نیروی قدس یکی از نیروهای پنج‌گانه سپاه پاسداران است که مسئولیت فعالیت‌های نظامی برون‌مرزی را بر عهده دارد. این نیرو در جریان جنگ ایران و عراق تأسیس شد و هدف آن عملیات در خاک عراق بر علیه صدام بعثی بود و فعالیتش را با حمایت از کردها برای مقابله با صدام حسین ادامه داد.
امام خمینی (ره) پس از گذشت مدت کوتاهی از جنگ تحمیلی، در سال ۱۳۵۹ نیروی قدس را به عنوان شاخه‌ای مجزا در سپاه پاسداران بنیان‌گذاری کردند تا نیروها و قرارگاه‌های قبلی را تحت یک مقر فرماندهی واحد متمرکز کنند. این نیرو تاکنون طیفی از فعالیت‌ها را انجام داده است؛ ازجمله ارائه کمک‌های آموزشی، مادی و لجستیک به طیف وسیعی از نیروهای مقاومت در کشورهای عرب منطقه، افغانستان و پاکستان.
فعالیت‌های نیروی قدس سپاه در عراق
همان‌طور که پیش از این گفته شد، تاریخچه فعالیت نیروی قدس در عراق ریشه در جنگ تحمیلی دارد. نیروی قدس سپاه برای انجام عملیات‌های برون مرزی خود علیه ارتش بعث عراق با کمک کردها و مخالفان رژیم بعث و تحت فرماندهی شهید اسماعیل دقایقی، سپاه بدر را در این کشور تشکیل داد. زمانی زیادی نگذشت که سپاه بدر به یکی از بازوهای پرتوان نیروی قدس سپاه در جنگ تحمیلی تبدیل شد.
تمرین نظامی نیروهای حشدالشعبی
سازمان بدر در حقیقت امتداد سپاه پاسداران است؛ ارتباط تنگاتنگ میان شبه‌نظامیان بدر و سپاه پاسداران نشان می‌دهد که نفوذ تهران تا چه اندازه در عراق عمیق است و از بین بردن این نفوذ تا چه اندازه دشوار خواهد بود.
جدا از همکاری نیروی قدس سپاه با عراقی‌ها در تشکیل سازمان بدر، نکته حائز اهمیت دیگر این است که با اشغال بخش‌هایی از سرزمین عراق و سوریه توسط گروهک تروریستی داعش، بسیج مردمی عراق یا حشدالشعبی در سال ۲۰۱۴ با کمک و همکاری نیروی قدس سپاه در عراق تشکیل شد و در سال ۲۰۱۶ با اکثریت آرای مجلس عراق در کنار ارتش به عنوان یک نیروی نظامی رسمی تحت نظر مستقیم نخست وزیر به رسمیت شناخته شد و نقش مهمی در مبارزه با داعش ایفا کرد.
فعالیت سپاه قدس در بوسنی
علاوه بر حضور در جنگ لبنان علیه رژیم صهیونیستی و مبارزه اب رژیم بعث عراق، نخستین حضور رسمی نیروی قدس سپاه در حمایت از مسلمانان اروپا و مقابله با دشمنان اسلام مربوط به جنگ بوسنی است. پس از فروپاشی شوروی و به تبع آن متحدینش در اروپای غربی از جمله یوگسلاوی جنگ داخلی میان کروات‌ها، صرب‌ها و بوسنیایی‌ها درگرفت. آنچه موجب توجه بیشتر کشورهای اسلامی و از جمله ایران به این منازعه شد، مسلمان بودن بوسنیایی‌ها و عدم برخورداری آنان از نیروی نظامی قابل توجه بود.
حضور آیت‌الله جنتی در بوسنی
توجه مقامات ایرانی به این منطقه به حدی بود که رهبر معظم انقلاب، آیت‌الله احمد جنتی را به عنوان نماینده ویژه در امور بوسنی منصوب کردند. همچنین نهادهای خیریه ایرانی همچون کمیته امداد امام خمینی (ره) نیز وارد ماجرا شد و حجم عظیمی از کمک‌های مردمی را جمع‌آوری و به این منطقه منتقل کرد و علاوه بر این، جمهوری اسلامی ایران در بازسازی بوسنی نیز مشارکت جدی داشت.
نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مأموریت یافته بود تا به مسلمانان بوسنیایی که فاقد نیروی نظامی قدرتمند بودند کمک کند. به گفته برخی منابع؛ فرماندهی نیروهای نظامی ایران در بوسنی بر عهده سردار نقدی، حسین الله‌کرم و سردار سعید قاسمی بوده است و این نیروها تحت نظر نیروی قدس به فعالیت می‌پرداختند. فعالیت نیروی قدس در بوسنی یکی از سرفصل‌های مهم عملکرد این نیرو بود و موجب افزایش توان آن شد.
فعالیت سپاه قدس در افغانستان
بعد از ماجرای بوسنی و کمک نیروی قدس سپاه به مسلمانان بوسنیایی، نیروی قدس سپاه بر دامنه فعالیت‌های ضداستکباری خود در منطقه افزود. یکی از کشورهای مهمی که به دلیل اشتراکات مذهبی، فرهنگی و زبانی همیشه برای جمهوری اسلامی ایران حائز اهمیت بوده، کشور افغانستان است؛ بنابراین نیروی قدس سپاه با پی بردن به این اهمیت و رنج و مشقت‌هایی که مسلمانان افغانستانی متحمل می‌شدند، به یاری‌رسانی به آن‌ها اقدام کرد.
درگیری نیروهای قدس سپاه پاسداران از سال‌های هجوم شوروی سابق در منازعه مسلحانه افغانستان در اوایل دهه ۱۹۸۰ شروع شد. یکی از نخستین کارهای بزرگ نیروی قدس سپاه پاسداران ایجاد گروه‌های مجاهد شیعی به نام احزاب هشت‌گانه بود که بعدها، زیرپرچم حزب وحدت اسلامی (افرادی برجسته‌ای مانند؛ عبدالعلی مزاری، برهان‌الدین ربانی و احمد شاه مسعود) ائتلاف کردند، اما با توجه به جمعیت عمدتاً سنی‌مذهب افغانستان، نیروهای قدس به شیعیان افغانستان اکتفا نکردند. نیروهای قدس رابطه تنگاتنگ خود با گروه‌های سنی را گسترش داد. جمعیت اسلامی افغانستان به رهبری برهان‌الدین ربانی، رئیس‌جمهور فقید این کشور و احمدشاه مسعود، فرمانده معروف مجاهدین، روابط دیرینه‌ای با بخش برون‌مرزی سپاه پاسداران داشته است.
سردار سیدحسین موسوی، فرمانده قرارگاه انصار، سردار اسماعیل قاآنی و سردار حاج قاسم سلیمانی از نام‌های آشنا در میان نظامیان افغانستانی هستند.
افغانستان همیشه یکی از میدان‌های نبرد خارجی سردار شهید حاج قاسم سلیمانی بود. سردار سلیمانی که از همان ابتدا توجه خاصی به همسایه شرقی ایران داشت، با سرنگونی نظام تحت حمایت شوروی و پیروزی مجاهدین، رفت‌وآمد به مناطق مختلف افغانستان را شروع کرد، اما طولی نکشید که طالبان بر بخش اعظم کشور چیره شد و سپاه قدس، تحت فرمان سلیمانی، از جناح مقاومت به رهبری احمدشاه مسعود حمایت کرد. با سقوط کابل به دست طالبان، مرکز مقاومت در شمال افغانستان در پنجشیر شکل گرفت و سلیمانی مهمان افغانستانی‌ها بود.
اعضای لشکر فاطمیون در کنار حاج قاسم سلیمانی
جمهوری اسلامی ایران ضمن حمایت از احمد شاه مسعود در دوران حاکمیت طالبان بر افغانستان، کمک‌های شایانی را بدون عضویت در ائتلاف آمریکایی، برای نجات افغانستان از اشغال طالبان ارائه کرد.
علاوه بر کمک نیروی قدس سپاه به مجاهدان افغانستانی، در جریان جنگ با داعش، علاقهمندان و عاشقان اهل بیت (ع) در افغانستان، تصمیم گرفتند برای حضور در سرزمین‌های تحت اشغال داعش و با هدف دفاع از حریم ولایت به جنگ با تکفیری‌ها بروند که در این خصوص تحت نظر نیروی قدس سپاه، لشکر فاطمیون شکل گرفت و تمامی افغانستانی‌های داوطلب با این عنوان به جنگ با داعش رفتند.
