پیام سه اتفاق

اتفاق دوم، فرود نخستین هواپیمای خریداری شده ایران از ایرباس در فرودگاه مهرآباد بود. ایرباس جدید‌ترین مدل ( 321 A) خود را براساس تعهد فروش هواپیماهایش به ایران تحویل داد. این درحالی است که اعلام شد؛ شرکت بوئینگ نیز بزودی در تحویل هواپیماهای فروخته شده به ایران اقدام می‌کند. این دو اتفاق به طرزی نمادین اراده اروپائیان را در پای‌بندی به توافق‌های مربوط به برجام نشان می‌دهد و می‌کوشد این اطمینان را بدهد که استقرار دولت دونالد ترامپ در امریکا تهدید جدی علیه برجام نیست.

اتفاق سوم، جلسات پرسش و پاسخ سه نامزد دونالد ترامپ در کمیسیون‌های مجلس سنای امریکا بود. "رکس تیلر سون"،‌ "جیمز ماتیس" و "مایک پومپئو" به عنوان گزینه‌های ترامپ برای پست‌های وزارت امورخارجه، دفاع و ریاست سازمان اطلاعات مرکزی(سیا) به تفصیل اولویت‌ها و دغدغه‌های دولت متبوع خود را برای نمایندگان سنا شرح و تفصیل دادند. به عقیده ناظران، اظهارات هرسه گزینه ترامپ که تا پیش از این به عنوان صاحبان تند‌ترین مخالفان برجام شناخته می‌شدند، نتوانست انتظارات نمایندگان جمهوریخواه را در ابراز دشمنی با برجام تأمین کند. این هرسه که به عنوان تند‌رو‌ترین مهره‌های رئیس‌جمهور جدید امریکا در قبال توافق‌هسته‌ای ایران و گروه 1+5 شناخته می‌شوند به یک واقعیت غیرقابل تغییر اعتراف کردند؛ اینکه توافقنامه برجام قابل پاره کردن نیست،‌بلکه باید شیوه‌های تعامل با آن را با راهکارهایی _که چندان هم مطمئن نیست _ در دستور کار قرار داد. هرسه گزینه ترامپ تصریح کردند دولت امریکا نمی‌تواند همه موارد مربوط به سیاست‌های خارجی امریکا را در اولویت قرار دهد چراکه در این صورت، چیزی به نام اولویت معنا نخواهد داشت. مهمترین اقدامی که آنان در قبال برجام بیان کردند، تشدید نظارت‌ها بر حسن اجرای برجام و نیز تلاش برای ضمیمه کردن توافقی دیگر در کنار برجام بود. نکته مهم در سخنان نامزدهای وزارت امورخارجه، دفاع و سازمان سیا، ناتوانی واشنگتن در ایجاد اجماع دوباره با متحدان اروپایی و آسیایی علیه ایران بود. به نظر دولت آینده امریکا، برجام خدشه ناپذیر است و اگر قرار است ایران زیر فشار قرار گیرد، روش دیگری می‌طلبد.

اگر اظهارات رکس تیلرسون، جیمز ماتیس و مایک پومپئو را بازتابی از سیاست‌راهبردی دولت آینده باشد، آنگاه صحنه رودرویی آینده ایران و امریکا در چارچوبی متفاوت از مخالفت با برجام قابل تصور است. این چارچوب همانگونه که هرسه گزینه ترامپ با تأکید برآن در کمیسیون‌های سنای امریکا بیان کردند، در اعمال اقدام‌های ایذایی در مراودات مالی و مناسبات تجاری ایران با جامعه بین‌الملل، اعمال برخی تحریم‌ها به بهانه حقوق بشر و تلاش برای محدود سازی نفوذ منطقه‌ای ایران خلاصه می‌شود. از نظر دولت ترامپ، ایجاد اجماع تازه علیه ایران از راه‌هایی غیر از مخالفت با برجام ممکن می‌شود.

اتفاقات سه‌گانه‌ بالا به صورتی همپوشاننده این پیام روشن را با خود همراه دارد که برجام به قوت خود باقی است. سیاست‌های تهاجمی امریکا را باید در حوزه‌‌های دیگر مراقبت کرد.