امام موسی صدر به حضار روکرد و گفت: «آقای مالک‌بن‌نبی در کتاب پدیدۀ قرآنی، که از شما جوانان خواهش می‌کنم آن را بخوانید، چون کتابی علمی و ممتاز است، از جایگاه دانشمند ریاضیات سخن می‌گوید و رسالت محمد را اثبات می‌کند و، همچنین، ثابت می‌کند که آنچه بر محمد نازل شده، وحی است و گفته‌های خود او نیست... .»1 او از جوانان خواهش کرد که این کتاب را مطالعه کنند. جوانان، اعضای ارشد جنبش أمل بودند و چه‌بسا باید بیشتر و بهتر از دیگران می‌خواندند.
با توجه به حوزه علاقه و مسئولیتم، پیگیر شدم تا کتاب‌های مالک را تهیه کنیم و نسخه ای از آن را داشته باشیم. در سایت کتابخانه ملی جستجو کردم. از تعداد و عنوان کتاب‌های ترجمه نشده می‌گذرم و به آنها کاری ندارم. لیستی از چند کتاب ترجمه شده برداشتم. تاریخ‌های نشر نظرم را جلب کرد: 1343، 1359، ؟؟13 (یعنی تاریخ آن نامشخص است)، 1371... . اسم ناشران را نوشتم. تا جایی که می‌شد تلفن‌هایشان را از اینترنت استخراج کردم و شروع کردم به پیگیری.
گزارش مورد اول
- ببخشید انتشارات [...]؟
- بله بفرمایید.
- کتاب پدیدة قرآنیِ مالک بن‌نبی را دارید؟
- مال ما نیست. مطمئن هستید؟
- بله. مطمئنم.
- نه. نداریم.
تشکر کردم و از نو جستجو کردم. نتیجه همان بود. فایل پی‌دی‌اف آن را در اینترنت، و البته با صفحه‌بندی نامناسب، یافتم.
مجدد زنگ زدم:
- آقا ببخشید من چند دقیقه قبل زنگ...
- بله بفرمایید.
- آقا من در اینترنت گشتم. این کتاب را شما سال 1371 منتشر کرده‌اید.
- خوب پس. اطلاعات ما مربوط به سال 1378 به بعد است. چاپ کتاب تمام شده و تجدید چاپ هم نشده.
گزارش مورد دوم:
این گزارش هم مشابه همان اولی است؛ البته با فروشنده‌ای کم حوصله‌تر.
گزارش مورد سوم:
این گزارش هم مشابه دو مورد قبلی‌است؛ با این تفاوت که هنوز صحبتمان تمام نشده بود و دهانم باز بود که فروشنده تلفن را قطع کرد.
گزارش مورد چهارم:
چیزی مشابه همان اولی، کمی بالا و پایین.
یاد گفت‌وگویمان با یکی از اساتید عزیز دغدغه‌مند افتادم که از مهجور ماندن کتاب مرحوم آیتی دربارة قیام عاشورا می‌گفت و به نقل قولی از شهید مطهری اشاره می‌کرد که:
«خدا رحمت كند مرحوم آیتى رضوان اللَّه علیه را، چه مرد بزرگوارى بود، چه عالم متقى اى بود كه از دست ما رفت. ایشان كتابى دارد به نام بررسى تاریخ عاشورا كه شاید خیلى از شما دیده باشید. كسانى هم كه ندیده‌اند، ببینند و بخوانند. مجموعه سخنرانی‌هایى است كه ایشان در رادیو كرده است... سخنرانی‌ها را چاپ كردند. در میان كتاب‌هایى كه به زبان فارسى در این زمینه نوشته شده است، اگر نگوییم بهترین آنهاست، قطعاً از بهترین آنهاست... آقای آیتی مورخی است که نسبت به تاریخ صدر اسلام، من به جرئت می‌توانم بگویم در همه تهران، و شاید همه کشور کسی را نداریم که به تاریخ صد ساله اول اسلام مثل آقای آیتی احاطه داشته باشد. کسی مثل او نیست که بر جزئیات این قسمت از تاریخ احاطه و از آن اطلاع داشته باشد. این مرد بر تمام متون تاریخی این قسمت مسلط است و جزییاتش را می‌داند.» و این استاد عزیز سپس به غربت و مهجور بودن این کتاب اشاره می‌کرد و افسوس می‌خورد که این کتاب حاصل سخنرانی‌ها و خطابه‌هایی است که گویا باید آرزوی تکرار آنها را... .
برای اینکه به کسی و یا سلیقه‌ای جسارت نکنم، از کتاب‌هایی که ویترین کتاب‌فروشی‌ها و بازار نه چندان پررونق کتاب را پر کرده اند نام نمی‌برم. خودتان مرور کنید و سپس این جملات را از امام موسی صدر بخوانید که گفت: «یكى از نویسندگان بزرگ معاصر اسلامى به نام مالك‌بن‌نبى، كه از كشور الجزایر است، در مقدمۀ یكى از تألیفات مهمش به نام Le phenomene Coranique یعنى پدیدۀ قرآنى، كه كتابى بسیار خواندنى و از نظر تفكر اسلامى مغتنم است، از نوعى استعمار به نام استعمار فكرى نام مى برد و آن را خطرناك ترین نوع استعمار مى شمارد. چه، استعمار سیاسى و اقتصادى، با همۀ تلخى و رنج آن، زودگذر است و با مبارزۀ مردمِ استعمارزده پایان مى پذیرد. ولى ملتى كه اصالت فكرى خود را از دست داد، این استعمار را احساس نمى كند، و نجات از این انحراف فكرى و استعمارِ عقیدتى برایش سخت و آثار آن بى‌نهایت عمیق و خطرناك است.»2
فکر نمی‌کنم با ما باشد. جای نگرانی نیست.
پانویس ها:
1- سخنرانی امام موسی صدر در كلاس اعضای ارشد جنبش أمل كه به صورت هفتگی برگزار می‌شد. در این كلاس‌ها مباحث فرهنگی و اعتقادی و اقتصادی و سیاسی و نظامی، برای اعتلای سطح آگاهی کادرهای جنبش أمل مطرح می‌شد. این سخنرانی در کتاب ادیان در خدمت انسان و به همت مؤسسة فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر منتشر شده است.
2- سخنرانی امام موسی صدر در ایران،7/7/1340؛ این سخنرانی در کتاب نای و نی و به همت مؤسسة فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر منتشر شده است.
نظر شما