حدس بزنید پیرترین استان کشور کجاست؟

۱۰ سال از زندگی مشترکمان می گذرد و به رغم هشداری که دکتر درباره خطر ناباروری به ما داده، هنوز تصمیمی برای بچه دار شدن نداریم.

این جملات آشنا، داستان زندگی بسیاری از زوج های جوان در کشور است که میزان علاقه مندی شان به بچه دار شدن روز به روز کاهش یافته و این بی علاقگی در برخی مناطق، مشکلاتی از جمله سالمندی جمعیت ساکن در منطقه را به وجود آورده است.

معضلی که گیلان نیز با آن دست و پنجه نرم کرده و طبق آخرین آماری که مرداد ماه جاری در همایش ملی سالمندی ارائه شد، این استان با جمعیت سالمندی ۱۱.۷ درصد، یعنی چیزی بیش از سه درصد بالاتر از میانگین کشوری، سالمندترین استان شناخته شده است.

نبود امنیت شغلی و شرایط بد اقتصادی مهمترین عامل کاهش زاد و ولد

مریم و رضا نزدیک به هفت سال است که ازدواج کرده اند و هنوز برنامه ای برای بچه دار شدن ندارند. صحبت از بچه دار شدن که می شود، هر دو لبخند تلخی می زنند و رضا به خبرنگار مهر می گوید: صبح تا شب پا به پای هم می دویم تا شاید بخشی از مشکلات اقتصادی زندگی مان را حل کنیم و در نهایت آخر ماه که می شود، هشتمان گرو نهمان است آنوقت در این شرایط بچه دیگر قوز بالای قوز خواهد بود.

وی ادامه می دهد: ازدواج کردن و بچه دار شدن یکی از مراحل مهم زندگی است و چیزی است که خداوند میل به آن را در وجود هر زن و مردی نهاده اما در شرایطی که حتی ازدواج کردن هم به معضلی بزرگ تبدیل شده و دیگر هر کسی جرأت این کار را ندارد، چطور می توان به بچه دار شدن فکر کرد؟ وقتی من به عنوان نان آور خانواده هنوز شرایط شغلی مطمئن ندارم که مخارج زنم را تأمین کنم، چطور می توانم به فکر بچه باشم؟

این زوج جوان نبود امنیت شغلی و شزایط بد اقتصادی را مهمترین عامل بچه دار نشدن خود بیان می کنند و معتقدند که بیش از ۷۰ درصد از زوج های جوان دیگر نیز همانند آنها تنها به دلیل شرایط بد اقتصادی است که بچه دار نمی شوند.

ریسکی به نام بچه دار شدن

محبوبه و مهدی زوج جوان دیگری هستند که هشت سال از زندگی مشترکشان می گذرد و یک دختر بچه سه ساله دارند. وقتی با آنها درباره بچه دوم صحبت می کنم، مهدی سری تکان می دهد و به خبرنگار مهر می گوید: ای بابا! توی همین یکی هم مانده ایم و از پسش بر نمی آییم چه برسد به دومی.

وی که کارمند یکی از ادارات دولتی است، ادامه می دهد: من و همسرم به دلیل شاغل بودن مجبوریم که دخترمان را به مهدکودک بفرستیم، همین یک مورد هر ماه کلی خرج سر دستمان می گذارد حالا فکر کنید که این هزینه ها دو برابر شود.

محبوبه هم با وجود اینکه به گفته خودش عاشق بچه است و دوست دارد فرزند دیگری داشته باشد، بچه دار شدن را ریسک بزرگی می داند و می گوید: امروزه شرایط اقتصادی به گونه ای است که در اکثر زندگی ها زن و مرد باید پا به پای هم کار کنند، حتی گاهی وقت ها، شرایط کاری زن بسیار سخت تر و خسته کننده تر از شرایط کاری مرد است. در این شرایط حتی اگر امکان مالی هم وجود داشته باشد، دیگر توان و حوصله ای برای زن نمی ماند که به فکر بچه دار شدن باشد.

تغییر کارکرد و جایگاه زن و مرد در زندگی های امروزی

یک روان شناس و پژوهشگر حوزه خانواده درباره دلایل بی علاقگی زوج های جوان به بچه دار شدن به خبرنگار مهر توضیح می دهد: یکی از مهمترین دلایل این بی علاقگی، تغییر کارکرد و جایگاه زن و مرد در زندگی مشترک است.

