حکایت استعفاها و استیضاح‌ها

با آغاز سال ۹۷ زمزمه های لزوم ترمیم کابینه، تغییر در ترکیب اقتصادی دولت، تقویت تیم اقتصادی از گوشه و کنار جامعه، محافل و مجامع کارشناسی شنیده شد. از طرفی آغاز جنگ روانی و اقتصادی دشمن و شروع دور جدید تحریم ها و نوسانات قیمت در بازار ارز بر شرایط اقتصادی کشور بی تاثیر نبود و فضای سیاسی به گونه ای رقم خورد که نمایندگان مجلس شورای اسلامی پیگیر تغییرات در وزیران اقتصادی دولت شدند.

همین شرایط منجر شد تا علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی مورد هدف استیضاح کنندگان قرار گیرد و به مجلس فراخوانده شود، ربیعی که از ابتدای دولت یازدهم مسوولیت وزارت تعاون را برعهده داشت، ١٧ مرداد نتوانست رای اعتماد مجدد نمایندگان مردم را دریافت کند و رییس جمهوری انوشیروان محسنی بندپی را به عنوان سرپرست این وزارتخانه معرفی کرد.

انتقاد از مدیریت بازار ارز و شرایط اقتصاد کلان کشور چهارم شهریور مسعود کرباسیان را به خانه ملت کشاند، اگر آن روز مجلس روز آرامی را گذارند اما کرباسیان هم مورد اقبال نمایندگان قرار نگرفت و با رای عدم اعتماد نمایندگان وی از تیم اقتصادی دولت دوازدهم جدا شد و رییس جمهوری «سید رحمت الله اکرمی » را به حکم سرپرستی عازم وزارتخانه اقتصاد و امور دارایی کرد.

اواخر مهرماه دولت در حال بررسی گزینه های پیشنهادی برای گزینه های وزارت تعاون و اقتصاد برای معرفی مجلس بود که استعفای دو نفر از وزیران کابینه تبدیل به مهم ترین اخبار کشور شد.

استعفای «عباس آخوندی» از وزارت راه و شهرسازی و «محمد شریعتمداری» از وزارت صنعت، معدن و تجارت اگر چه هر کدام از جنس متفاوت بود و در فضای رسانه ای و سیاسی کشور موجب بازتاب های مختلف شد؛ اما این پیام ویژه را به همراه داشت که دولت ترمیم کابینه در حوزه اقتصادی را با جدیت پیگیری و برای مقابله با تحریم ها و شرایط جنگ تمام عیار اقتصادی با دشمن خارجی آماده شده و تغییر آرایش تیم اقتصادی خود را در دستور کار قرار داده است.

همان روز سکان سرپرستی وزارت راه و وزارت صمت به «محمد اسلامی » و «رضا رحمانی » سپرده شد و یک روز بعد (٢٩ مهر) آنها را به اتفاق «محمد شریعتمداری» این بار برای وزارت تعاون و «فرهاد دژپسند» را برای وزارت اقتصاد به عنوان گزینه های پیشنهادی و کسب رای اعتماد به خانه ملت معرفی کرد.

خانه ملتی ها اگر چه طبق قانون فرصت زیادی برای بررسی و ارزیابی داشتند، اما شرایط کشور به گونه ای بود که پنجم آبان ۹۷ جلسه رای اعتماد وزیران برگزار کردند و و هر چهار گزینه معرفی شده دولت از نمایندگان مجلس رای اعتماد گرفتند.

تا پایان امسال، دو استعفای دیگر در کابینه دوازدهم رقم خورد، در دی ماه «حسن قاضی زاده هاشمی» از وزارت بهداشت استعفا کرد و پس از پنج سال از دولت تدبیر و امید جدا شد و «سعید نمکی» به عنوان سرپرست این وزارتخانه از رییس جمهوری حکم دریافت کرد و یک ماه بعد نیز (۱۵بهمن) در بهارستان مورد اعتماد نمایندگان قرار گرفت و به دولت دوازدهم پیوست.

اما استعفای «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه رنگ دیگری داشت؛ حرف از جدایی نبود، بلکه از ظرافت خاصی برخوردار بود به قول شخص وزیر برای تلنگر و حفظ شان، جایگاه و اقتدار دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران بود.

استعفای رییس دستگاه دیپلماسی با همه ابعادی که در سطح ملی، افکار عمومی، فضای مجازی و شبکه های اجتماعی داشت، بازتاب گسترده ای در سطح بین المللی در میان دوستان و دشمنان نظام داشت و یک عملیات دوست و دشمن شناسی هم بود.

استعفای وزیر امور خارجه، دیپلمات برجسته ای که در خط مقدم مذاکرات هسته ای و مقابله با تحریم ها است، واکنش تقریبا همه مقامات عالیرتبه نظام و نمایندگان مجلس را بهمراه داشت و هر کسی به نوبه خود تلاش می کرد تا وی در صدر دستگاه دیپلماسی کشور باقی بماند تا جایی که هشتک های «ظریف بمان» داغترین پیام روزهای ششم تا هشتم اسفند ۹۷ بود.

تصویر حضور ظریف در مراسم استقبال رسمی از «نیکول پاشینیان» نخست وزیر ارمنستان در مجموعه فرهنگی - تاریخی سعدآباد و پیام رییس جمهوری که «آقای ظریف با استعفای شما مخالفم» نشان داد دولتمردان کابینه یازدهم و دوازدهم تلاشگر، منافع ملی نگر و دور اندیش و اهل «تدبیر و امید» هستند.

سال ۹۷ روابط کاری بهارستان و پاستور جدا از لوایح و قوانین، بررسی دو استیضاح و اخذ چهار رای اعتماد را تجربه کرد و دکتر روحانی به عنوان رییس دولت با استعفای سه وزیر موافقت کرد و یک استعفا را نیز نپذیرفت.

استیضاح یک حق و تکلیف و استعفا یک اختیار برای همه مسئولان در نظام جمهوری اسلامی ایران است؛ هر استیضاحی نشان از ناکارآمدی و هر استعفایی بوی جدایی نمی دهد؛ بلکه نمایندگان مجلس شورای اسلامی از حق اعتماد مردم به خود در راستای تقویت نظام و هر وزیری هم از حق استعفای خود برای دفاع از جایگاه حوزه مسئولیت و تقویت ساختار مدیریت و برنامه ها و ماموریت خود استفاده می کند؛ هرچه باشد استیضاح یا استعفا، هر کدام نماد تدبیر و امید و پویایی در نظام جمهوری اسلامی است.
۱۷۲۱۶