محمدرضا نوروزپور: در حالی که باراک اوباما خود را برای سفر مجدد به خاورمیانه و سخن گفتن با مسلمانان آماده می‌کند، بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل، خواسته یا ناخواسته او را در برابر کشورها و ملل اسلامی، یک رئیس‌جمهور بی‌اعتبار و بی‌کفایت معرفی می‌کند که امیدی به شعارهای او نباید بست.
به‌رغم تلاشی که رئیس‌جمهور آمریکا برای به دست آوردن وجهه‌ای قابل قبول در میان مسلمانان می‌کند، شریک دیرین و یار قدیمی، عکس این راه را می‌پیماید و به احتمال زیاد به عمد، مسیری را می‌پیماید که انتهایش، بیشتر شدن شقاق میان غرب و جهان اسلام است. این ادعا زمانی به واقعیت نزدیک می‌شود که نتانیاهو درست در آستانه سفر مهم اوباما به مصر و عربستان که قرار است در آنجا نمایش خوبی برای مسلمانان ایفا کند، اعلام می‌کند که حاضر به متوقف کردن شهرک‌سازی‌ها در سرزمین‌های اشغالی نیست و صراحتاً درخواست اوباما را ناعادلانه می‌نامد.
نخست‌وزیر اسرائیل دیروز در برابر کمیته روابط خارجه و امنیت کنست حاضر شد و با تأکید بر اینکه زندگی یهودیان ساکن در شهرک‌های مستقر در اراضی اشغالی باید روال عادی خود را داشته باشد، درخواست آمریکا درخصوص توقف تمامی شهرک‌سازی‌ها در کرانه باختری را رد کرد.
این در حالی است که اوباما در دیدار قبلی خود با نتانیاهو، و حتی دیداری که با عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی داشت بر لزوم توقف شهرک‌سازی‌ها تأکید کرد و این امر را، همراه با تشکیل کشور مستقل فلسطینی یکی از ملزومات اصلی برقراری صلح پایدار در منطقه دانست.
اوباما که سعی می‌کند با وارد آوردن فشار بر تل‌آویو و ملزم کردن آنها به پذیرش حق فلسطینی‌ها در اداره امور خود و مالکیت بر دست‌کم زمین‌هایی که حتی خود اسرائیل نیز به فلسطینی بودن آنها معترف است، نشان دهد که سیاستمداری متفاوت و عملگرا است و قصد دارد گام مثبتی در جهت بهبود روابط با مسلمانان بردارد. با این همه از بخت بد آقای رئیس‌جمهور تندروهای اسرائیل به این راحتی حاضر نیستند به زعم خود قربانی خواسته عمو سام شوند.
بر اساس آنچه برخی از تحلیلگران آمریکایی، سیاست نوین آمریکا خطابش می‌کنند، کاخ سفید می‌تواند از طریق ایجاد ثبات در سرزمین مقدس و اعطای حقوق از دست رفته فلسطینیان در این منطقه وجهه نابود شده خود در میان کشورهای اسلامی را که متأثر از دو جنگ بزرگ عراق و افغانستان بوده را مجدداً احیا کند. اما این تنها یک نیمه راه است که اوباما می‌تواند به تنهایی و با کمک تیمش آن را بپیماید. نیمه دوم راه اما به شرایطی وابسته است که اسرائیل و طرف‌های فلسطینی برای او در منطقه پیش می‌آورند.
علی‌الظاهر تاکنون از طرف گروه‌های فلسطینی مانعی در اجرای این طرح فراهم نیامده و بالعکس آنچه هم اینک آمریکا با آن مواجه شده، سرسختی و زیاده طلبی حزب افراطی لیکود است که چه بسا آمریکا را اساساً ذی‌حق در مداخله در امور خود نمی‌داند و از آن گذشته ترجیح می‌دهد وجهه آمریکا در میان کشورهای مسلمان همواره مخدوش و منفور باقی بماند.
با چنین فرضیه‌ای تعجب آور نیست که نتانیاهو در برابر پارلمان رژیم صهیونیستی به صراحت لب به انتقاد از اوباما بگشاید و درخواست‌های او درباره توقف ساخت شهرک‌ها را توقعی بی‌جا و امری غیر عادلانه بداند و این موضوع را اساساً بی‌ربط با مسائل صلح خاورمیانه ارزیابی کند.
نگاه‌های بدبینانه به اسرائیل
در حالی که اختلافات میان اسرائیل و آمریکا روز به روز فاحش‌تر می‌شود، بسیاری از تحلیلگران مسائل سیاسی در آمریکا بر این باورند که رویکرد اوباما به بحران خاورمیانه نیاز به حمایت گسترده محافل بین‌المللی، سیاسی و حتی لابی‌های قدرتمند در آمریکا دارد. ریچارد کوهن ستون‌نویس روزنامه واشنگتن پست چندی پیش اعتراف کرد مادامی که اسرائیلی‌ها و متحدان آنها در آمریکا گمان می‌کنند سیاست تشکیل کشور مستقل فلسطینی به ضرر آنها است این روند هرگز به سلامت منتهی نخواهد شد و اوباما نیز به تنهایی نخواهد توانست از پس کابینه افراطی نتانیاهو برآید.
