افزایش دوره‌های مشترک‌علمی ایران با دانشگاه‌های برتر دنیا

محمدحسین نجاتی: آموزش عالی ایران، روزهای متفاوت تری را نسبت به یک دهه اخیر تجربه می‌کند. وزارت علوم پس از گشایش های حاصل از توافق هسته ایران با ۱+۵ از فضای پسا تحریم استفاده می کند و همزمان از دانشگاه‌های برتر کشور خبر می‌رسد برگزاری دوره های مشترک علمی میان دانشگاه‌های ایران و دانشگاه‌های معتبر خارجی رو افزایش است.
دوره های مشترک علمی در واقع یکی از ملاک های سطح بندی دانشگاه ها در رنکینگ های جهانی است.

به این معنا که هر دانشگاهی که بیشتر اقدام به برگزاری دوره های مشترک علمی کند، سطح علمی بالاتری دارد. در ایران و در سال های دهه هفتاد تلاش‌هایی برای برگزاری دوره های علمی مشترک میان دانشگاه های ایرانی و دانشگاه های خارجی انجام شد اما در اواسط دهه ۸۰ با روی کار آمدن دولت محمود احمدی نژاد این روند کاهش قابل توجهی داشت. این کاهش قابل توجه ناشی از دو اتفاق بود.
اتفاق نخست اینکه دولت نخست محمود احمدی‌نژاد عزم خاصی برای برقراری ارتباط دانشگاه‌های خارج از کشور نداشت و شکل سیاست ها در دولت نخست به شکلی بود که سعی در توسعه کمی دانشگاه‌های کشور داشت.

از سوی دیگر در دولت دوم محمود احمدی‌نژاد تحریم ها علاوه بر حوزه‌های اقتصادی، بخش های از آموزش عالی ایران را هم نشانه گرفت و تقریبا می توان گفت دیپلماسی علمی در این دوره غیر از کشورهایی نظیر چین و روسیه، سقوط آزاد داشت.


در دولت کنونی نیز وزارت علوم بیش از دولت های قبل سعی دارد دانشگاه‌های ایران را به مدل جهانی آموزش عالی در دنیا نزدیک کند و نزدیک ترین راه در این مسیر، دیپلماسی علمی است.

در جدول زیر مصادیقی از افزایش میزان ارتباطات علمی میان ایران و سایر کشورهای جهان طی سه سال اخیر را مشاهده کنید:

همزمان دانشگاه تهران به عنوان دانشگاه مادر کشور، سعی در برگزاری دوره های مشترکی با فرانسه و آمریکا دارد. پیش از این محمود نیلی احمدآبادی درمورد اقدامات دانشگاه تهران در زمینه تعاملات بین‌المللی گفت: تعاملات بین المللی دانشگاه تهران علاوه بر تبادل استاد و دانشجو روی برگزاری دوره های مشترک با دانشگاه‌های خارجی متمرکز شده است، چراکه برگزاری دوره های مشترک می تواند از یک طرف به همکاری دو دانشگاه در همه سطوح کمک نماید و از طرف دیگر گسترش رشته ها را به دنبال خواهد داشت.

رییس دانشگاه تهران در ادامه عنوان کرده بود: همچنین دانشگاه تهران به وزارت علوم پیشنهاد نموده است تا موضوع بورس و اعزام به خارج را بر روی پشتیبانی از دوره های مشترک متمرکز کند، به این ترتیب هم دانشگاه ها بیشتر دخیل می شوند و هم احتمال برگشت دانشجو به کشور به مراتب افزایش می یابد، البته برگزاری دوره های مشترک در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری بیشتر مدنظر است، هم اکنون نیز با دانشگاه های کشور فرانسه در حال برگزاری دوره هستیم و با دانشگاه‌های آمریکا نیز به طور قطع از سال آینده وارد برگزاری دوره مشترک خواهیم شد.

علاوه بر این روز گذشته، معاون آموزشی وزارت علوم گفت: دانشگاه های صنعتی امیرکبیر، تهران، خواجه نصیرالدین طوسی، شهید بهشتی، صنعتی اصفهان و تبریز درحال برگزاری دوره های بین المللی در کشور هستند.مجتبی شریعتی نیاسر گفت: برگزاری دوره های مشترک بین المللی در برخی دانشگاه های کشور راه اندازی شده است که این روند باید تبدیل به الگو شود تا دیگر دانشجویان نیز بتوانند در این زمینه ورود پیدا کنند.

وی افزود: وزارت علوم تمایل دارد تا دانشگاه های سطح یک بتوانند برای رشته های دارای مجوز اقدام به برگزاری دوره های مشترک کنند.

معاون آموزشی وزارت علوم گفت: برای برگزاری دوره های مشترک دانشگاه ها باید بستر حضور اساتید بین المللی را نیز فراهم کنند.شریعتی نیاسر گفت: همچنین دانشگاه ها باید زمینه ای را فراهم کنند تا دانشجویان مربوط به کشورهای هدف بتوانند در این دوره ها تحصیل کنند.

وی عنوان کرد: درحال حاضر دانشگاه های صنعتی امیرکبیر، تهران، خواجه نصیرالدین طوسی، شهید بهشتی، اصفهان و تبریز به برگزاری دوره های مشترک ورود پیدا کرده اند که دیگر دانشگاه های کشور می توانند برای فعالیت در این حوزه از این دانشگاه ها الگو برداری کنند.معاون آموزشی وزارت علوم تاکید کرد: باوجود اینکه برگزاری دوره های مشترک بین المللی در دانشگاه های کشور شروع شده اما شیب برگزاری این دوره ها کند است و باید بستر قانونی را فراهم کنیم تا این نوع دوره ها توسعه یابد.

مصادیق دیپلماسی علمی در ایران

سخنی معروف در علم امروز دنیا وجود دارد که می گوید:«علم کاروانی جهانی» است. هم اکنون بزرگترین یافته های علمی در دنیا، با کار گروهی، فرامرزی و بعضا فرا قاره ای بدست می آید و یکی از مصادق تایید کننده آن « جایزه نوبل» است که طی چند سال اخیر جوایز خود را کمتر به یک فرد، بلکه بیشتر به گروهی از دانشمندان اعطا می کند. این اتفاق یعنی کاروان جهانی علم حالا همه کشورها را مجاب به توجه به دو نکته مهم کرده، کار گروهی و دیپلماسی علمی. همچنین به تعبیری عامیانه زیاد بودن دست در این کاروان جهانی باعث شده، گروهی بیش تر موفق تر شوند که خلاق ترند و ایده های ناب تری برای تبدیل علم به ثروت دارند.

با این حال از آغاز فعالیت دولت یازدهم تا به امروز، هیات های دانشگاهی ای از کشور هایی همچون، آلمان، اتریش، آمریکا، استرالیا، عمان، ایتالیا، فرانسه، ژاپن، ترکیه، اندونزی، اواکراین، مغولستان، تونس، گرجستان، عراق، چین، نیوزیلند، ویتنام، کره جنوبی و اسپانیا وارد ایران شده اند، که آخرین مورد آن مربوط به حضور هیات دانشگاهی اتریش در ایران بود که دوشنبه هفته گذشته به تهران آمدند.

همچنین هیات هایی از آلمان، آمریکا، ایتالیا، فرانسه، سوئیس، ژاپن، اتریش و کره جنوبی از جمله کشورهایی هستند که خود را در سال ۱۳۹۴ به تهران رسانده اند. این اتفاق در واقع باعث می شود همکاری علمی میان ایران و سایر کشورهای جهان تقویت شود و ایران هم یکی از اعضای کاروان جهانی علم باشد.

۴۷۴۲