بررسی سود و زیان شرکت‌های بورسی / سهامداران در انتظار خروج از رکود

محمد عدلي: بازار سرمايه اگرچه در ميانه تابستان نشانه كوچكي براي بازگشت به قله‌هاي فتح شده نشان داد اما در ادامه توان بازيابي بازار افزايش نيافت تا روند درجا زدن شاخص بورس و حتي نزول بيشتر آن ادامه پيدا كند. سايه ابهامات از سر بازار سرمايه كم نشد تا حتي اعلام برنامه‌هاي دولت براي خروج از ركود هم نتواند بازار سهام را به مدار مثبت بازگرداند. در ميانه‌هاي تابستان دولت از بسته خروج غيرتورمي از ركود رونمايي و 177 بند آن را براي فعالان اقتصادي و كارشناسان تشريح كرد.

اين سياست‌ها با هدف حمايت از توليد و بازگرداندن رونق به اقتصاد طراحي شده است. در اين ميان صنايع بورسي نيز اميدواري بيشتري براي بهبود اوضاع پيدا كرده‌اند اما همچنان ترديدهايي پيش روي سهامداران و سرمايه‌گذاران وجود دارد كه اجازه خروج بازار سهام از ركود را نمي‌دهد. سهامداران معتقدند كه اصلي‌ترين ابهام بورس، وضعيت تحريم‌ها است كه وابستگي مستقيمي به نحوه پيشبرد مذاكرات هسته‌اي دارد. تمديد 4 ماهه مذاكرات و ترديدهايي كه در نهايي شدن توافق هسته‌اي طي اين مدت وجود دارد وجب شده تا همچنان ترديدها براي سهامداران پابرجا باشد. همين موضوع موجب نوسان شاخص كل در بازه 72 هزار واحدي شد تا نه تنها پيشرفتي رقم نخورده باشد كه نزول شاخص در هفته ابتدايي شهريور ماه ادامه يابد. آمارها از عملكرد بازار سرمايه نشان مي‌دهد كه از دي ماه سال گذشته كه شاخص در قله 89 هزار واحدي قرار داشت، ريزش شاخص آغاز شده و همچنان با گذشت نزديك به 9 ماه، بازار نتوانسته از مسير سقوط بازگردد. اين برآورد نشان مي‌دهد كه تا هفته اول شهريور ماه ميزان سقوط شاخص كل از بالاترين سطحي كه در آن قرارداشته،‌ حدود 17 هزار واحد بوده است. اين موضوه بازدهي منفي 19 درصدي را نسبت به روزهاي اوج اثبات مي‌كند. البته نبايد فراموش كرد كه شاخص كل بورس در خرداد ماه سال 92 حول 46 هزار واحد نوسان مي‌كرد و طي شش ماه بازدهي 100 درصدي را نصيب سهامداران كرده بود و پس از آن روند نزولي شاخص آغاز شده است.

با اين حساب اگر شرايط سود و زيان سهامداران در بازه‌اي 15 ماهه مورد ارزيابي قرار گيرد، بازار حدود 55 درصد بازدهي مثبت براي سهامداران به ارمغان آورده است و به طور متوسط فعالان اين بازار 55 درصد سود كرده‌اند. اين در حالي است كه بازارهاي موازي نظير بازار ارز، سكه و مسكن در همين بازه 15 ماهه در مسير معكوس گام برداشته و نه تنها براي سرمايه‌گذاران سودي را به همراه نداشته كه موجب زيان آن‌ها شده‌اند. در بازار سرمايه هم طي 9 ماه اخير شرايط نابساماني رقم خورده است و در اين بازه زماني بازدهي منفي رقم خورده است. در اين مدت راه‌هاي زيادي براي خروج بازار از اين وضعيت مورد بررسي قرار گرفت اما هيچكدام نتوانست به طور حقيقي و مداوم بازار  را تقويت كند. در اين زمينه یک فعال بازار سرمایه به لزوم بازارگردان‌های حرفه‌ای در بازار تاکید مي‌كند: تا زمانیکه بازارگردان در بازار وجود نداشته باشد، بازار به عمق لازم نمی رسد.

شهرام شهمیری مدیرعامل کارگزاری سهم آشنا ادامه مي‌دهد: با راه‌اندازی بازار برتر، دامنه نوسان 10 درصد افزایش می‌یابد اما افزایش دامنه نوسان در بازاری که عمق ندارد، باعث رفتار هیجانی سهامداران می‌شود. وی تاکید مي‌كند: بازارگردانی، یک فعالیت حرفه‌ای بوده و باید تیم متخصصی در این زمینه وجود داشته باشد تا به ارزندگی شرکت آگاه بوده و رفتار هیجانی را از بازار دور کند در این صورت دیگر سهامدار نگران از دست دادن سرمایه خود به صورت عمده نبوده و اعتبار سهم افزایش می‌یابد. این فعال بازار سرمایه به لزوم افزایش جذابیت بورس برای ورود شرکتهای جدید تاکید کرد و افزود:برای ورود شرکتهای جدید به بازارسرمایه باید جذابیت بیشتری ایجاد کرد به طوری که شرکتهایی که وارد بورس می شوند از معافیت مالیاتی بیشتری برخوردار باشند. شهمیری اضافه کرد: همچنین شرکتهای بورسی باید از لحاظ دریافت اعتبارات و تامین سرمایه در گردش، شرایط سهل تری نسبت به سایر شرکتها داشته باشند این در حالی است که شرایط تشویقی بورس برای حضور شرکتهای جدید کم است. به گفته این فعال بازار سرمایه، باید قوانین در این خصوص اصلاح شده و مشوق‌های بیشتری برای ورود شرکت‌ها به بورس در نظر گرفته شود.

