در همین راستا دیروز وزیر فرهنگ وارشاد اسلامی با پیام تبریکش به کارگردان "اخراجیها 2"، تعجب همگان را برانگیخت. پیام محمدحسین صفارهرندی به مسعود ده‌نمکی که ارسال نمونه‌های مشابه آن -از حیث محتوا- از جانب وزرای ارشاد جمهوری اسلامی ایران به کارگردانان سینما بی‌سابقه بوده به این شرح است:
اقبال عمومی به این فیلم، نقطه عطفی تاریخی در سپهر ایرانی هنر هفتم است. رکوردشکنی روزانه فروش فیلم "اخراجیها 2" این روزها به خبری هیجان‌انگیز تبدیل شده که در کنار اصل فیلم، ذهن و دل مردم را به خود مشغول کرده است. صرفنظر از قضاوت‌های گوناگونی که با انگیزه‌های متفاوت نسبت به فیلم شما ابراز می‌شود، این واقعیت را هیچ داور منصفی انکار نمی‌کند که "اخراجیها 2" زمینه آشتی مردم را با سینما فراهم کرده است. آن هم در شرایطی که بسیاری به این باور رسیده‌اند که با به صحنه آمدن رسانه‌های گوناگون به‌عنوان رقبای توانمند سینما، دیگر جایی برای تنفس هنر هفتم باقی نمانده است. استقبال شگفت‌انگیز میلیون‌ها نفر از این فیلم، گواه توانایی شما در تسخیر دل‌های بی‌شماری است که نشان داده‌اند آمادگی هزینه کردن برای فرهنگ و هنر را دارند. مشروط به آنکه پرده سینما و صحنه نمایش را بازتاب‌دهنده باورها، آرزوها و اشک و لبخندهای جاری در زندگی روزمره خود بیابند. نگاه هنرمندانه‌ات را می‌ستایم و اقبال توده‌های عظیم مردم را به فیلمی که با مضمونی شایسته و استوار به بیانی لطیف و دوست‌داشتنی ساخته و پرداخته شده است، به تو و تمامی نقش‌آفرینان و خالقان این اتفاق استثنایی تبریک می‌گویم. پیشتر در سر صحنه "اخراجیها" گفتم این نگرش و گرایش در کار فیلمسازی می‌تواند منشاء تحولی بزرگ در سینمای دفاع مقدس شود. امروز بر این باورم که راه تازه‌ای پیش روی سینمای ایران گشوده شده که به یاری خدا نقطه عطفی تاریخی را در سپهر ایرانی هنر هفتم رقم خواهد زد.
اما حمایت دستگاه‌های دولتی از ده نمکی و فیلمش منحصر به این جملات ستایش‌آمیز وزیر ارشاد نبود. غیر از عواملی مثل "نگاه هنرمندانه" و "توانایی در تسخیر دل‌های بی‌شمار"، قسمت دوم اخراجیها از موهبت حمایت‌های همه جانبه دستگاه‌های دولتی نیز برخوردار بوده. مثلاً سوبسیدهای کلان و غیر منتظره برای ساخت فیلم که در قسمت اول نیز، از هنرمند فوق‌الاشاره دریغ نشد. همچنین حضور سرزده و غیر سرزده مسئولان ارجمندی چون شخص ریاست سازمان صداوسیما یا وزیر ارشاد در صحنه و پشت صحنه فیلم، اعطای بهترین نوبت اکران، تبلیغات چشمگیر و چشم نواز بزرگراهی، پخش پی در پی تیزر تلویزیونی در تعطیلات نوروزی، اغماض ممیزان در نادیده گرفتن خطوط قرمز مالوف در دیالوگ‌های فیلم و. . . به تمامی دست اندرکار شکل‌گیری " نقطه عطفی تاریخی در سپهر ایرانی هنر هفتم " بودند. گرچه به همین هم اکتفا نشد. ده نمکی و داوود‌آبادی پای ثابت مستندی بودند که در بهشت زهرا فیلمبرداری شده بود و مقارن با اکران اخراجی ها2، از سیما پخش می‌شد. ناگفته نماند کم کردن یک فیلم از فیلم‌های اکران اول بهاره هم تأثیر فوق‌العاده‌ای در این رکوردشکنی داشت. هیچ کس متوجه نشد چرا 29 اسفند، فیلم "درباره الی" جای خود را در اکران نوروزی به فیلم بیست عبدالرضا کاهانی داد! آن هم در شرایطی که همزمان، خبر موفقیت‌های بین‌المللی فیلم اصغر فرهادی منتشر شده بود و می‌توانست ضمن فروشی چشمگیر، احتمالاً نقطه عطفی دیگر "در سپهر ایرانی هنر هفتم" باشد.
