اگرچه برخی میگویند هنوز تئاتر فارس از نظر محتوا تحول پیدا نکرده اما اتفاق زیرپوستی تازهای در هنر نمایش این استان در حال وقوع است؛ افزایش شمار مخاطبان. مصداقش هم استقبالی است که امسال از 2 نمایشی که امسال در شیراز روی صحنه رفتند، صورت گرفت. یکی نمایش «کلاغ پر» که در سالن کوچک و 60 - 70 نفره استاد سپاسدار روی صحنه رفت و دیگر نمایش کودکانه «حسنی و لوبیای سحرآمیز» در تالار استاد هودی. آماری از اینکه تئاتر فارس مجموعا امسال چقدر فروخته در دست نیست ولی از میان 2 نمایش نامبرده هر کدام دست کم 16 میلیون تومان فروش کردند؛ فروشی که البته افزون بر جذابیت خود نمایشها، مدیون یک عامل دیگر هم بود؛ سامانه جامعی که برای فروش بلیت این نمایشها مورد استفاده قرار گرفت.
افزایش مصرف «هنر» در شیراز
تئاتر یک اثر هنری است و البته یک پدیده اجتماعی؛ اکنون در رونق تئاتر فارس مانند هر پدیده اجتماعی دیگر، عوامل مختلفی دخالت دارند. از فروش بلیتهای این 2 نمایش در سامانهای که کانون فروش بلیت آثار فرهنگی به شمار میرود که بگذریم، در یک دو سال اخیر استقبال مخاطبان از آثار فرهنگی و هنری در شیراز و کشور به شکل چشمگیری افزایش یافته است. شاهدش فروش چندین میلیارد تومانی سینمایهای فارس در ماه های اخیر که دست کم 3 برابر سال های گذشته بوده است.
اما در عین حال برخی از صاحب نظران حوزه تئاتر از این ابراز نگرانی میکنند که مبادا کیفیت پایین برخی آثاری که در تئاتر فارس ارایه میشود این تازه مخاطبان تئاتر را دلسرد کند طوری که آنان ترجیح دهند به جای تئاتر پولشان را در عرصه هنری دیگری خرج کنند. به ویژه اینکه سالهاست کارشناسان تئاتر نسبت به ضعف محتوایی آثاری نمایشی در شیراز هشدار میدهند. برای نمونه خسرو حکیم رابط، پیشکسوت تئاتر ایران که پارسال داور جشنواره تئاتر فجر فارس بود به گزارشگر «خبرجنوب» گفت که بزرگترین ضعف آثار ارایه شده به جشنواره آن سال، ضعف نمایش نامه بوده است. در نهایت هیچ کدام از نمایشهای پارسال به رقابتهای کشوری راه نیافتند. این طور که به نظر میرسد امسال هم کمابیش این ضعف در آثار ارایه شده در جشنواره احساس میشد؛ هرچند به باور بسیاری، تئاتریهای فارس در برخی حوزهها چون بازیگری پیشرفت چشمگیری داشتهاند. علی محمد حسام فر، نویسنده، بازیگر و کارگردان تئاتر که اثر پرفروش «کلاغ پر» را در کارنامه دارد به گزارشگر «خبرجنوب» می گوید: «از نظر بازی، تئاتر ما رو به بهبود است ولی از نظر متن مطمئن نیستم این گونه باشد. در واقع ضعفهایی در نمایش نامه نویسی داریم که آنها را در سینما هم می بینیم اما در تئاتر این ضعف بیشتر نمایان است.»
حسام فر البته می گوید که تئاتر را با استانداردها مقایسه میکند. او تاکید می کند که نگاه بدنه تئاتر فارس باید اقتصادی باشد و جشنواره ها را باید به کسانی واگذاشت که به تازگی وارد این عرصه شده اند.
در حالی استقبال مخاطبان از هنر نمایش در فارس رو به افزایش است که به باور این هنرمند تئاتر، هنوز تا شکل گیری شرکت های تولید کننده هنرهای نمایشی فاصله بسیار است. شاید همین فروش بالای نمایشهای «کلاغ پر» و «حسنی و لوبیای سحرآمیز» به تنهایی شاهدی باشد بر موفقیت تئاتر در صورت مشارکت شرکتهای تولید کننده هنرهای نمایشی. حسام فر در عین حال بر این باور است که یک هنرمند تئاتر باید بداند مردم برای چه چیزی حاضر هستند پول بپردازند: «مخاطب به دنبال تجربه تازه است و با توجه به اینکه ما شرکتهای تولید هنرهای نمایشی حرفهای نداریم، مسئولیت شناسایی نیاز مخاطب بر دوش کارگردان است. کارگردان باید بتواند کار استانداردی تولید کند که بتواند مخاطب جذب کند تا به مرور شاهد شکل گیری شرکتهای خصوصی مرتبط با تئاتر هم باشیم».
