای غیر فسیلی شناخته میشود. شرایط ملی منابع انرژی کشور ما ایجاب میکند که تلاشهای خود را برای ترویج تبدیل استفاده گسترده و بیرویه از انرژی به استفاده فشرده و مؤثر از آن افزایش دهیم.
دبیرکل شی جینپینگ تأکید کرد که باید به اولویت صرفهجویی پایبند باشیم، استراتژی جامع صرفهجویی را پیادهسازی کنیم و اقدامات صرفهجویی را در تمام زمینهها ترویج دهیم. در زمینه تولید، باید صرفهجویی جامع، استفاده فشرده و چرخشی از منابع را ترویج دهیم، مصرف انرژی و مواد در هر واحد محصول را کاهش دهیم، تحول فناوری در صنعت تولید را تسریع کنیم و بهرهوری ورودی-خروجی را بهبود ببخشیم. باید بهطور مداوم ساختار صنعتی را تنظیم کنیم، با قاطعیت با مشکل مازاد تولید مقابله کنیم و در عین حال بهطور فعال تولید با انرژی پایین، صنایع پیشرفته و صنایع خدماتی را توسعه دهیم.
در زمینه مصرف، باید آگاهی نسبت به صرفهجویی را در میان تمام مردم افزایش دهیم، سبک زندگی ساده، معتدل، سبز و کمکربن را ترویج کنیم و اقدامات گستردهای مانند ایجاد دفاتر سبز، خانوادههای سبز، جامعههای سبز و سفرهای سبز را بهکار ببریم. ترویج انقلاب مصرف انرژی نباید تنها عمل خودآگاه دولت، بخشهای صنعتی و شرکتها باشد، بلکه باید یک عمل خودآگاه در کل جامعه باشد. ما باید مفهوم مصرف را در جامعه بهطور کامل تثبیت کنیم که بر پایه صرفهجویی و دقت استوار باشد، مفهوم منابع را بهعنوان صرفهجویی، فشردگی و بازیافت بیافرینیم، و این مفهوم را برقرار کنیم که صرفهجویی در انرژی موجب افزایش منابع، کاهش آلودگی و بهرهمندی بشریت است و تلاش کنیم عادتهای خوبی از قبیل صرفهجویی و دقت را توسعه دهیم.
دبیرکل شی جینپینگ تأکید کرد که اگر صنعتیسازی، زمینهای با بزرگترین پتانسیل صرفهجویی در انرژی در حال حاضر است، شهرنشینی زمینهای با بزرگترین پتانسیل صرفهجویی در انرژی در آینده خواهد بود. ما باید به صرفهجویی در انرژی در فرآیند شهرنشینی اهمیت زیادی بدهیم و ترویج شهرنشینی که به الزامات تمدن اکولوژیک پاسخ میدهد را بهعنوان خط اصلی خود در نظر بگیریم، آرایش منطقی شهرها در سطح کلان را ترویج دهیم، فرم شهرها را در سطح خرد تنظیم کنیم، شهرهای اکولوژیک فشرده توسعه دهیم، استانداردهای صرفهجویی در انرژی ساختمانها و خودروها را بهبود ببخشیم و توسعه حمل و نقل عمومی را در اولویت قرار دهیم.
پس از تلاشهای طولانیمدت، ساختار مصرف انرژی کشور ما دچار تغییرات مثبتی شده است و کشور ما به بزرگترین مصرفکننده انرژیهای نو و انرژیهای تجدیدپذیر در جهان تبدیل شده و شدت مصرف منابع بهطرز قابل توجهی کاهش یافته است.
تقویت ثبات، امنیت و پایداری تامین انرژی و تسریع در ساخت یک سیستم انرژی جدید از جمله اهداف مهم برای کشور ماست. برای کشور ما، چه نوع ساختار انرژیای امن و پایدار است؟ چگونه میتوان تعادل هماهنگ بین انرژیهای جدید و قدیم را حفظ کرده، جایگزینی منظم این انرژیها را ترویج دهیم، خودکفایی انرژی را به طور مداوم بهبود بخشیم و ثبات، امنیت و پایداری تامین انرژی را افزایش دهیم؟ این موارد از مسائل اساسی پیش روی ما هستند.
