سفره مردم از آب خالی می شود

اسفندماه سال گذشته بود که رئیس موسسه تحقیقات آب نسبت به برداشت های بی رویه از آبهای زیر زمینی هشدار داد و خواستار همکاری مشترک دولت و مجلس برای تصویب طرحی در جهت جلوگیری از برداشت ازآبهای زیرزمینی شد.

براساس اظهارات محمدریاحی،براساس برنامه چهارم توسعه باید کسری منابع آبهای زیرزمینی کاهش پیدا می کرد که متاسفانه این امر به دلیل حجم بالای برداشت ها  و عدم جلوگیری از برداشت منابع از چاه های غیر مجاز به شدت افزایش یافته است .

این مسوول آبی کشور معتقد است : برداشت بی رویه از چاه های غیر مجاز تا حدی بوده که حتی با تزریق مصنوعی آب به لایه های این چاه ها نمی توان آب های زیر زمینی هدر رفته را باز گرداند و این هشداری برای آیندگان خواهد بود چرا که با ادامه رویه فعلی آبی برای آیندگان باقی نخواهد ماند .

این هشدار جدی در حالی مطرح شد که نمایندگان مجلس پس از پایان تعطیلات نوروز با هدف ارائه هدیه ای نوروزی به کشاورزان قانون ارائه مجوز به برداشت از چاه های غیرمجاز را صادر کرد.طرحی که پس از تصویب آن کارشناسان و برخی از مسوولان وزارت نیرو با انتقاد از این طرح خواستار لغو این مصوبه شدند.

این در حالی است که هنوز پس از گذشت سه ماه از تصویب این طرح در مجلس ، وزارت نیرو و کشاورزی همچنان مکلف به ارائه مجوز برداشت از چاه های غیر مجاز هستند.

نمایندگان مجلس در توجیه علت تصویب چنین طرح غیر کارشناسانه ای بر بحران کم آبی کشاورزان اشاره می کنند و این امر را تنها راه گریز از این بحران می دانند.

یک عضوکمیسیون انرژی مجلس تاکید دارد:بهارستانی ها چاره ای جز تصویب این طرح نداشته اند اما اگر زیرساخت ها فراهم نشود و نتوانیم به درستی آب های سطحی را مهار کنیم قطعا در 10 سال آینده با بحران های شدیدی مواجه خواهیم شد.

موید حسینی صدر اگرچه بر عواقب مخرب این طرح تاکید می کند اما در عین حال معتقد است : در صورت آنکه این طرح تصویب نمی شد کشاورزان با بحران های آبی عدیده ای مواجه می شدند که جبران ناپذیر خواهد بود .

به گفته وی ، این طرح در قالب دو راه حل اجرایی می شود ابتدا ارائه مجوز به چاه های فاقد پروانه بهره برداری است ضمن آنکه قرار است به کشاورزان اجازه داده شود چاه هایی که عمق 70 تا 80 متری دارند 30 تا 40 متر دیگر چاه خود را عمیق تر کنند.

 به گفته حسینی صدر قرار است این مجوز به کشاورزانی داده شود که در مناطقی به سر می برند که آبهای زیر زمینی با افت چشم گیری مواجه شده است .

این مجوز در حالی صادر شده که براساس اظهارات یک مقام آگاه در وزارت نیرو ،تا کنون بیش از 3/2 برابر بیش از میزان برنامه ریزی شده در برنامه چهارم توسعه از این چاه ها برداشت شده است و روز به روز از تعداد این چاه های به دلیل خشک شدن زودهنگام کاسته می شود.براساس اظهارات وی ، حجم آبهای زیرزمینی طی چند سال اخیر به شدت کاهش یافته است.براساس اعتقاد این مقام آگاه در وزارت نیرو،بحران برداشت از چاه های زیرزمینی تا حدی است که باید برداشت حتی یک قطره از این آبها را در جهت حفظ ان برای آیندگان متوقف کرد.

مدیر عامل شرکت مدیریت منابع آب ایران اولین مدیر آبی کشور بود که نسبت به این مصوبه مجلس واکنش نشان داد که البته این واکنش نیز چند روز بعد توسط همین مقام مسوول تکذیب شد. چرا که در شرایط فعلی مسوولان بالا رتبه وزارت نیرو در این خصوص روزه سکوت اختیار کرده اند تا شاید شورای نگهبان با میانجیگری میان مجلس و این وزارتخانه این موضوع را حل و فصل کند.اگرچه کارشناسان به رد این مصوبه توسط شورای نگهبان چندان امیدوار نیستند و تاکید دارند:در شرایط فعلی به نظر نمی رسد شورای نگهبان با این مصوبه مخالفتی کند.

