بودجه عمرانی کشور فدای یارانه نقدی/ یارانه نقدی مقابل توسعه اقتصادی

مریم فکری:

بیست و هشتم آذرماه سال 1389 روزی بود که رییس دولت دهم با حضور در رسانه ملی، رسما اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها را کلید زد. از آن زمان تاکنون حدود 49 ماه می‌گذرد و در 46 مرحله یارانه نقدی به حساب سرپرستان خانوار واریز شده است. به عبارتی، در حال حاضر ماهانه 45 هزار و 500 تومان در جیب هر ایرانی قرار می‌گیرد.

عملکرد اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها از ابتدا تاکنون بنا به گزارش‌های رسمی و به طور تقریبی نشان می‌دهد که در این مدت بالغ بر 162 هزار و 500 میلیارد تومان بابت یارانه نقدی پرداخت شده است؛ این در حالی است که اگر این رقم صرف امور توسعه‌ای و عمرانی کشور می‌شد، تحول قابل توجهی را در سطح اقتصاد کشور شاهد بودیم.

گزارش کمیسیون اصل 90 مجلس حکایت از آن دارد که در سال 89 رقمی بالغ بر 10 هزار و 375 میلیارد تومان بابت یارانه نقدی و یک‌هزار و 24 میلیارد تومان بابت یارانه نقدی نان به حساب سرپرستان خانوار واریز شده است. در واقع رقمی که در سه ماهه پایانی سال 89 به تمامی خانوارهای ایرانی بابت یارانه نقدی به حساب خانوار واریز شده، در مجموع معادل 11 هزار و 399 میلیارد تومان است.

در سال 90 نیز حدود 37 هزار و 218 میلیارد تومان بابت یارانه نقدی به سرپرستان خانوار واریز شد، اما در سال 91 این رقم با افزایش حدود 11 درصدی، به 41 هزار و 321 میلیارد تومان رسید.

پس از آن در سال 1392 براساس گزارش کمیسیون اصل 90، در حالی که دولت باید هر ماه مبلغ 3 هزار و 416 میلیارد تومان به خانوارها پرداخت می‌کرد، اما در این دوره به دلیل افزایش جمعیت آماری یارانه‌بگیر از فروردین تا اسفندماه، حدود یک‌هزار و 6 میلیارد تومان بیشتر یارانه به حساب خانوار واریز شده است. به عبارتی، در سال 1392 بالغ بر 42 هزار میلیارد تومان یارانه به خانوارها پرداخت شده است.

در سال 1393 نیز به نظر می‌رسد ماهانه بار حدود 3 هزار و 400 میلیارد تومان بابت یارانه‌های نقدی روی دوش دولت سنگینی کرده است؛ بر این اساس گزارش‌های غیررسمی نشان می‌دهد که در 9 ماهه ابتدایی امسال حدود 30 هزار و 600 میلیارد تومان بابت یارانه‌های نقدی پرداخت شده است.

به این ترتیب، در کل می‌توان گفت بیش از 162 هزار و 500 میلیارد تومان در طول 46 مرحله یارانه نقدی به حساب سرپرستان خانوار واریز شده است. البته در صورتی که سه ماهه پایانی سال 1393 را هم در نظر بگیریم که دولت در هر ماه حدود 3400 میلیارد تومان یارانه نقدی بپردازد، در کل می‌توان پیش‌بینی کرد که تا پایان سال 172 هزار و 700 میلیارد تومان یارانه نقدی پرداخت خواهد شد.

اما در حالی دولت در طول 4 سال نسبت به پرداخت بیش از 162 هزار میلیارد تومان بابت یارانه نقدی اقدام کرده که در همین مدت بی‌توجهی به اختصاص بودجه‌های عمرانی در حد اعلای خود قرار داشته است.

روند تحقق اعتبارات طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای (عمرانی) نشان می‌دهد که در سال 1389 حدود 20 هزار و 640 میلیارد تومان، در سال 1390 حدود 24 هزار و 912 میلیارد تومان، در سال 1391 بالغ بر 13 هزار و 669 میلیارد تومان، در سال 1392 حدود 20 هزار و 33 میلیارد تومان از بودجه عمرانی محقق شده است. البته پیش‌بینی مرکز پژوهش‌های مجلس این‌گونه است که در سال 1393 نیز 23 هزار و 792 میلیارد تومان بودجه عمرانی اختصاص پیدا کند.

در همین حال، نگاهی به جداول بودجه عمرانی نشان می‌دهد که عملکرد تحقق بودجه‌های عمرانی بسیار نامطلوب بوده است؛ به‌گونه‌ای به طور تقریبی طی سال‌های 1389 تا 1393 تنها حدود 56 درصد بودجه عمرانی محقق شده است. همچنین طی این سال‌ها نسبت عملکرد  

بودجه عمرانی به هزینه‌ای روند نزولی طی کرده است. به عبارتی، در سال 1393 به ازای هر 10 واحد اعتبار هزینه‌ای، 1.6 واحد اعتبار تملک دارایی‌های سرمایه‌ای پرداخت شده است.

این در شرایطی است که اگر منابع کافی وجود داشت و یا این‌که منابع صرف بخش‌های نامولد کشور نمی‌شد، عملکرد در طی این سال‌ها برای پیشبرد طرح‌های عمرانی می‌توانست خیلی بهتر از این باشد، اما با این حال، همه ظرفیت اعتباری کشور صرف پرداخت یارانه‌ها شده و تنها در طول 5 سال 103 هزار میلیارد تومان به عمران کشور اختصاص پیدا کرده است، یعنی پولی برای سازندگی نداشته‌ایم. این در حالی است که طرح‌هاي‌ عمراني‌ در حكم‌ نبض‌ اقتصاد جامعه‌ قرار دارند و به‌ اعتبار اين‌ طرح‌ها، سرمايه‌گذاري‌هاي‌ دولتي‌ محقق‌ و به‌همراه‌ سرمايه‌گذاري‌هاي‌ بخش‌ خصوصي‌، رشد اقتصادي‌ را موجب‌ مي‌شوند.

بر این اساس، می‌توان گفت حذف یا انصراف بخش‌های غیرنیازمند کشور از یارانه‌ها، می‌تواند تاثیر بسیاری در عمران و توسعه کشور داشته باشد؛ اگرچه هزینه‌کرد در این حوزه اثر خود را در بلندمدت خواهد گذاشت، اما به‌هرحال در این صورت است که بسیاری از پروژه‌های نیمه‌تمام روی زمین مانده به اتمام خواهد رسید.

3939