علاقه‌مندی وزیر ارشاد به قسمت اخراجی ها2، در بازدید او از پشت صحنه فیلم نیز مشهود بود. وزارت ارشاد در عین بی‌اعتنایی به اعتراضات مکتوب و شفاهی بسیاری از خانواده‌های شهدا و رزمندگان و نویسندگان دفاع مقدس به فیلم ده نمکی، هرگز از موضع حمایت همه سویه از این فیلم عدول نکردند. در جریان بازدید صفارهرندی از پشت صحنه اخراجیها2 طی نطقی بهترین سینماگران ایران را کسانی دانست که در همین زمینه کار کرده‌اند و توسط مردم و اهل نظر نیز مورد ستایش قرار گرفته‌اند. صفارهرندی در همان بازدید که خبرنگاران هم حضور داشتند، گفت تصورم این است که یک باب جدید در فیلمسازی دفاع مقدس باز می‌شود و چه بسا بسیاری از صاحبان تجربه بزرگ در فیلمسازی دفاع مقدس با الهام از آن وارد دور تازه‌ای از پردازش فیلم‌های دفاع مقدس شوند.
البته حمایت دولت از اخراجی ها2 هیچ گاه محدود به وزارت ارشاد نشد. حتی مهدی کلهر و علی‌اکبر جوانفکر مشاوران رئیس‌جمهور هم یک هفته پس از بازدید صفار هرندی، به دیدار عوامل این فیلم رفتند. جوانفکر در آن ملاقات با اشاره به تحلیل روزنامه تایمز از این فیلم، آن چه بازتاب مثبت اخراجیها در رسانه‌های خارجی می‌دانست را تحسین کرد. کلهر نیز حین اجرای یک پلان از فیلم با تأکید بر تأثیرگذاری قسمت اول اخراجیها بر نسل جدید و پیام معنوی آن، ابراز امیدواری کرده بود اخراجی‌های 2 نیز مثل نسخه قبلی‌اش تأثیرگذار باشد. جالب این که اظهار نظرات منتقدانه کسانی چون عبدالجبار کاکایی هم از سوی مسئولان شنیده نشد تا تقسیم‌بندی ده‌نمکی از منتقدانش به روشنفکرانی که مغرض‌اند و منصفانی که همراه فیلم‌اند خدشه دار نشود.
به هر تقدیر، ارسال پیام تبریک وزیر ارشاد به ده نمکی از چند چشم‌انداز متفاوت قابل تأمل است. وزیر محترم ارشاد، فروش حیرت انگیز قسمت دوم اخراجیها را مبنای آگاهی از "ذهن ودل مردم " قرار داده و به تمجید از ده نمکی و اثرش پرداخته. صرف نظر از این سؤال که حیات و ماندگاری اثر هنری را باید در میزان خرید و فروش آن جست‌وجو کرد یا خیر، باید از وزیر محترم ارشاد پرسید، اقدام سترگ "آشتی مردم با سینما" و امتیاز بهره‌مندی از "نگاه هنرمندانه" و رقم زدن "اتفاق استثنایی" را برای عوامل فیلم‌های پر فروش دیگری مثل دایره زنگی، چارچنگولی و آتش‌بس هم قائل است؟ اگر پاسخ مثبت است، چرا پیام تبریکی برای پریسا بخت‌آور، سعید سهیلی و تهمینه میلانی کارگردانان آن فیلم‌ها ارسال نشده؟ یا نمایش‌های پرفروشی که روی صحنه تئاتر، رکوردشکنی کردند. یا کتاب‌هایی که با تمام سختگیری‌های قبل از انتشار، در یکسال، بیست وپنج چاپ خوردند. همچنین نمایشگاه‌های هنرهای تجسمی که از فرط ازدحام، راهی برای ورود ملت به داخل گالری‌ها نبوده. تازه این همه، بدون بهره جستن از امتیازات ویژه‌ای بوده است که در فروریختن رکوردهای پیشین فروش، وردست ده‌نمکی بوده‌اند. آقای وزیر محق هستند که بحث محتوا را پیش بکشند و بقیه آثار را در زمره فیلم‌های مبتذل قرار دهند. اما این تازه آغاز ماجراست. آقای وزیر در کجای پیام‌های کوتاه و بلندشان به تبیین مرامنامه سینمایی‌شان پرداخته‌اند؟ آیا به‌راستی اگر اخراجیها با این فروش حیرت‌انگیز مواجه نمی‌شد، باز هم ایشان به صدور این بیانیه مبادرت می‌ورزید؟ باز هم اخراجیها را آغازی بر گشوده شدن افقی جدید پیش روی سینمای ایران قلمداد می‌کرد؟ شاید این وظیفه‌ای است که بر عهده جعفری جلوه گذاشته شده است. احتمالاً امسال فارابی و معاونت سینمایی، بحث سینمای ملی را کنار نهاده و باب تازه‌ای خواهند گشود به نام: گفتمان اخراجیها محور!
این که اخراجی ها2 در سپهر ایرانی هنر هفتم اتفاقی استثنایی است، همچنان محل بحث است و آکنده از ابهام. اما بی‌شک پیام تبریک جناب وزیر به ده نمکی، در سپهر ایرانی هنر هفتم اتفاقی استثنایی است.
نظر شما