لیلا سرمدی تصریح می کند: در نظام خانواده مرد به عنوان تأمین کننده معاش زن و فرزندان و زن به عنوان تربیت کننده نسل آینده همواره ایفای نقش کرده اند که متأسفانه این جایگاه و نقش به مرور زمان دستخوش تغییرات شده است.

وی با اشاره به شرایط نامساعد اقتصادی خاطرنشان می کند: در وضعیتی که مرد به تنهایی نمی تواند از پس مخارج زندگی برآید، زن نیز مجبور به حضور در جامعه به عنوان یک منبع تأمین کننده مخارج خانواده شده و در پی این حضور، تغییراتی در نقش اصلی وی به وجود می آید.

این پژوهشگر حوزه خانواده با تأکید بر لزوم حضور زنان در عرصه های اجتماعی تأکید می کند: اگر چه منعی برای حضور زنان در عرصه های مختلف اجتماع وجود ندارد اما این حضور نباید منجر به تغییر نقش و جایگاه وی در نظام خانواده شود.

سرمدی می افزاید: تغییر شرایط برای ورود زنان به عرصه های مختلف اجتماعی، حضور آنها را در جامعه پررنگ کرده که این امر در کنار تمامی جنبه های مثبت، تأثیرات منفی خود را نیز در نظام خانواده به جای می گذارد.

وی خاطرنشان می کند: بدون شک هرچه میزان حضور زنان در جامعه پررنگ تر باشد، میزان حضور آنها در خانواده کمرنگ تر بوده و به طور حتم قصور در انجام وظایف که یکی از آنها تولید و تربیت نسل آینده است را به همراه خواهد داشت.

این پژوهشگر معتقد است ترویج این ذهنیت که پررنگ شدن نقش باروری و تربیت نسل برای زن، به نوعی ظلم به جنس مونث بوده و آزادی های فردی را از وی می گیرد، تنها دستاویزی برای بی علاقه کردن زوج ها به باروری، سالمندکردن جمعیت کشور و در نهایت تبعات ناشی از این سالمندی است که با اهدافی مشخص در حال گسترش در بین جوانان است.

سرمدی تأکید می کند: به طور حتم اگر کاهش باروری نتایج مثبتی به همراه داشت، مروجان این تفکر، برای ازدیاد نسل در کشور خود، قوانین تشویقی برای فرزند آوری وضع نمی کردند.

لزوم تسهیل شرایط برای ازدواج و فرزند آوری جوانان

مدیرکل اموربانوان و خانواده استانداری گیلان با اشاره رشد منفی جمعیت در استان به خبرنگار مهر می گوید: متأسفانه گیلان سالمندترین استان کشور است که باید برای حل این موضوع، چاره اندیشی کرد.

فاطمه رفیعی ادامه می دهد: بدون شک از طریق ابلاغ بخشنامه و با وضع قانون و طرح های تشویقی مقطعی نمی توان برای این معضل چاره اندیشی کرد و حتما باید با نگاهی کارشناسانه، به راه حل های منطقی و اثر گذار دست یابیم.

وی با اشاره به تأکیدات مقام معظم رهبری در خصوص فراهم آوردن شرایط ازدواج برای جوانان تصریح می کند: باید شرایطی درجامعه فراهم شود که جوانان به ازدواج و فرزند آوری ترغیب شوند و تحقق این مهم نیز با کارهای مقطعی امکان پذیر نخواهد بود.

مدیرکل اموربانوان و خانواده استانداری گیلان با تأکید بر لزوم همکاری دستگاه های مربوطه در امر اشتغالزایی و تسهیل ازدواج می گوید: تا زمانی که معضلات جامعه مانند بیکاری و اشتغال و اقتصاد حل نشود، نمی توان از جوانان انتظار داشت که در این شرایط در فکر ازدواج باشند و فرزند آوری باشند.

بر اساس آخرین آمار تا سال ۱۴۰۰ شمسی، جمعیت سالمند کشور به ۱۰ میلیون نفر خواهد رسید و بی شک سهم گیلان از این رقم، جمعیتی قابل توجه خواهد بود که این امر، لزوم توجه جدی مسئولان به فراهم آوردن شرایط مساعد برای جوانان آماده ازدواج و همچنین زوج های آماده برای فرزندآوری را بیش از پیش مشخص می کند.

46