فعالیت نیروی قدس در فلسطین و لبنان
حمایت از مردم مظلوم فلسطین و لبنان و آزادی قدس شریف همواره یکی از آرمان‌های جمهوری اسلامی در حمایت از نیروهای مقاومت در منطقه و مبارزه با رژیم صهیونیستی است؛ بنابراین در این بین نیروی قدس به عنوان بازوی برون‌مرزی سپاه پاسداران، همواره بیشترین حمایت‌ها را از نیروهای مقاومت فلسطینی و لبنانی انجام داده است.
از جمله نقاط درخشان فرماندهی سردار شهید حاج قاسم سلیمانی بر نیروی قدس، تقویت حزب‌الله لبنان و گروه‌های مبارز فلسطینی بود که نمود عینی آن را در نبردهای متعددی ازجمله جنگ ۳۳روزه حزب‌الله لبنان و رژیم صهیونیستی و پیروزی مبارزان فلسطینی در جنگ ۲۲ روزه غزه علیه ارتش مجهز اسرائیل دیدیم.
در واقع حاج قاسم سلیمانی توانست استراتژی جمهوری اسلامی یعنی کمک به گروه‌های مبارز علیه اسرائیل را به خوبی دنبال کند و هر روز در این مسیر گام‌های دیگری بردارد. شاید یکی از اهداف اصلی دشمنان برای سقوط سوریه، قطع کردن ارتباط ایران و حزب‌الله لبنان بود، ولی با شکست داعش و نقش‌آفرینی نیروی قدس در سوریه و عراق، یک حلقه مستحکم به نام حلقه مقاومت تشکیل شد و زنجیره ایران، عراق، سوریه و لبنان و فلسطین را به هم متصل کرد.
حضور فرمانده نیروی قدس سپاه در جنگ ۳۳ روزه لبنان با رژیم صهیونیستی از نقاط دیگر مهم و عملیاتی این نیرو در چند دهه گذشته است. علاوه بر این به گفته یکی از مقامات ارشد حماس سردار شهید سلیمانی و شهید عماد مغنیه، فرمانده فقید نظامی حزب‌الله لبنان مبتکر ایجاد تونل در نوار غزه برای ارتباط با خارج این منطقه بودند و حتی به گفته سامی ابوزهری، یکی از مقامات حماس سردار سلیمانی بارها به غزه سفر کرده بود.
کمک به نیروی کردستان عراق برای مبارزه با داعش هم نقطه مهمی در کمک‌های عملیاتی نیروی قدس به دیگر مبارزان علیه نیروهای تکفیری است.
بارزانی در مورد سخنان سردار سپهبد شهید سلیمانی گفت: من فردا بعد از نماز صبح اربیل هستم. به او گفتم فردا دیر است، همین حالا بیایید. حاجی گفت: «کاک مسعود فقط امشب شهر را نگهدار.» مصاحبه کننده از بارزانی می‌پرسد که ما می‌دانیم که اربیل به دست داعش در حال سقوط بود؛ چه اتفاقی افتاد که داعش نتوانست وارد شهر شود؟
بارزانی تاکید کرد: بله همه می‌دانند که داعش به دروازه‌های اربیل رسیده بود و بیم آن می‌رفت که شهر به زودی اشغال شود. من پس از حمله داعش با آمریکایی ها، ترک ها، انگلیس، فرانسه و حتی عربستان تماس گرفتم که همه مقامات این کشورها در جواب گفتند که فعلا هیچ کمکی نمی‌توانند بکنند.
وی افزود: فورا با مقامات ایرانی تماس گرفتم و به آن‌ها صریحا گفتم که شهر در حال سقوط است، اگر نمی‌توانید کمکی کنید، ما شهر را تخلیه می‌کنیم؛ مقامات ایرانی فورا شماره تماس سردار سپهبد شهید سلیمانی را به من دادند و گفتند حاج قاسم نماینده تام الاختیار ما در امور مبارزه با داعش است؛ فوری با حاج قاسم تماس گرفتم و اوضاع را دقیق شرح دادم. حاج قاسم به من گفت: من فردا صبح بعد از نماز صبح اربیل هستم. به او گفتم فردا دیر است، همین حالا بیایید. حاجی گفت: کاک مسعود فقط امشب شهر را نگهدار.
