یک رییس کل و 19 موضع ارزی/ پرونده

علی حق: سال گذشته در چنین روزهایی، زیر سایه سکوت رییس کل بانک مرکزی، قیمت دلار در بازار آزاد از مرز 1200 تومان گذشت. این در شرایطی بود که پیشتر رییس کل بانک مرکزی گفته بود:" اگر بانک مرکزی مشاهده کند که قیمت دلار به حدود 1200 تومان رسیده، هیچگاه سکوت نخواهد کرد."(اینجا)

12 روز بعد سکوت محمود بهمنی شکسته شد، آن هم در شرایطی که دلار آزاد به مرز 1245 تومان رسیده بود. رییس کل این بار گفت:" 24 ساعته نرخ ارز را پائین می‌آوریم."

رئیس کل بانک مرکزی همچنین سیاست ارزی بانک مرکزی را شناور مدیریت شده ذکر کرد و گفت:" بازار را مدنظر داریم و کنترل می کنیم ،‌ اجازه نمی دهیم بازار کاذب ، نرخ ها را بالا ببرد. قیمت واقعی ارز ما به مراتب پایین تر از آنچه است که در بازار مشاهده می کنیم. برنامه ریزی کرده ایم تا قیمت ارز را به کمتر از قیمت قبلی آن برسانیم."(اینجا)

سه ساعت مانده به موعد اجرای وعده رییس کل، نرخ رسمی یورو 2 و دلار 10 تومان پایین آمد.(اینجا)

اما 10 روز بعد از محمود بهمنی نقل قول شد که سکه و ارز گران فروخته شد تا پول مسکن مهر جور شود.(اینجا)

یک ماه که گذشت و سیر صعودی نرخ ارز در بازار آزاد همچنان ادامه داشت، بهمنی اینبار به مواجهه با کسانی پرداخت که شرایط لجام گیسخته بازار ارز را به باندهای مافیایی نسبت دادند. رییس کل اینبار گفت:" برنامه سیاست ارزی که بانک مرکزی در پیش گرفته است، به خوبی به پیش می رود اما گاها به یکباره سفته‌بازان ارز وارد بازار می شوند."

این عضو کابینه دولت دهم در پاسخ به این سئوال که آیا این افراد گروههای مافیایی بازار ارز هستند، اظهارداشت:" نمی دانم مافیای بازار ارز چیست، اما این افراد تقاضا را به صورت کاذب بالا می برند، بانک مرکزی تماشا می کند اما ناگهان قیمت را به شدت کاهش می دهیم و قطعا افرادی که بازار سازی کردند، ضرر خواهند کرد."(اینجا)

دو هفته بعد و در شرایطی که انتقادها از افزایش رانت بازار ارز به دلیل شکاف فزاینده نرخ رسمی و آزاد ارز افزایش یافته بود، بهمنی در گفتگویی اعلام کرد:" به نظر ما دو نرخی بودن ارز به نفع اقتصاد کشور نیست و فساد آور است."(اینجا)

باز هم دو هفته بعد رییس کل بانک مرکزی گفت:" قیمت دلار در چند روز آینده کاهش می یابد."(اینجا)

این گفتگوی او حاوی اعتراف های تلویحی بود.(اینجا) بهمنی برای اول گفت:" ما تاحدودی می توانیم ارز را در بازار کنترل کنیم."

رییس کل بانک مرکزی در عین حال گفته بود:"ما تعیین کننده قیمت دلار نیستیم بلکه کار ما تنظیم قیمت بر اساس عرضه و تقاضا است."

این بخش از صحبت های او هم حاوی اعتراف قابل اعتنایی است. اعتراف به این که قیمت ارز سقفی ندارد و بانک مرکزی فعلا برنامه ای برای توقف صعود قیمت ارز با ورود به محدوده قرمز ندارد. قیمت خاصی هم مشخص نکرده، چون فعلا برنامه ای برای بازار ارز ندارد، قصد مداخله جدی هم ندارد و چون بر تنظیم بر اساس عرضه و تقاضا سخن گفته، در واقع این منظور را رسانده که به تحولات بازار تن داده است.