باید روند کلی توسعه انرژی جهان معاصر را دنبال کنیم، با توجه به شرایط ملی، به اصل «ساخت قبل از شکستن» پایبند باشیم و تسریع در برنامهریزی و ساخت یک سیستم انرژی جدید را در دستور کار قرار دهیم. دبیرکل شی جینپینگ تأکید کرد که ترویج انقلاب تأمین انرژی و ایجاد یک سیستم تأمین متنوع بهمنزله تضمین امنیت بر پایه تأمین متنوع داخلی است. باید به شدت، استفاده پاک و مؤثر از زغالسنگ را ترویج دهیم و بر توسعه انرژیهای غیرزغالی تمرکز کنیم، بهنحوی که یک سیستم تأمین انرژی متشکل از زغالسنگ، نفت، گاز، انرژی هستهای، انرژی جدید و انرژیهای تجدیدپذیر شکل بگیرد و در عین حال به تقویت ساخت شبکههای انتقال و توزیع انرژی و تأسیسات ذخیرهسازی بپردازیم.
ما باید توسعه و امنیت را هماهنگ کنیم، قابلیتهای امنیتی در زمینههای کلیدی مانند منابع انرژی را افزایش دهیم و بر تقویت قابلیتهای امنیتی زیرساختهای انرژی فسیلی مانند زغالسنگ تأکید کنیم. همچنین باید خط قرمز استراتژیک برای تولید داخلی منابع انرژی مهم را مشخص کنیم، نقش حمایتی شرکتهای دولتی را بهطور کامل بهکار ببریم و توسعه و کاربرد فناوریهای پیشرفته استخراج نفت و گاز و سایر منابع را تسریع کنیم. ساخت سیستمهای ذخیرهسازی مواد اولیه و استراتژیک ملی را تقویت کرده و نقش نظارتی را در حفاظت از خطوط قرمز در لحظات بحرانی ایفا کنیم.
در عین حال، توسعه انرژی کشور ما هنوز با چالشهای متعددی همچون فشار تقاضای زیاد، محدودیتهای بسیاری در تأمین و وظایف دشوار در زمینه تحول سبز و کمکربن مواجه است. برای مقابله با این چالشها، راهحل توسعه فعال انرژی جدید است. کشور ما در زمینه منابعی همچون انرژی بادی و فتوولتائیک غنی است و پتانسیل بالایی برای توسعه انرژی جدید دارد. دبیرکل شی جینپینگ تأکید کرد که توسعه انرژی پاک یکی از وظایف مهم برای بهبود ساختار انرژی، تأمین امنیت انرژی و ترویج ساخت تمدن اکولوژیک است. تسریع در ساخت یک سیستم انرژی پاک، کمکربن، ایمن و کارآمد، جهتگیری اصلی انقلاب انرژی کشور ماست.
باید به توسعه انرژی جدید و انرژیهای پاک توجه بیشتری داشته باشیم و بهطور فعال و منظم به توسعه انرژیهای خورشیدی و دیگر انرژیهای تجدیدپذیر بپردازیم. توسعه انرژیهای جدیدی همچون انرژی بادی، انرژی خورشیدی، انرژی بیومس، انرژی زمینگرمایی، انرژی اقیانوسی و انرژی هیدروژنی را تسریع بخشیم و توسعه انرژی برقآبی را با حفاظت اکولوژیک هماهنگ کنیم. باید از توسعه مکمل انرژیهای بادی، خورشیدی و آبی حمایت کرده و به صورت فعال، ایمن و منظم به توسعه انرژی هستهای بپردازیم.
پس از تحقیقات و انباشت دانش مستمر، کشور ما به پیشرو جهانی در تولید بسیاری از فناوریها و تجهیزات انرژی جدید تبدیل شده و بزرگترین سیستم تأمین برق پاک در جهان را ایجاد کرده است. خودروهای انرژی جدید، باتریهای لیتیوم و محصولات فتوولتائیک نیز در بازار بینالمللی رقابت قوی نشان دادهاند. توسعه انرژی جدید دارای پایهای خوب است و کشور ما به یکی از حامیان مهم تحول توسعه انرژی در جهان و واکنش به تغییرات اقلیمی تبدیل شده است.
