پول واقعی برای کالای غیرواقعی

فریبا فرهادیان: این روزها ارتباطات دیجیتالی همه را به خود مشغول کرده است. بسیاری از ما ساعات زیادی را در روز به گردش در این جوامع می‌گذرانیم؛ با دوستان زیادی ارتباط می‌گیریم و چه بسا با افرادی که هرگز ندیده‌ایم، دوستی‌های محکمی را بنا می‌گذاریم. همین دوستان ندیده برای ما هدیه تولد هم می‌فرستند، هدیه‌ای که گرچه نفسا مجازی است، اما بابتش پول واقعی پرداخته‌‌اند!

پرداخت پول بابت خرید چیزهایی که وجود خارجی ندارند، هنوز در حاشیه ارتباطات دیجیتالی است. آغاز این اتفاق به چند سال پیش مربوط می‌شود. کاربران بازی‌های رایانه‌ای مثل World Of Warcraft و یا Everquest برای این‌که بتوانند اسلحه‌های جدید را امتحان کنند و یا شخصیت داستانشان را تغییر دهند، باید پول پرداخت می‌کردند. پول واقعی در قبال اسلحه مجازی!

قدم بعدی را شرکت چینی changyou.com با ورود به بورس سهام برداشت. سود سالانه این شرکت در حدود 200میلیون دلار برآورد شده که رقمی قابل ملاحظه است. اما جالب اینجاست که این شرکت، بیشتر درآمدش را از راه فروش کالاهایی به بازیکنان بازی‌های کامپیوتری و کاربران دنیای مجازی در چین کسب می‌کند.

اشیای مجازی با بیشتر شدن ارتباطات و جوامع مجازی، رایج‌تر شده‌اند. مصرف کالاهایی که از "بیت‌" ها ساخته شده‌اند و نه از "اتم"ها، به نظر خیلی‌ها عجیب و غریب است؛ اما واقیت این است که خیلی‌ها به مصرف آن‌ها علاقه نشان می‌دهند.

کادوهای دیجیتالی فیس‌بوک یکی از مثال‌های خوبی است که می‌توان در این زمینه ارایه کرد. در این جامعه مجازی ابزاری به نام Pack Rat وجود دارد که توسط شرکت Alamofire ارایه شده است. این ابزار دقیقا همین کار را انجام می‌دهد، یعنی در طی یک بازی کارت‌هایی را به کاربران می‌فروشد. "جاش ویلیام" ،موسس این شرکت، کاملا اتفاقی پی برد که افراد زیادی به‌دنبال جمع‌آوری کالاهای دیجیتالی هستند. او و دوستانش آیکون‌هایی را طراحی کردند و به‌صورت رایگان در شبکه قرار دادند. استقبال هزاران نفر از این آیکو‌ن‌ها، آن‌ها را به فکر تجارت آیکون در دنیای مجازی انداخت.

پروژه جدید شرکت Alamofire ، با نام Gowalla برای ابزارهایی مثل آی‌فون طراحی شده است. هدف این پروژه جمع‌آوری آیکون‌های دیجیتالی از طریق سرزدن واقعی به اماکنی خاص در شهرهای مختلف است. این کار بی‌شباهت به جمع‌آوری کارت‌پستال توسط نسل‌های قبلی نیست.

در این زمینه مثال‌های زیادی وجود دارد. بیشتر آن‌ها در رابطه با دنیاهای مجازی نوجوانان مثل IMVU و Gaia است. اعضای این جوامع در قبال خرید چیزهای مختلف پول می‌پردازند. شاید معنای "تجرد" برای نوجوانان و جوانان امروزی که زمان زیادی را صرف شبکه و اینترنت می‌کنند، ملموس‌تر باشد. اما واقعیت این است که مصرف‌کنندگان کالاهای دیجیتالی رو به رشد هستند. گفته می‌شود که فیس‌بوک در سال 2007 با راه‌اندازی فروشگاه هدایای مجازی‌اش 35 میلیون دلار کاسبی کرده است.

به نظر می‌رسد مصرف در دنیای دیجیتال رنگ و بوی دیگری به‌خود گرفته باشد. هدایای دیجیتالی کم‌کم جای خود را بین ما باز کرده‌اند. ارزش آن‌ها هم چیزی کم‌تر از ارزش هدایای فیزیکی و واقعی که روز جشن تولدمان دریافت می‌کنیم، نیست. این که یک نفر از آن سر دنیا و یا حتی در همسایگی‌مان توانسته است دل ما را با تبریکی و هدیه‌ای هرچند غیرواقعی و غیرملموس شاد کند، کم چیزی نیست!

به‌عبارت دیگر، شکاف بین تجرد و مادیت، آن‌قدرها هم که فکر می‌کردیم زیاد و عمیق نیست.