بیشترین اختلاف درآمدی میان فقراوثروتمندان درکدام دولت به وجود آمد؟/اثرمثبت کوتاه مدت توزیع یارانه ها

مریم یعقوبی

بررسی وضعیت توزیع درآمد و نابرابری در ایران طی سال های 1380 تا 1392 یعنی سه دولت اخیر هشتم، نهم و دهم نشان می دهد بیشترین نابرابری براساس تمامی شاخص های مورد بررسی در سالهای 1385 تا 1387 ( دولت اول احمدی نژاد) بوده و کمترین میزان نابرابری نیز طی سالهای 1389 به بعد (تحت تأثیر موقتی توزیع یارانه نقدی مساوی) بوده است.

اگرچه هدفمندی یارانه ها به صورت اعطای یارانه نقدی به طور مساوی بین همه گروه های درآمدی باعث شد تا نابرابری در سالهای 1389 به بعد کاهش یابد اما همان گونه پیش بینی می شد نابرابری کاهش یافته طی این دوره در سال های بعدی مجدداً افزایش یافت. به عبارت دیگر هدفمندی یارانه ها به محض اجرا منجر به کاهش نابرابری شد اما با توجه به تورم بالای سال های پس از اجرای این طرح و رشد اقتصادی پایین و منفی در این سال ها، در سال های آتی تأثیر منفی بر میزان نابرابری درآمدی داشت.

بررسی ها  همچنین بیانگر آن است که تورم، هزینه های فقرا را نسبت به ثروتمندان بیشترافزایش می دهد و در نتیجه منجر به افزایش نابرابری می شود.

بررسی نسبت هزینه سرانه دهك دهم به اول در کل کشور (شامل شهری و روستایی) نشان می دهد متوسط این نسبت طی سال های طی سال های 80 تا 92 در حدود 01/14 بوده است. این نسبت اما در سال های میانی دهه 80 افزایش یافته و نهایتا در سال 86 به بالاترین رقم یعنی 61/17 رسیده که اوج اختلاف میان دهک دهم و اول جامعه ایران است. معنای این نسبت آن است که  هزینه های دهك دهم 61/17 برابر هزینه های دهک اول بوده است.

این روند از سال 1388 به بعد رو به کاهش گذاشت و در سال 1391 به کمترین میزان خود یعنی 34/10 رسید. با این وجود این نسبت  تنها در سه سال 1390 تا 1392 کمتر از مقدار میانگین خود بوده است. شروع روند کاهشی نسبت هزینه سرانه دهك دهم به دهك اول و کاهش چشمگیر آن در سال 1390 تا حد زیادی ناشی از اجرای قانون هدفمند کردن یارانه ها در دیماه 1389 بوده است چرا که براساس این قانون مقداری مساوی یارانه نقدی صرفنظر از چگونگی وضعیت درآمدی خانوارها، به تمامی مردم پرداخت شد و بر این اساس از آن جایی که این میزان یارانه نقدی برای دهك اول نسبت به دهك دهم درصد بالایی از میزان درآمد بود، بنابراین میزان هزینه دهك اول را بسیار بیشتر نسبت به دهك دهم بالا برد و در نتیجه وضعیت توزیع درآمد را به طور موقت بهبود بخشید اما همانگونه که گفته شد این وضعیت پایدار نماند.

22339