۳) ترویج انقلاب فناوری انرژی و تعمیق اصلاحات سیستم انرژی
آموزش، علم و فناوری و نیروی انسانی، حمایتهای بنیادی و استراتژیک برای ساخت یک کشور سوسیالیستی مدرن بهطور جامع هستند. منابع آب، انرژی و کشاورزی همه به علم و فناوری وابستهاند. دبیرکل شی جینپینگ تأکید کرده است که باید به نقش مهم اصلاح فناوری انرژی توجه خاصی داشته باشیم، با گرایشهای جدید انقلاب فناوری انرژی جهانی همگام شویم، زنجیره صنعتی را گسترش داده و کارایی استفاده جامع از منابع انرژی را بهبود بخشیم و در زمینه اقتصاد انرژی مدرن بهخوبی عمل کنیم. موضوعات ششم و هفتم «گزیدهها» بهخوبی تأکیدات مهم دبیرکل شی جینپینگ را منعکس میکنند.
ما باید بر روی حوزههای کلیدی انرژی و نیازهای اصلی تمرکز کرده و تحقیق در مورد فناوریهای کلیدی و اساسی را تسریع بخشیم. تجهیزات اصلی یک کشور بزرگ باید در دستان خود ما باشد. تحقیقات علمی و فناوری باید مسئلهمحور باشد و به سمت تجارتهای فوری و فشارهای موجود برود، با شروع از نیازهای فوری و بلندمدت کشور و تلاش برای حل فناوریهای کلیدی و اساسی متمرکز شود. دبیرکل شی جینپینگ اشاره کرد که فناوریهای اساسی و کلیدی را نمیتوان از طریق خواهش و تمنا بهدست آورد، بلکه باید بر روی کار سخت خود تکیه کنیم.
در تعیین تمرکز توسعه و کاربرد فناوری انرژی، باید عوامل مختلفی از جمله شرایط منابع، زیرساخت فنی، ظرفیت محیطزیستی، عقلانیت اقتصادی و قابلیت همکاری بینالمللی را بهطور کامل در نظر بگیریم و انقلاب فناوری انرژی را بر اساس مسیر «سه دسته» تسریع کنیم.
اولین دسته شامل کاربرد و ترویج است. ما باید بهزودی صنعتیسازی فناوریهای نسبتاً پخته، مورد تقاضا، بازار شده و کمهزینه را ترویج دهیم تا بهطور مؤثر سطح فناوریهای موجود در تولید و کاربرد انرژی را بهبود بخشیم.
دومین دسته شامل آزمایشهای نمایشی است. برای فناوریهایی که دارای بعضی از انباشتینههای فنی هستند اما مسیرهای پردازش فنی نهایی نشدهاند، باید آزمایشاتی انجام شود تا مسیر نهاییسازی فنی و تولید انبوه را بررسی کنیم.
سومین دسته شامل تحقیق متمرکز است. این دسته عمدتاً به فناوریهایی اشاره دارد که دارای افقهای وسیع هستند، اما فناوریهای اساسی آنها تحت کنترل دیگران قرار دارد و بهطور فوری نیاز به تمرکز بر روی آنها داریم. دبیرکل شی جینپینگ تأکید کرد که باید تقویت نوآوریهای علمی و فناوری را بهعنوان مهمترین وظیفه خود قرار دهیم، و ارتقاء همچنان نسلزایی و فناوریهای کلیدی و محصولات کلیدی و توانمندسازی هوشمند فناوریهای جدید را تسریع بخشیم و قابلیتهای امنیت انرژی کشور را بهبود دهیم.
باید بر تحقیقات علمی و فناوری اصلی و پیشگامانه تأکید کنیم، بهدست گرفتن تولید تجهیزات در دستان خود، تلاش برای توسعه منابع نفت و گاز با تجهیزات خود و بهبود خودکفایی انرژی را هدف قرار دهیم. تمرکز بر روی تحقیق در زمینه فناوریهای سبز و کمکربن، توجه به توسعه سبز و هوشمند انرژیهای فسیلی و بهرهوری تمیز و کمکربن، استفاده وسیع از انرژیهای تجدیدپذیر، ذخیرهسازی انرژی، جذب، استفاده و ذخیره دیاکسید کربن، تسریع تحقیق و توسعه و ترویج فناوریهای پیشرفته و کاربردی و تسریع تحول دستاوردهای نوآورانه باید از جمله اهداف اصلی ما باشد.
ما باید مدلهای آموزش نیروی انسانی را نوآوری کنیم، و از دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی بخواهیم که بهسرعت ساخت رشتههای مرتبط را تسریع بخشند و پشتیبانی دائمی از نیروی انسانی را برای توسعه سبز و کمکربن کشورمان فراهم سازند.