او برای رسیدن به این جایگاه یک راهکار پیش روی گروههای نمایشی فارس میگذارد؛ اینکه آنها خود را تبدیل به برندی کنند که مخاطب دوست داشته باشد کارهای آن برند را دنبال کند. در عین حال این هنرمند معتقد است که باید سالن های تئاتر ویژه نمایشهای مختلف در شیراز راه اندازی شود؛ او می گوید: «مخاطب دانشگاهی باید بداند نمایش مورد علاقه او در کدام سالن اجرا میشود و مخاطبی که نمایش طنز میخواهد هم باید بداند که برای نمایش مورد علاقه اش به کدام تالار برود».
در عین حال برخی هم بر این باور هستند که کیفیت کار گروههای نمایشی فارس روند رو به بهبودی دارد. برای نمونه بهمن سلیمانی، رئیس اداره ادبی و هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس بر این باور است که نمایشهای امسال از نظر فنی و تکنیکی بهبود قابل توجهی داشته است: «شاید نمایشهای امسال از دید تماشاگران راضی کننده نبود ولی من وقتی همه آثار را دیدم به این نتیجه رسیدم که کارها نسبت به پارسال بهتر شده و رشد بالایی داشته ایم. البته هنوز تا رسیدن به نقطه اوجی که انتظارش را داریم، راه درازی در پیش است».
رغبت دوباره
تئاتر هم مانند هر پدیده اجتماعی، پدیده ای است چند عاملی. برای همین اگر مخاطب به خاطر جذابیت های پایین آثار نمایشی وقتش را پای تئاتر نمیگذارد، وقتی سالن مناسب نباشد، هنرمند هم آن طور که باید، رغبت تولید اثر هنری درخور را احساس نمی کند. این میشود که هر دو طرح، مخاطب و هنرمند با دیواری از دلسردی روبرو می شوند. قرار بود مهرماه امسال مجموعه تئاتر شهر در دروازه کازرون راه اندازی شود. این طور که رئیس اداره ادبی و هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس به گزارشگر «خبرجنوب» میگوید، راه اندازی این تالار به بهمن ماه موکول شده است؛ به خاطر مشکلات اعتباری بخش دولتی. او می گوید: «قول می دهیم تا بهمن ماه تالار بابا ملک و لایق راه اندازی شود و تصمیم داریم تالار ابوریحان را هم دو منظوره کرده و آنجا را به عنوان سینما هم مورد استفاده قرار دهیم.»
او در عین حال امیدوار است که تالار بزرگ شهر هم با دو سالن کوچک و دو سالن بزرگ یک هزار نفره به بهره برداری برسد؛ مجموعه ای که اکنون زیرسازی آن تکمیل شده و چشمان بسیاری به تکمیل آن دوخته شده است. به ویژه اینکه مخاطبان تئاتر هر روز از دیروز بیشتر میشود؛ سلیمانی میگوید: «امسال شاهد افزایش چشمگیر مخاطبان بودیم. تماشاگران امسال تئاتر فارس دو برابر پارسال و چند برابر سالهای گذشته بود. راستش را بخواهید اصلا توقع نداشتیم که یک نمایش در سالن استاد سپاسدار با 60 نفر ظرفیت بتواند 16 میلیون تومان بفروشد».
او البته امیدهایی هم برای آینده دارد؛ امیدهایی که با افزایش دانش آموختگان رشته تئاتر در ارتباط است؛ رئیس اداره ادبی- هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس میگوید: «دانش آموختگان بسیاری از دانشگاه ها بیرون میآید و آنان باید نان خود را از تئاتر در بیاورند؛ امسال بچههای ما خوب درخشیدند و این نشان میدهد که کسانی هم که تجربی کار می کنند باید توان علمی خود را بالا ببرند».
کار نمایش کار سادهای نیست. یک اثر هنری عمق میخواهد و اندیشه. اکنون باید دید مخاطب نمایش هایی که پای آثار تولیدی هنرمندان فارس مینشیند از نظر روحی و محتوایی آن قدر تئاتر را راضی کننده می بیند که یک بار دیگر برای نمایشی تازه بلیت تئاتر تهیه کند.
46
نظر شما