کیوریاسیتی و رازگشایی از اسرار چندمیلیاردساله سیاره سرخ

مجید جویا: مجله نیوساینتیست در سلسله گزارش‌هایی به ایده‌هایی پرداخته که سال پیش رو را شکل خواهند داد. در مقالات قبلی این سری خواندید: در سال ۲۰۱۳، منتظر شرایط اقلیمی عجیب‌وغریب‌تر باشید، چه کسانی این دو جایزه ارزشمند € ۱,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ را برنده می‌شوند؟، امید دانشمندان به آزمایش موفق درمان قطعی سرطان در آینده نزدیک و تورمی که ۱۳,۷۰۰,۰۰۰,۰۰۰ سال پیش اتفاق افتاد. و چشم به راه دنباله‌داری که از ماه هم درخشان‌تر است. حال ببینیم که مریخ‌نورد ناسا، سال آینده را به چه کاری خواهد پرداخت.

زحمات کاوشگر کیوریاسیتی ناسا آرام‌آرام در حال به بار نشستن است و زمان زیادی تا چشیدن طعم شیرین موفقیت آن نمانده. در حوالی ماه سپتامبر 2013/ شهریور 92، این کاوشگر می‌تواند طعم اولین تکه‌های رسوبات چند لایه آئولیس مونس را بچشد. این احتمال وجود دارد که این کوه که تقریبا 5 کیلومتر ارتفاع دارد، نشانه‌هایی از حیات باستانی مریخ را در خود داشته باشد.

کاوشگر‌های پیشین شواهد متعددی از وجود آب در گذشته را آشکار کرده‌اند و همان‌طور که می‎دانید،آب عنصر کلیدی برای حیات از نوعی است که ما می‌شناسیم. کیوریاسیتی با آزمایشگاه شیمی پیچیده خود، به دنبال نشانه‌های محکم‌تری از زیست‎پذیری در این سیاره است. از میان این نشانه‌ها می‌توان به ترکیبات آلی اشاره کرد که آجرهای ساختمانی کربن‌پایه حیات شناخته‌شده را تشکیل داده‌اند.

رصدهای مداری نشان داده‌اند که لایه‌های آئولیس مونس (که کوه شارپ نیز نامیده می‌شود) حاوی موادی معدنی هستند که گمان می‎رود در دوران وجود آب در این سیاره شکل گرفته بودند. این یافته‌ها با نظریه‌هایی منطبق است که بر مبنای آنها، دهانه گیل (محل فرود کاوشگر) روزگاری یک دریاچه بزرگ بود. از آن بهتر اینکه، این لایه‌ها احتمالا چنان به سرعت روی هم قرار گرفته‌اند که اگر در آن روزگار حیات در آن سیاره وجود می‌داشت، آثاری از میکروارگانیسم‌ها در این سنگ‌ها باقی مانده است.

به گفته جان گروتزینگر از انستیتو صنتعی کالیفرنیا در پاسادنا و یکی از اعضای این آزمایش، حتی اگر جستجو برای مواد آلی به نتیجه‌ای هم ختم نشود، آئولیس مونس شاید نشانه‌های دیگری از زیست پذیری را در خود داشته باشد. این لایه‌ها روشن می‌کنند که کدام مواد معدنی و فرایندهای شیمیایی در گذشته مریخ وجود داشته‌اند. او می‌گوید: «ما همه جور چیزهای خوب را در آنجا پیدا خواهیم کرد. من مطمئنم».

کیوریاسیتی تا فوریه 2013/ بهمن 91 به کاوش‌های خود در منطقه گلنلگ ادامه خواهد داد و پس از آن بر سرعتش خواهد افزود. کوه‌پایه آئولیس مونت 10 کیلومتر آن سوتر قرار دارد و با توجه به بیشتری سرعت کاوشگر که حدود 100 متر در هر روز است، این سفر بین شش تا نه ماه به طول خواهد انجامید، چراکه کیوریاسیتی در مسیر خود توقف‌هایی نیز خواهد داشت تا هر عارضه زمینی جذابی را که در مسیر خود ببیند بررسی کند. به هر حال، برخی از جالب توجه‌ترین کشفیات کاوشگرهای مریخ، به صورت تصادفی به دست آمده‌اند.
گروتزینگر می‌گوید: «این ماموریتی اکتشافی است. ما این منطقه را از آن جهت انتخاب کردیم که می‌خواستیم به کوه شارپ برسیم. ولی در راه رسیدن به آنجا، ما فقط یک قدم جلوی پای خود را می‌بینیم. حال تا ببینیم که نشانه‌های بین راه ما را به کجا خواهند برد».