توسعه فناوری انرژی و صنایع مرتبط با آن بهعنوان یک نقطه رشد جدید برای به حرکت درآوردن بهینهسازی و ارتقاء صنایع کشور ما اهمیت دارد. در دنیای امروز، یک انقلاب علمی و فناوری جدید و تحول صنعتی جهانی در حال ظهور است. شکستهای تکنولوژیکی جدید، تحول صنعتی را تسریع میدهند و تأثیر قابل توجهی بر ساختار اقتصادی و الگوی رقابت جهانی دارند. ما باید روند تحول فناوری انرژی را بهخوبی درک کرده و آن را تسریع کنیم.
دبیرکل شی جینپینگ تاکید کرد که برای ترویج انقلاب فناوری انرژی و به حرکت درآوردن ارتقاء صنعتی، باید بر اساس شرایط ملی کشور ما عمل کنیم، با گرایشهای جدید انقلاب فناوری انرژی بینالمللی همگام شویم، و سبز و کمکربن را بهعنوان راهنما قرار دهیم. باید نوآوریهای فناوری، نوآوریهای صنعتی و نوآوریهای مدل کسبوکار را بهصورت دستهبندیشده ترویج دهیم و بهطور نزدیک با فناوریهای پیشرفته در سایر حوزهها ادغام کنیم.
ما باید ساختار یک سیستم صنعتی مدرن را با ویژگیهای هوشمند، سبز و یکپارچه و مطابق با الزامات تمامیت، پیشرفت و ایمنی تسریع کنیم و خوشههای صنعت انرژی مدرن را تقویت و بهینهسازی نماییم. پایگاههای مهم انرژی و منابع استراتژیک کشور باید بر اساس ویژگیهای ذاتی و موقعیت استراتژیک خود توسعه یابند و صنایع مزیتدار و خاص خود را با شدت توسعه دهند. همچنین باید بهطور فعال مسیرهای جدیدی برای تحول و توسعه مناطق مبتنی بر منابع را جستجو کرده و توسعه محافظتی، استفاده با کیفیت بالا و مدیریت استاندارد منابع استراتژیک را تقویت کنیم. در نهایت، باید پردازش عمیق در محل منابع انرژی را تقویت کرده و بهخوبی صنایع منابع استراتژیک را توسعه دهیم.
دبیرکل شی جینپینگ تاکید کرد که صنایع نوپای استراتژیک، ارکان جدید و مسیرهای جدیدی برای هدایت توسعه آینده هستند. ما باید به پیشرفتهای نوین علم و فناوری انرژی در سطح جهانی توجه کنیم، بر روی حوزههای کلیدی انرژی و نیازهای اصلی تمرکز کرده، مسیرهای فنی را بهخوبی انتخاب کنیم و از مزایای سیستم ملی جدید بهرهبرداری کنیم. همچنین باید تحقیق مشترک بر روی فناوریهای کلیدی و اصلی را تقویت کرده، تحول و کاربرد نتایج تحقیق علمی را تقویت کرده و فناوری انرژی و صنایع مرتبط با آن را بهعنوان نقاط رشد جدید پرورش دهیم تا به ارتقاء صنایع کشور و ترویج کیفیت جدید تولید بپردازیم.
اصلاحات در نظام انرژی را عمیقتر کنیم، ترکیب بهتری از بازارهای مؤثر و دولتهای مؤثر را ترویج کنیم و مسیر سریعتری را برای توسعه انرژی باز کنیم. برای ترویج انقلاب در نظام انرژی، نه تنها باید به بازار اجازه دهیم تا نقش تعیینکنندهای در تخصیص منابع ایفا کند، بلکه باید نقش دولت را نیز بهتر ایفا کنیم. دبیرکل شی جینپینگ تأکید کرد که باید اصلاحات را بیوقفه پیش ببریم، ویژگیهای کالا بودن انرژی را بازگردانیم، ساختار بازار رقابتی مؤثر و سیستم بازار را بسازیم، مکانیزمی ایجاد کنیم که در آن قیمتهای انرژی عمدتاً توسط بازار تعیین شود، رویکرد نظارتی دولت در زمینه انرژی را تغییر دهیم و یک نظام حقوقی انرژی مناسب را برقرار کنیم.