در این بین کارشناسان با انتقاد شدید از مصوبه اخیر مجلس مبنی بر الزام وزارت نیرو به صدور پروانه جهت چاههای غیر مجاز، هشدار می دهند: این تصمیم موجبات برداشت مضاعف از سفره‌ها و در نتیجه نابودی تعداد بیشتری از قناتها را فراهم می‌کند .

برهمین اساس مدیر مرکز بین المللی قنات و سازه های تاریخی آب کشور تاکید دارد: روند استفاده از آب قنوات در کشور، رویه مناسبی نیست.

سمسار یزدی تصریح کرد: یکی از دستاوردهای دنیای غرب برای ایرانی‌ها که مدت 3 هزار سال از تکنولوژی حفر قنات برای تامین آب خود استفاده می‌کردیم، ورود پمپ آب بود و از طریق پمپ این امکان به وجود آمد تا آب‌های زیرزمینی با حفر چاه‌های عمیق بیش از حد مجاز استخراج و بدین ترتیب سفره‌های آب زیرزمینی تهدید شود.

براساس اظهارات وی، در گذشته دشت‌ها در تعادل بوده ولی تکنولوژی و مدرنیته تعادل را به هم زد به همین دلیل در قدیم افت سطح آب‌های زیرزمینی معنا نداشت.

سمسار یزدی ادامه داد: درحال حاضر سالانه 72 میلیارد متر مکعب آب از منابع زیرزمینی ایران استحصال می‌شود که حدود 9 میلیارد متر مکعب از این رقم سهم قنوات است.

همچنین بنابر آمارهای موجود در حال حاضر 414 هزار حلقه چاه مجاز عمیق و نیمه عمیق در کشوروجود دارد که سالانه حدود هشت میلیارد متر مکعب اضافه برداشت از این چاه ها داریم. در مجموع رقم سالانه برداشت از چاه های غیرمجاز و اضافه برداشت از چاه های مجاز به حدود 13 میلیارد متر مکعب می رسد که این رقم سه میلیارد متر مکعب بیشتر از آب مصرفی در بخش های شرب و صنعتی کشور است.

این در حالی است که اکثر مدیران آب و فاضلاب استان های کشور چون بوشهر،مرکزی،خراسان رضوی ،گلستان و ... نسبت به برداشت های بی رویه در منطقه های خود ابراز نگرانی کرده اند و از نابودی بسیاری از دشت های مناطق خود خبر داده اند.

این مقام های مسوول تاکید دارند در صورت ادامه روند برداشت از آبهای زیرزمینی قطها طی دو سه سال آینده کشاورزی در این مناطق به طور کل متوقف خواهد شد چرا که آبهای زیرزمینی در بسیاری از استان های کشور به دلیل برداشت های بی رویه در حال شور شدن هستند که این امر می تواند کشاورزی را متوقف کند.

براین اساس در حال حاضر 4 دشت در استان بوشهر ، 17دشت در استان مرکزی به مناطق ممنوعه تبدیل شده اند.

در این بین کارشناسان هشدار می دهند:با این روند فعلی این نگرانی به طور جدی وجود دارد که در صورت برداشت بی رویه در سال های آینده فرصت ها به اجبار از مردم گرفته شود . بدین معنی که اگر به این شکل ادامه دهیم به اجبار برنامه ریزی از ید قدرت ما خارج خواهدشد و دیگر امکان برنامه ریزی وجود نخواهد داشت . به گفته این کارشناسان ، منابع آبهای زیرزمینی ما بسیار فراتر از آنچه که پیش بینی شده بود با افت و کمبود مواجه است .براساس برنامه های موجود ما می بایست به مرور کسری منابع آب زیرزمینی کاهش پیدا می کرده است که متاسفانه به دلیل برداشت های بسیار زیاد و عدم جلوگیری از برداشت منابع از چاه های غیرمجاز این کسری به شدت افزایش یافته است .اگرچه طرح های تعادل بخشی در حال حاضر برای رفع بحران های برداشت از این منابع در دست اجراست اما متاسفانه این طرح ها به دلیل کسری بالای این منابع دیگر به تنهایی پاسخگو نخواهد بود .براین اساس کارشناسان آبی کشور تاکید دارند: مجلس باید با تصویب یک سری قوانین دست دولت را برای اعمال برنامه ریزی ها در جهت جلوگیری از برداشت از چاه های غیر مجاز را باز بگذارد تا شاید بتوان جلوی این بحران را که در سال های آینده برنامه ریزی نیز دیگر پاسخگو آن نخواهد بود را از امروز گرفت .