زمین دوم

محمود حاج‌زمان: احتمالا تیتان عجیب‌ترین قمر منظومه شمسی است، زیرا به طرز وحشتناکی آشنا به نظر می‌رسد!

به گزارش نیوساینتیست، سمت دیگر این قمر که پنج-شش سالی بیشتر از کشف آن نمی‌گذرد، همان ویژگی‌های آب‌وهوایی زمین را دارد: دریاچه‌ها، تپه‌ها و غارها، رودخانه‌های پرانشعاب، جلگه‌های گل‌آلود و رمل‌های بیابانی در این بخش به وفور دیده می‌شود.

اتمسفر ضخیم و سرشار از نیتروژن این قمر، مه، غبار، رطوبت و ابرهای باران‌زا را در خود نگه می‌دارد. تصاویر دریافتی از کاوشگر هاگینز از سطح تیتان در سال 2005 / 1384 نشان می‌دهد که آب و هوای این سیاره حالتی کاملا شبیه آب و هوای انگلستان دارد.

با این وجود، ظاهر این قمر می تواند گمراه کننده باشد. تیتان که در حال گردش به دور زحل است، 10 برابر زمین از خورشید فاصله دارد. در در چنین فاصله‌ای، نور ضعیفی از خورشید به تیتان می‌رسد و دمای سطح قمر تنها می‌تواند به منفی 180 درجه سانتی‌گراد برسد. در این دما، آب به صورت توده سختی از یخ در می‌آید که به راحتی می‌تواند کوه‌ها را نیز سوراخ کند.

باران، رودخانه‌ها و دریاچه‌هایی که هاگینز آنها را شناسایی کرده است، در واقع هیدروکربن‌های مایعی هستند که در دمای زمین به صورت گاز در می‌آیند. تخمین‌های جدید نشان می‌دهد که این دریاچه‌ها از 80 درصد اتان، به همراه لجن‌هایی از جنس پروپان، متان و استیلین تشکیل شده‌اند. به گفته برخی از دانشمندان، این لجن‌ها می‌تواند یک منبع غذایی برای حیات سطح تیتان باشد.

اولین و بهترین

تا 400 سال پیش و قبل از اینکه سیمون ماریوس و گالیلو گالیله چهار قمر مشتری را کشف کنند، ماه تنها قمر شناخته شده برای بشر بود که در آسمان شب‌های زمین خودنمایی می‌کرد. جسمی که امروزه حتی برای شهرنشینان نور زده زمین نیز به راحتی قابل دیدن است. با وجود اینکه قمرهای بسیاری در منظومه شمسی کشف شده است، این همنشین زمین، کماکان یکی از برجسته‌ترین و قابل توجه‌ترین اعضای خاندان اقمار منظومه شمسی به شمار می رود.

ماه هنوز هم اهمیت زیادی برای انسان دارد. در بخش داخلی منظومه شمسی، قمرها بسیار کمیاب هستند. عطارد و زهره قمر ندارند و دو قمر مریخ در مقایسه با قمر زمین، سنگریزه‌های کوچکی بیش نیستند. علاوه بر این، از میان اقمار بزرگی که در بخش خارجی منظومه شمسی به دور غول‌های گازی شکل در حال گردش هستند، ماه پتانسیل بیشتری برای ایجاد یک پایگاه فضایی دارد.

ابعاد بزرگ ماه می‌تواند بازتابی از منشاء منحصر به فرد آن باشد. بنابر تصور دانشمندان، قمرها عموما به دو صورت شکل گرفته‌اند. قمرها یا از به هم پیوستن توده‌های گازی مشابه سیارات مادر به وجود آمده‌اند، و یا اجسام سرگردانی بوده‌اند که توسط کشش گرانشی سیارات به دام افتاده‌اند. اما ماه ما داستان دیگری دارد. در اثر برخورد یک شبه‌سیاره بزرگ با زمین جوان در 4.5 میلیارد سال قبل، توده‌هایی از صخره‌های ذوب‌شده زمین به فضا پرتاب شد. برخی از این صخره‌ها به یکدیگر پیوستند و در اثر سرد شدن تدریجی، تنها قمر زمین را شکل دادند. این دگرگونی باستانی برای ما نیز خوش یمن بوده است، زیرا ماه به ثابت شدن انحراف محور زمین، که باعث تغییرات آب و هوایی شدیدی می‌شود، کمک می‌کند.

به نظر می‌رسد که ایالات متحده ماموریت‌های سرنشین‌دار به مقصد ماه را، حداقل برای آینده نزدیک کنار گذاشته باشد. با این وجود، چشم‌انداز بلندمدت مهاجرت انسان به ماه، با کشف وجود آب در سطح ماه توسط فضاپیمای ال‌کراس در سال گذشته، بیش از پیش تقویت شده است.