باید کسبوکارهای رقابتی را باز کنیم، عوامل منابع و محیطزیست مانند حقوق انتشار کربن، حقوق استفاده از انرژی، حقوق استفاده از آب و حقوق تخلیه آلایندگان را در اصلاحات کلی تخصیص بازار محور ادغام کنیم و از معاملات بازاری مانند انتقال، واگذاری، وثیقهگذاری و سرمایهگذاری سرمایهای حمایت کنیم. همچنین باید اصلاحات نظام برق را عمیقتر کنیم، طراحی کلی بازار برق را بهینهسازی کنیم و ساخت یک نظام برق جدید را که پاک، کمکربن، ایمن، غنی، اقتصادی کارآمد، هماهنگ در عرضه و تقاضا و انعطافپذیر و هوشمند باشد، تسریع کنیم.
باید اصلاحات در بخش نفت و گاز را عمیقتر کنیم و بر اهداف بهبود قابلیتهای امنیت نفت و گاز کشور تمرکز کنیم و اصلاحات در نظامهای بالادست، میاندست و پاییندست صنعت نفت و گاز را بهطور فعال و پایدار پیش ببریم تا به مسائل برجسته در نظام نفت و گاز پاسخ دهیم. همچنین باید تسریع در بهبود نظام ذخیرهسازی استراتژیک نفت، تکمیل اتصال خطوط لوله گاز طبیعی در یک زمان معین و تسریع شکلگیری یک شبکه ملی گاز طبیعی را هدف قرار دهیم.
ما باید حاکمیت قانون را تقویت کرده، هماهنگی بین تدوین و اصلاح قوانین مربوط به محیطزیست، منابع و انرژی را انجام دهیم و از قوانین خوب برای اطمینان از مدیریت خوب استفاده کنیم. دبیرکل شی جینپینگ تأکید کرد که باید توسعه انرژیهای جدید و امنیت انرژی ملی را هماهنگ کنیم، به برنامهریزی اولیه پایبند بوده، طراحی کلی را تقویت کنیم و کارهای متوازنسازی و برنامهریزی فراگیر را بهخوبی انجام دهیم. همچنین باید به روابط بین انرژیهای جدید و انرژیهای سنتی، کلی و محلی، دولت و بازار و توسعه انرژی و صرفهجویی توجه داشته باشیم و توسعه با کیفیت بالای انرژیهای جدید را ترویج دهیم.
۴) تقویت همکاری بین المللی انرژی به روشی همه جانبه برای بهره مندی بهتر مردم همه کشورهای جهان
امنیت انرژی یکی از چالشهای مهم و فوری در زمینه توسعه جهانی است. این موضوع به منافع مشترک جامعه بینالملل و آینده کره زمین مربوط میشود. دبیرکل شی جینپینگ تأکید کرد که برای تقویت همکاریهای بینالمللی در همه زمینهها و دستیابی به امنیت انرژی تحت شرایط باز، باید همکاریهای بینالمللی در تمام جنبههای انقلاب تولید و مصرف انرژی را تقویت کرده و امنیت منابع انرژی را تأمین کنیم، بر اساس پیشزمینهای که عمدتاً به توسعه داخلی متکی است. موضوع هشتم "خلاصهها" بهطور کامل نکات مهمی را که دبیرکل شی جینپینگ مطرح کرده، منعکس میکند.
ما باید یک مشارکت همکاری در زمینه انرژی بسازیم تا به تحقق امنیت انرژی جهانی کمک کنیم. چین بههمراه کشورهای همکار، "ابتکار همکاری بینالمللی برای ساخت زنجیره تأمین و زنجیره صنعتی پایدار و مقاوم" را آغاز کرده و از تأسیس یک مشارکت جهانی همکاری انرژی پاک با بسیاری از کشورها حمایت میکند. همکاری در حوزه انرژی یکی از زمینههای کلیدی برای ساخت مشترک "راه ابریشم جدید" است. همانطور که دبیرکل شی جینپینگ در سخنرانی اصلی خود در مراسم افتتاحیه سومین " همکاری بینالمللی راه ابریشم جدید" در اکتبر ۲۰۲۳ تأکید کرد که چین آماده است تا همکاری انرژی خود را با تمامی کشورها در چارچوب ساخت مشترک "راه ابریشم جدید" تقویت کند، شرایط مطلوبی برای ترویج توسعه مشترک ایجاد کند، بهطور مشترک توسعه پایدار جهانی انرژی را پیش ببرد و از امنیت انرژی جهانی حفاظت کند.