روزنامه نیویورک تایمز نیز در گزارش تازه‌ای از وضعیت شهرک‌نشینان یادآور شد که تنها زمانی می‌توان به صلحی پایدار در منطقه امیدوار بود که همه طرف‌های درگیر حد وسطی از اجرای عدالت را بپذیرند و آنچه اوباما درخصوص ایجاد کشور فلسطینی و توقف شهرک‌سازی‌ها در اراضی اشغالی از اسرائیل می‌خواهد اگر حداقل عدالت نباشد دست کم حد وسط آن است.
روزنامه گاردین انگلیس نیز بارها بر این حقیقت از زبان تحلیلگران خاورمیانه تأکید داشته است که راه حل ارائه شده از سوی اوباما برای خاورمیانه کلید نجات آمریکا از بحران‌هایی است که برای خود در افغانستان، پاکستان و عراق پدید آورده و حتی یکی از معقول‌ترین و کارآمد‌ترین روش‌های مبارزه با تروریسم جهانی است. از نگاه گاردین، مادامی که اسرائیل بی‌چون و چرا مورد حمایت آمریکا است، رادیکالیسم و افراطی‌گری مذهبی در کشورهای خاورمیانه توجیه‌پذیر است و مناقشه خاورمیانه همواره بذر آماده‌ای برای کشت خشونت در این نقطه حساس دنیا محسوب می‌شود.
ضربه به اوباما
در این بین مشاوران اوباما به او متذکر شده‌اند مادامی که حرکتی عملی درخصوص حل و فصل معضل خاورمیانه صورت نگیرد، سفرهای او به منطقه و سخنان و ادعاهای او تأثیر چندانی در میان مسلمانان نخواهد داشت. خاصیت این تذکرات این بوده است که اوباما توانست نظر مساعد کنگره را مبنی بر وارد آوردن فشار بیشتر به اسرائیل برای پذیرش درخواست‌های آمریکا را به دست آورد. در واقع آنچه اوباما و تیم او به دنبال آن هستند تنها به دست آوردن وجهه مناسب در میان مسلمانان نیست. عمق واقعیت تلاش‌های آمریکا در حمایت بیشتر و علمی‌تر از ماهیت اسرائیل است، همان‌گونه که او خود پیش‌تر به رسانه‌ها گفته و بر آن تأکید داشته است: «من معتقدم از منظر استراتژیک، شرایط موجود به نفع امنیت اسرائیل نیست و تشکیل یک کشور فلسطینی می‌تواند به دائمی شدن امنیت آن کمک کند.»
با این همه فتح قلوب و اذهان مسلمانان اگر حتی یک هدف تبعی نیز باشد برای آمریکایی‌ها بسیار مهم است چه اینکه می‌تواند دردسر‌های زیاد آنها در مناطق دیگر دنیا را که از آنها اسم برده شد رفع کند. از این رو پیش‌بینی می‌شود رئیس‌جمهور آمریکا که امروز برای سخن گفتن با مسلمانان وارد قاهره می‌شود و یا در دیداری که پس از آن از عربستان خواهد داشت مواضع قبلی خود درخصوص توقف شهرک‌سازی‌ها در اراضی اشغالی و تشکیل کشور مستقل فلسطینی را حتی با شدت و حدت بیشتری تکرار کند.
باراک اوباما حتی دیروز و پیش از ترک آمریکا به سمت خاورمیانه در مصاحبه با ان. پی. آر. (رادیو ملی) تأکید کرد که شرایط در منطقه «غیرقابل تداوم» است و منافع دو طرف را در معرض خطر قرار داده است. او حتی با لحنی هشدارآمیز خطاب به تل‌آویو گفت: «دوست خوب بودن، مستلزم صادق بودن است.»
با این نگاه این ادعا که اقدامات نتانیاهو می‌تواند منجر به بی‌اعتمادی جهان اسلام به این رئیس‌جمهور تازه از راه رسیده شود دور از واقعیت نیست. همه حرکات و اظهارات رئیس‌جمهور آمریکا در قاهره زیر ذره‌بین تیز تحلیلگران و اندیشمندان و سیاستمداران مسلمان و غیرمسلمان قرار خواهد داشت و همگان در همه جای جهان می‌کوشند میان جهان واقع و جهان مورد ادعای اوباما ارتباطی معقول برقرار کنند. در چنین فضایی اوبامایی که قادر به تحمیل خواسته خود به متحد دیرینش، تل‌آویو نیست، بدون شک تا زمانی که در کاخ سفید است مردی بی‌اعتبار خواهد بود.
نظر شما