حاج قاسم با ۵۰ نیرو وارد اربیل شد. بارزانی در ادامه گفت: فردا صبح حاج قاسم در فرودگاه اربیل بود و من به استقبالش رفتم. حاجی با ۵۰ نیرو آمده بود. آن‌ها سریعا به محل درگیری رفتند و نیروهای پیشمرگه را سازماندهی دوباره کردند و در عرض چند ساعت ورق به نفع ما برگشت. در ضمن کمک‌های تسلیحاتی ایران نیز به ما رسید. حاج قاسم چند نفر از نیروهای خود را برای مشاوره نظامی در اربیل گذاشت و خودش به کربلا بازگشت. بارزانی اضافه کرد: بعدها که یک فرمانده داعش را اسیر کردیم و از او پرسیدیم چگونه شد شما که در حال فتح اربیل بودید به یک باره عقب نشستید. این اسیر داعشی گفت که نفوذی‌های ما در اربیل به ما خبر دادند قاسم سلیمانی در اربیل است لذا روحیه افراد ما بهم ریخت و عقب نشستیم.
فعالیت نیروی قدس سپاه در سوریه
نیروی قدس سپاه به فرماندهی سردار رشید اسلام حاج قاسم سلیمانی، قهرمان جنگ علیه داعش و نماد مبارزه علیه تروریسم در سوریه و سرتاسر منطقه است.
داعش که رویای خلافت از شام تا خراسان را در سر می‌پروراند با سد محکمی به‌نام نیروی قدس سپاه روبه‌رو شد سپاه قدس در شرایط بسیار دشوار عراق و سوریه به یاری طیف‌های مختلف مردم این دو کشور؛ یعنی کردها، شیعیان و سنی‌ها شتافت و مانع پیشرفت داعش شد.
حضور سردار شهید قاسم سلیمانی در جبهه‌های نبرد با داعش
از این رو٬ فرای اختلافات سیاسی جاری در عراق و سوریه و نیز وجود نگرش‌های مختلف، حاج قاسم سلیمانی و نیروی قدس سپاه از مقبولیت، محبوبیت و احترام بالایی برخوردار است که پیام تسلیت همه گروه‌های سیاسی عراق و سوریه اعم از شیعه و سنی و کُرد و حضور پرشور مردم عراق در تشییع پیکر مطهر سردار سلیمانی و حضور برخی مراجع و روحانیان بلندپایه نجف و کربلا در مراسم بزرگداشت این شهید بزرگوار و ابومهدی المهندس، دلایلی برای اثبات این مدعا محسوب می‌شوند.
فعالیت نیروی قدس سپاه در یمن
نیروی قدس سپاه حضور مستقیم در مبارزه جبهه مقاومت یمن با ائتلاف عربی-سعودی ندارد، اما بنابر درخواست انصارالله، کمک مستشاری به انصارالله یمن ارائه می‌دهد.
فعالیت نیروی قدس در پاکستان
جمهوری اسلامی ایران همیشه از شیعیان پاکستان حمایت معنوی بسیاری انجام داده و می‌دهد و به این خاطر، امروز شیعیان پاکستان از مراجع کشورمان به خصوص رهبر معظم انقلاب تقلید می‌کنند.
نیروی قدس سپاه با اشراف کامل به وضعیت سیاسی، اقتصادی و امنیتی حاکم بر پاکستان و تأثیرگذاری این کشور بر امنیت مرزهای شرقی ایران، برای مبارزه با گروهک‌های تکفیری، قاچاقچیان و تروریست‌های تحت حمایت عربستان فعالیت جدی در راستای تأمین امنیت مرزهای کشورمان و حمایت از شیعیان در پاکستان انجام می‌دهد.
محبوبیت نیروی قدس در میان شیعیان پاکستان به قدری است که پاکستانی‌ها در مبارزه با داعش حاضر شدند تحت حمایت نیروی قدس از حریم اهل بیت (ع) در عراق دفاع کنند. گردان «زینبیون» گروه نظامی سازماندهی‌شده از داخل ایران برای جنگ در سوریه است که اعضای آن را شیعیان پاکستانی مقیم ایران و پاکستان تشکیل داده‌اند. این گردان پس از حمله گروهک تروریستی «داعش» به عراق و با حمایت نیروی «قدس» سپاه راه‌اندازی شد.
پایگاه اصلی این گردان در شهر مذهبی قم و اسلام‌آباد پاکستان قرار دارد. تاکنون پیکر چندین شهید متعلق به این گردان در قم تشییع و به خاک سپرده شدند.
۱۷۲۷۲۱۷