ما باید بهطور فعال "دو چرخ" همکاری نفت و گاز - همکاری انرژی کمکربن را ترویج دهیم. باید مدل همکاری "نفت و گاز +" را ادامه داده، همکاری را در تمام زنجیره صنعتی اکتشاف، استخراج، پالایش، ذخیرهسازی و حملونقل نفت و گاز طبیعی عمیقتر کنیم و با انقلاب انرژی جهانی و توسعه پرشور صنایع سبز و کمکربن سازگار شویم. باید در زمینه استفاده صلحآمیز از انرژی هستهای، انرژی خورشیدی، انرژی بادی، انرژی آبی و سایر حوزهها، همکاری را تقویت کنیم، همکاری در فناوری انرژی پاک و کمکربن و تولید محلی تجهیزات انرژیهای نو را تقویت کنیم، همکاری در زمینه استانداردهای فناوری انرژی را تقویت کرده، همکاری در تحقیق و توسعه انرژی را عمیقتر کنیم.
دبیرکل شی جینپینگ تأکید کرد که باید ارتباطات در زمینه سیاستهای انرژی میان کشورها را تقویت کنیم، تدابیر مشخصی برای همکاری امنیتی خطوط لوله نفت و گاز فرامرزی تدوین کنیم، خطوط لولههای ایمن، سبز، توسعهای و دوستانه بسازیم و تمام تلاش خود را برای تضمین ایمنی و قابلیت اطمینان ساخت و راهاندازی خطوط لوله به کار بگیریم و توسعه اقتصادی و اجتماعی پایدار در مناطق اطراف خطوط لوله را ارتقا دهیم. کانال دریایی راه اصلی چین برای تجارت با کشورهای خارجی و واردات انرژی است. باید ارتباط و همکاری با کشورهای مرتبط را تقویت کنیم، بهطور مشترک از آزادی ناوبری و امنیت کانال در دریا حفاظت کنیم و یک نظم دریایی صلحآمیز، آرام، همکاریمحور و برد-برد بسازیم.
در حال حاضر، توسعه سبز، کمکربن و دایرهای به هدف مشترک بشریت تبدیل شده است. دبیرکل شی جینپینگ تأکید کرد که لازم است همکاری در مدیریت جهانی انرژی تقویت شود، چندجانبهگرایی بهطور قاطع حفظ گردد، و بهطور فعال همکاریهای چندجانبه انجام شود، همچنین باید نقش سازندهای در سیستم مدیریت جهانی انرژی ایفا کرده و انرژی مثبت بیشتری به توسعه جهانی انرژی تزریق شود.
باید از دیدگاهی استراتژیک برای بهبود مدیریت اقتصادی جهانی، یک مشارکت همکاری در انرژی بنا کنیم، و بازار جهانی انرژی آزاد، باز، منظم و بهطور مؤثر مقرراتگذاری شدهای را پرورش دهیم. همچنین باید بهطور مشترک قیمتهای انرژی و ثبات بازار را حفظ کرده، کارایی انرژی را بهبود بخشیم، اصول مدیریت انرژی جهانی را تدوین و بهبود دهیم و الگوی جدیدی از همکاری برای مشاوره برابر و توسعه مشترک میان کشورهای مصرفکننده، تولیدکننده و کشورهای ترانزیت شکل دهیم.
لازم است تا استانداردهای بینالمللی در زمینههای مرتبط تدوین و به کار گرفته شوند و همکاری بینالمللی در این زمینه تقویت گردد. همچنین باید سیستم ایمنی هستهای بینالمللی را تقویت کرده، به مفهوم ایمنی هستهای معقول، هماهنگ و پیشرفته پایبند باشیم و بهطور مشترک برای ساخت یک جامعه ایمنی هستهای با آینده مشترک به روشی باز و شاملگرایانه تلاش کنیم.
