ما سدهایی ساختهایم که آورد رودخانهها را در پایین دست چنان کم کرده که به کشاورزیها و باغداریها و ماهی گیریهای دیرپا به شدت آسیب وارد کرده اند؛ و سدهایی که حتی نیمی از ظرفیتشان هم پر نمیشود؛ یا اصلا آبی در خود جا نمیدهند؛ و هیچ گاه به اندازهای که ادعا میشده برق تولید نکرده اند؛ هزاران میلیارد تومان بودجهی کشور را بلعیده اند؛ سدهایی که هر کدام دهها روستا را به زیر آب برده و هزاران تن را آوراه کرده؛ صدها هکتار جنگل یا مرتع را غرق کرده؛ سدهایی که میراثهای فرهنگی با ارزش و خاطرههای جمعی را برای همیشه نابود ساخته؛ تالابهای ارزشمند و حتی دریاچهی بزرگ اورمیه را خشک کرده؛ و عجیب تر از همه این که سدی ساخته ایم که آب شیرین کارون بزرگ را شور کرده و قرار است از آنجا به خلیج فارس آب شور برساند!
سرزمین ایران، بر روی کمربند خشک جهان قرار گرفته و بیش از بسیاری کشورهای دیگر در معرض تهدیدهای ناشی از تغییر اقلیم و گرم شدن کرهی زمین قرار دارد. واقعیت این است که ما سالهای سخت و کمآبی را در پیش داریم که این اقتضا میکند از دستکاریهای بیشتر در سامانهی طبیعی رودخانهها خودداری، و یک بازنگری ریشهای در روشهای پیشین مدیریت و مصرف آب داشته باشیم.
جای بسی خوشوقتی است که هم اینک در کشور ما نیز افتخار به این که «سومین کشور سد ساز جهان» هستیم، تا حدی جای خود را به نقد علنی سیاستهای مدیریت منابع آب داده است. سخنان منتقدان سدسازی که در سالهای پیش پژواک ضعیفی در جامعه داشت، اینک به صورتی رسا از تریبونهای رسمی و حتی از دهان مدیران ارشد بخش آب به گوش میرسد. به نظر میرسد که اقدامهای مثبتی هم در بخش آب کشور ما در جریان است، چنان که گویا دولت در حوضهی اورمیه جلوی ادامهی کار چند پروژه از جمله سد سیمینه رود را گرفته است. اما، از سوی دیگر محافلی هستند که به دلایل سودجویانه یا به خاطر منافع جناحی بر ادامهی کار این گونه پروژهها اصرار میورزند.
روز جهانی حفاظت از رودخانهها فرصتی است برای تامل در رفتارهای نابخردانهای که با این رگهای زندگانیبخش زمین داشتهایم. انجمنهای و گروههای مدافع محیط زیست، در این روزها با برگزاری همایشها یا برنامههای پاکسازی کنارهی رودخانهها، و با نقد سدسازیهای مخرب محیط زیست، میکوشند که توجه مدیران و تصمیمسازان را به موضوع حیاتی حفاظت از رودها جلب کنند.
نظر شما