سال به نیمه های آذرماه که رسید دلار اوج تازه 1560 تومانی را نیز تجربه کرد. در چنین شرایطی وقت آن بود بهمنی مسایل سیاسی را دستاویز خود قرر دهد. او در نشست اتاق بازرگانی تهران گفت:" اتفاقات سفارت انگلیس نگذاشت ارز را ارزان کنیم.دو سال در شعب ابیطالب گرفتار خواهیم بود."(اینجا)

البته بلافاصله این سخنان خود را تکذیب کرد و به بیان تاثیر صرف سیاسی بر بازار ارز اکتفا کرد.(اینجا) 

هفته اول دی ماه که رسید، این بار محمود احمدی نژاد شخصا دست به کار شد و به بهمنی دستور داد تا بازار ارز را فورا سامان دهد.(اینجا)

اما هفته دوم دی ماه که رسید، بهمنی سیاست جدید خود را اینگونه اعلام کرد کم پیدا شد:" بیش از کاهش قیمت ارز، ثبات بازار مهم است."(اینجا) سپس نه به جلسه غیرعلنی مجلس رفت و نه به جلسه شورای رقابت. (اینجا) و (اینجا) 

در پایان این غیبت کوتاه بهمنی با این جمله اعلام حضور کرد:" الان یکی بگوید برو من دستش را می‌بوسم.(اینجا)

رییس کل بانک مرکزی یک ماه پس از دستور رییس جمهوری در صدا و سیما ظاهر شد و گفت:" بهمنی اعلام کرد: تا۴۸ ساعت آینده، ارز تک نرخی می شود."(اینجا)

ظهر ششم بهمن ماه سال گذشته، بهمنی در اخبار نیم روزی سیما ظاهر شد و رسما تک نرخی شدن ارز را اعلام کرد. نرخی که برای دلار 1226 تومان اعلام شد.(اینجا)

این درشرایطی بود که اعلام نرخ های بازار آزاد از سوی رسانه ها محدود شده بود تا نرخ رسمی به عنوان تنها نرخ بازار در اذهان عمومی جای گیرد. او در مواجهه با این انتقاد که بازار هنوز تک نرخی نشده و در بازار آزاد دلار با ارقامی بیش از 2 هزارتومان هم معامله می شود، تاکید کرد:" از دید ما ارز تک نرخی است."(اینجا)

بدین ترتیب در روزهای پایانی سال این تیتر از سوی رسانه ها منتشر شد:" موفقیت های بانک مرکزی در سال ۹۰ به روایت بهمنی:بازار ارز و طلا را کنترل کردیم."

تعطیلات نوروز که تمام شد به سرعت ارز تک نرخی با تابلوهای صرافان خداحافظی کرد.(اینجا) سپس بهمنی اعتراف کردکه نمی توانیم قیمت ارز را تثبیت کنیم.(اینجا)

بهمنی تاکید کرد:" بعد از نوسان‌های زیادی که در نرخ ارز شاهد بودیم با اقدامات صورت گرفته قیمت آن کاهش یافته و روند نزولی را طی می‌کند."

اما کمتر از یک ماه بعد بهمنی این گونه در مورد ارز موضعگیری کرد:" قیمت کدام کالا پایین آمده که دلار هم ارزان شود؟/نرخ دلار پایین نمی ماند، منتظر نمانید."(اینجا)

این موضع قاطع او تنها دو روز دوام داشت. چون بلافاصله اعلام کرد:" بهمنی:دلار ارزان می شود باید هم بشود."(اینجا)

با این اظهار نظر، موضع گیری های آقای رییس کل در مورد بازار ارز و تلاش او برای اعلام سیاست های ارزی بانک مرکزی یکساله شد. یکسالی که نه در آن قیمت ارز کاهش یافت و نه ارز تک نرخی شد. دلار آزادی که سال گذشته این روزها 1200 تومان بود، الان نرخ رسمی اش 1226 تومان است و نرخ آزاد آن هم چندان با 1800 تومان فاصله ندارد.

پس فایده این همه اظهارنظر ارزی آقای رییس کل چیست؟