دبیرکل شی جینپینگ تأکید کرد که تحول سبز و کمکربن یک پروژه سیستماتیک است که باید بهطور هماهنگ و جامع ارتقا یابد. باید بهطور منظم همکاری در زنجیره صنعت انرژیهای نو را ترویج کرده، مدل جدیدی از سود-برد برای تحول سبز و کمکربن انرژی بسازیم و تحول جهانی انرژی را پیش ببریم. ما باید مفهوم توسعه پایدار را بهدرستی درک کنیم، به رویکرد مردممحور پایبند باشیم، و رشد اقتصادی، امنیت معیشت مردم، صرفهجویی انرژی و کاهش انتشار گازها را بهطور هماهنگ دنبال کنیم. همچنین باید به مسیر کلی انقلاب علمی و فناوری و تحول صنعتی امروزی پایبند باشیم و از فرصتهای بزرگ توسعهای که تحول سبز به ارمغان میآورد بهرهبرداری کنیم. ترویج تحول سبز در توسعه اقتصادی و دستیابی به توسعه بزرگتر در تحول سبز از اهداف ماست.
تغییرات اقلیمی و مسائل انرژی در حال حاضر از چالشهای مهم جهانی هستند به شکلی که ظاهراً آینده بشر به توسعه انرژی کمکربن وابسته است. چین بهطور مؤثر حفظ جامع منابع را ترویج کرده و شدت مصرف منابعش بهطور قابل توجهی کاهش یافته است. این کشور بزرگترین کشور جهان در صرفهجویی انرژی و استفاده از انرژیهای نو و تجدیدپذیر است. دبیر کل شی جینپینگ اشاره کرده که چین به توسعه انرژی کمکربن اهمیت بسیاری قائل است و آماده است که با جامعه بینالمللی برای تقویت همکاریهای انرژی در همه ابعاد، حفظ امنیت انرژی، پاسخ به تغییرات اقلیمی، حفاظت از محیطزیست اکولوژیکی، ترویج توسعه پایدار، و بهبود زندگی مردم در تمامی کشورهای جهان همکاری کند.
چین به مسیر توسعه سبز، کمکربن و پایدار پایبند است، با جدیت انرژی پاک را توسعه داده، ساختار صنعتی را بهینه میکند، سیستم انرژی کمکربن میسازد، ساختمانهای سبز و حملونقل کمکربن را توسعه میدهد و بازار ملی تجارت انتشار کربن را ایجاد کرده است، و مشارکتهای مهمی در امنیت انرژی جهان دارد. چین بهطور قوی از توسعه سبز و کمکربن انرژی در کشورهای در حال توسعه حمایت میکند و دیگر پروژههای جدید نیروگاه زغالسنگ در خارج از کشور ایجاد نمیکند. صنعت جدید انرژی چین مهارتهای واقعی را در رقابت باز توسعه داده و نماینده ظرفیت تولید پیشرفته است که نه تنها عرضه جهانی را غنا میبخشد و فشار تورمی جهانی را کاهش میدهد، بلکه کمکهای بزرگی به پاسخ جهانی به تغییرات اقلیمی و تحول سبز میکند.
دبیر کل شی جینپینگ تأکید کرده که باید بهطور کامل از دو بازار بینالمللی و داخلی و دو منبع بهطور متقابل سودمند و برد-برد استفاده کنیم، با کشورهای مرتبط در پیشگیری مؤثر از ریسکهای سرمایهگذاری خارجی، همکاری در زمینه انرژی و منابع را تقویت کرده، به ایجاد یک شراکت همکاری و سودآور برد-برد بپردازیم، و در حالیکه به توسعه خود دست مییابیم به کشورهای دیگر و مردم با بهرهرسانی بیشتر، توسعه متوازن را در مقیاس جهانی ترویج کنیم، و مشارکتهای بزرگی در ساخت جهانی پاک و زیبا و ترویج ایجاد جامعهای با آینده مشترک برای بشریت داشته باشیم.
تبیین مهم دبیر کل شی جینپینگ در خصوص امنیت انرژی ملی کشور هدف بلندپروازانه، محتوای غنی و تفکر عمیقی دارد و بخش مهمی از "اندیشه شی جینپینگ برای سوسیالیسم با ویژگیهای چینی در عصر جدید" به شمار میرود. باید با توجه به روند جهانی و استفاده از آن، به پیشرفت توسعه انرژیهای نوین کشور با تلاشهای بیشتر بپردازیم تا امنیت انرژی و منابع ملی را تضمین کنیم و در ساخت کشور سوسیالیستی مدرن به شکلی جامع، مشارکتهای جدیدی داشته باشیم.
*دانشجوی دکترای انرژی دانشکده مهندسی انرژی دانشگاه صنعتی شریف
۳۱۱۳۱۱
نظر شما