حمله توپخانه‌ای ارتش ارمنستان به روستای مرزی آلخانلی در جمهوری آذربایجان در تاریخ سیزده تیرماه و جان باختن یک زن پنجاه ساله و نوه دو ساله وی، موجب تشدید تنش بین باکو و ایروان گردید. اگرچه حمله به مناطق غیرنظامی توسط ارمنستان، با محکومیت جهانی و منطقه ای مواجه شد، اما وزارت دفاع آذربایجان اعلام کرد که این جنایت بی پاسخ نخواهد ماند. متعاقبا ارتش جمهوری آذربایجان، در یک اقدام تلافی‌جویانه، مواضع واحدهای نظامی ارمنستان مستقر در منطقه مورد مناقشه قره‌باغ را مورد هدف قرار داد. این اتفاق نشان داد که بار دیگر تنش در منطقه مورد مناقشه قره باغ بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان تشدید شده و خطر ناامنی منطقه را تهدید می‌کند.
مناقشه قره‌باغ، یک معضل مزمن و نهادینه شده در منطقه است. این مناقشه از سال 1988 آغاز شد و زمانی که در سال 1993 نیروهای ارمنستان ، هفت شهرستان جمهوری آذربایجان را اشغال کردند، مناقشه تشدید گردید. اگرچه تاکنون هیچ کشوری دولت خودخوانده قره باغ را به رسمیت نشناخته و چندین قطعنامه سازمان ملل برای رفع اشغال اراضی آذربایجان صادرشده ، اما هنوز این مناقشه لاینحل مانده است.
گرچه ایروان و باکو، گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا را به عنوان میانجی انتخاب کرده اند، اما متاسفانه این گروه با محوریت آمریکا ، روسیه و فرانسه از سال 1997 میلادی تاکنون اقدام مثبتی در جهت حل مناقشه قره باغ و ایجاد ثبات و امنیت در قفقاز جنوبی صورت نداده است. در حادثه اخیر نیز گروه مینسک تنها از نقض آتش بس در منطقه قره باغ ابراز نگرانی کرده و تعهد طرفین مناقشه درباره خودداری از حمله به شهروندان غیر نظامی را یادآور شده است.
کم تحرکی گروه مینسک به عنوان میانجی رسمی مناقشه قره باغ وعدم واکنش جدی به اقدامات تحریک کننده از سوی طرف های درگیر، می تواند موجب تشدید تنش شده و آتش جنگ دیگری را در این منطقه روشن نماید. اجماع جهانی و منطقه بر این استوار است که مناقشه قره باغ راه حل نظامی ندارد و ادامه مذاکرات راه درست جهت رسیدن به صلح و برقراری آشتی واقعی می باشد .
ورود کشورهای منطقه و سازمان همکاری های اسلامی برای کمک به گروه مینسک یک گزینه مناسب است و می تواند مورد توجه قرار گیرد. در میان کشورهای منطقه، شاید ایران وجاهت و ظرفیت بیشتری برای کمک به حل مناقشه داشته باشد. تهران از همان آغاز مناقشه سعی کرد با حفظ روابط رسمی خود با باکو و ایروان و گفتگو با طرفین درگیر، به حل مناقشه کمک نماید. ایران به هیچ وجه به ایجاد یک منازعه نظامی در نزدیکی مرزهای خود علاقه مند نیست و همواره سعی کرده تا طرفین را به خویشتن داری دعوت کند.
امروز کشورهای قفقاز جنوبی و بخصوص جمهوری آذربایجان به سرعت در حال توسعه هستند و هر اقدام تحریک آمیز که موجب تشدید تنش گردد، نه تنها موجب ناامنی در منطقه بلکه مانعی برای توسعه کشورهای حوزه قفقاز خواهد بود. راه حل عادلانه مناقشه قره باغ که مبتنی بر حفظ تمامیت ارضی کشورهای منطقه و عدم تغییر مرزهای جغرافیائی است، در صورت ادامه مذاکره امکانپذیر خواهد بود. طولانی شدن مناقشه نه به نفع طرف های درگیر و نه به نفع امنیت منطقه است و باکو و ایروان باید با خویشتن داری و پرهیز از درگیری نظامی، حل و فصل بحران را از طریق مسالمت آمیز پیگیری کنند.
نظر شما