کشف نشانه‌های پیدایش حیات در سنگ‌های اسکاتلندی

ابوالفضل کریمی: دانشمندان با بررسی سنگ‌هایی در اسکاتلند به قدمت 1.2 میلیارد سال، به شواهد جدیدی از آغاز تکامل حیات پیچیده دست پیدا کرده‌اند. این سنگ‌ها دارای نشانه‌هایی از فعالیت‌های باکتریایی هستند که در زمان وجود اکسیژن اتمسفری فراوان رخ داده‌اند.

به گزارش بی‌بی‌سی، دانشمندان در نشریه نیچر اعلام کرده‌اند این کشف جدید نشان می‌دهد فعالیت‌های باکتری‌ها 400 میلیون سال قبل از زمانی که در کشفیات قبلی تخمین زده می‌شد، وجود داشته است. البته این تیم نمی‌گوید که حیات‌های پیچیده 1.2 میلیارد سال پیش وجود داشته، اما معتقد است که شرایط برای ظهور این گونه‌ حیات‌ها از آن زمان فراهم شده بود.

پروفسور جان پارنل از دانشگاه آبردین در این باره گفت: «ما در حال ثبت مرحله‌ای کلیدی از تکامل حیات روی کره زمین هستیم. شواهد به دست آمده مرتبط با گروهی از میکروب‌ها هستند که در طول تاریخ زمین بسیار موفق بودند و اکنون در هر جایی از کوه‌های یخی تا کف اقیانوس‌ها یافت می‌شوند. این میکروب‌ها با استفاده بهینه‌تر از اکسیژن محیط، باعث پیشرفت‌های مهمی شدند. بنابراین ظهور این میکروب‌ها نشانه‌ای از افزایش اکسیژن در اتمسفر زمین است».

لکه‌های زرد
سنگ‌هایی که فعالیت این میکروب‌ها را ثبت کرده‌اند، در ساحلی در نزدیکی لاچینور در نورث‌وست‌هایلندز قرار دارند. اما آن‌ها حاوی رسوباتی است که روزگاری در بستر یک دریاچه باستانی قرار داشتند. البته محققان به نشانه‌هایی از فسیل‌های این میکروب‌ها دست پیدا نکردند، بلکه ردپاهای شیمایی یافتند که نشان می‌دهد آن‌ها وجود داشته و از گوگرد بستر دریاچه به عنوان شکلی از انرژی استفاده می‌کردند.این ردپاها در لکه‌های زردرنگ سولفیدآهن معدنی (پیریت) کشف شده که به دلیل ظاهر زردرنگ‌شان به طلای دروغین مشهور هستند.

تحلیل اتم‌های گوگرد در پیریت نشان داد که آن‌ها دارای انواع مختلفی هستند و بخشی از آن‌ها فقط از طریق فعالیت‌های زیستی امکان تولید شدن دارند.

پروفسور پارنل در این باره توضیح داد: «باید دوره خاصی در گذشته وجود داشته باشد که این باکتری‌ها توانسته‌اند به شکل پیچیده‌تری شروع به کار کنند. آن‌ها این کار را با تشکیل یک جامعه باکتریایی تشکیل دادند که برخی از آن‌ها یون سولفات را به یون سولفید تبدیل می‌کردند و برخی دیگر نیز دوباره سولفید را به سولفات برمی‌گرداند».

قبل از کشف لاچینور، قدیمی‌ترین سنگ‌هایی که نشانه‌های گوگردی را در خود داشتند 800 میلیون سال قدمت داشتند. تحقیقات جدید نشان می‌دهد که میزان اکسیژن جو زمین در 1.2میلیارد سال پیش به اندازه‌ای رسیده که این گاز به داخل آب دریاچه‌ها و رسوب‌های آن‌ نفوذ پیدا کرد.

فرآیندهای بیوشیمی که توسط حیات‌های پیچیده دنبال می‌شد، نیاز به اکسیژن فراوان داشت؛ اما این موضوع که مقادیر اکسیژن در این دوره افزایش داشته‌اند، به تنهایی نمی‌تواند اثبات کند چنین ارگانیسم‌هایی قبلا هم وجود داشته‌اند.