اقتصاد ایران دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است و انتخاب هر گونه نظام ارزی، باید با توجه به این ویژگی‌ها صورت پذیرد. کو چک بودن اقتصاد در عرصه مبادلات جهانی، قیمت‌پذیر بودن آن، اتکا شدید به درآمد‌های نفت با نوسان شدید، شوک پذیری بالا، محدودیت در حجم ذخایر ارزی و بالاخره کشش پذیری نا چیز عرضه منابع ارزی از جمله ویژگی‌های ایران است.
این ویژگی‌ها باعث شده که انتخاب هیچ یک از نظام‌های انتهایی و دو نقطه نهایی طیف برای نظام ارزی کشور، مطلوب ارزیابی نشود. حتی در صورت وجود وفور منابع و ذخایر ارزی، اتخاذ و پیگیری نظام نرخ ثابت ارز اتلاف وسیع منابع ارزی را در پی می‌آورد و نبود ساز و کار‌های مناسب جهت اتکای کامل به فعالیت‌های آزادانه نیرو‌های بازار ارز، تدبیر بخش خارجی اقتصاد با استفاده صرف از کارکرد این نیرو‌ها را با مشکل مواجه می‌کند. علاوه بر آن، نظام نرخ‌های چند گانه ارز، شیوه ماندگار و پایا برای کشرو نیست. زیرا کلیه مزایای ناشی از نرخ‌های ترجیحی ارز را به صورت آثار مثبت بیرونی به محیط خارجی سر ریز می‌کند و رقابت پذیری خارجی اقتصاد ملی را به صورت مستمر در معرض فرسایش قرار می‌دهد. بنا براین در انتخاب یک نظام مناسب ارزی، گزینش نظام کاملاً شناور یا کا ملا ثابت چندان منطقی نیست. با توجه به مشکلات عدیده اقتصاد کشور در سطح کلان و لزوم اعمال کنترل‌کننده و مدیریت بر ساز و کار‌های آن، نظام «شناور مدیریت شده» می‌تواند گزینه‌ای مطلوب باشد. به ویژه اینکه قابلیت انعطاف و قدرت مانور کافی به سیاست گذاران ارزی کشور می‌دهد و درصورت وقوع و انتقال شوک‌های خارجی به اقتصاد، به تعادل رسانیدن مجدد بخش خارجی اقتصاد با استفاده از ابزار‌های این نظام محتمل و آسان‌تر خواهد بود.
علاوه بر تمامی مزیت‌های یاد شده، در این نظام که مقام پولی بدون تعیین یا تعهد قبلی نسبت به یک مسیر از قبل اعلام شده برای نرخ ارز در بازار ارز دخالت می‌کند، سیاست پولی برای هدایت اقتصاد داخلی به نسبت آزادانه به کار گرفته می‌شود. بنا براین امکان هدف‌گذاری پولی و استفاده از ابزار‌های سیاست پولی جهت رسیدن به اهداف اقتصادی به ویژه در بخش واقعی اقتصاد نظیر بهبود رفاه، رشد اقتصادی، اشتغال انکان‌پذیر می‌شود. روی آوردن بیش از پیش به نظام نرخ‌های ثابت ارز و تثبیت ارزش ریال به یک ارز عمده و قوی، ضمن آنکه سبب از درست رفتن ذخایر ارزی کشور می‌شود، استفاده از سیاست پولی را در راستای تأمین اهداف ارزی قرار داده و اسقلال سیاست‌گذار پولی را کاملاً سلب می‌کند.
عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی
نظر شما