بازدهي بازار چقدر است؟

برآورد بازار سرمايه از ابتداي سال جاري اما روند منفي را اثبات مي‌كند. در اين مدت شاخص با كاهش مواجه شده است. از ابتدای امسال تا هفته نخست شهريورماه، طي ۱۰۴ روز معاملاتی شاخص بورس ۵۷۰۰ واحد کاهش را به خود دیده است. روند کاهشی شاخص بورس و قیمت سهام شرکتها در سال جاري ادامه يافت به طوری که نماگر بازار سرمایه به سمت پايين حركت كرده است. شاخص كل بورس در اولین روز سال 93 در ارتفاع 79 هزار و 15 واحدی قرار گرفته بود اما از ابتدای امسال تا پایان هفته اول شهریور در مجموع با افت 5703 واحدی به عدد 73 هزار و 312 واحد رسید. اين موضوع نشان مي‌دهد كه بازدهي بازار از ابتداي امسال تا هفته نخست شهريورماه منفي 7.2 درصد بوده است.

 در اين 104 روز كاري،‌ 67 میلیارد و 426 میلیون سهم و حق تقدم به ارزش 309 هزار و 89 میلیارد ریال معامله شده که این میزان سهام توسط یک میلیون و 725 هزار و 440 سرمایه گذار، در پنج میلیون و 614 هزار و 448 نوبت معاملاتی دادوستد شده است. بعلاوه این که از ابتدای امسال بازار سهام 104 روز کاری فعالیت داشته و تعداد چهار میلیون و 141 هزار و 369 برگه اوراق مشارکت به ارزش چهار هزار و 146 میلیارد ریال در بورس اوراق بهادار به فروش رسیده است. بر این اساس، کارشناسان بورسی معتقدند در شرایط کنونی بازار سرمایه به دلیل ابهامات موجود در اقتصاد در حالت انتظار قرار گرفته و رکود بر معاملات بازار سرمایه حاکم شده است. بخش‌هاي مختلف اقتصاد نظير معادن، پتروشیمی، گاز، فولاد و خودرو با ابهامات مهمي همراه هستند كه اين موضوع در اين روند نزولي تاثير گذار است.

آمارهاي معاملات چه مي‌گويد؟

از ابتدای سال تا پايان مردادماه ارزش معاملات خرد و بلوک در بازار سرمايه به رقم 16 هزار میلیارد تومان رسیده است که در مدت مشابه سال گذشته این رقم 20 هزار میلیارد تومان بوده است. اين موضع كاهش 20 درصدي را در حجم معاملات اثبات مي‌كند.

ارزش معاملات سهامداران آنلاین امسال در مقایسه با سال گذشته با رشد 28.5 درصدی در حالي به رقم 9 هزار میلیارد تومان رسیده که این رقم در سال گذشته 7 میلیارد تومان بوده است. ارزش معاملات اوراق مشارکت در 5 ماهه نخست سال در مقایسه با سال گذشته رشد بیش از 33 درصد را نشان می‌دهد. از ابتدای سال تا پايان مردادماه 400 میلیارد تومان اوراق مشارکت در بورس معامله شده که این رقم در سال گذشته 300 میلیارد تومان بوده است. ارزش روز بازار در روز پاياني مردادماه معادل 334 هزار میلیارد تومان بوده است که این رقم در ابتدای سال 386 هزار میلیارد تومان برآورد شده بود. اين در حالي است كه ارزش اسمي بازار با رشد 21 درصدی مواجه شده و طي 5 ماه از 68 هزار و 500 میلیارد تومان به 82 هزار و 700 میلیارد تومان رسيده است.

طبق آمارهاي بورس تهران،‌ 55 درصد معاملات در سال جاری توسط سهامداران حقوقی انجام گرفته است و 45 درصد از معاملات توسط سهامداران حقیقی انجام گرفته است که نشان از حضور مؤثر سهامداران حقیقی در بازار سال جاری دارد. 320 شرکت حاضر در بورس که در 37 صنعت فعال هستند در سال جاری با رشدی حدود 15 درصدي سود در مقایسه با سال گذشته، 59 هزار میلیارد تومان سود اعلام کرده‌اند در حالي كه سال گذشته سود اعلامی شرکتهای بورسی معادل 52 هزار میلیارد تومان بوده است.

آمارها نشان می دهد ارزش معاملات، حجم معاملات، ارزش بازار نسبت به سال گذشته کاهش پیدا کرده است که دلیل آن به سیاست های انقباضی و کنترل قیمتی دولت برمی‌گردد. حسن قاليباف اصل مدیرعامل شرکت بورس تهران معتقد است: رشد سودآوری شرکت های بورسی در چنین شرایطی حاکی از این است که بورس یک بازار پرپتانسیل است که جایگاه مناسب در اقتصاد ملی دارد. مدیرعامل شرکت بورس با بیان اینکه میزان سهام شناور شرکت ها امسال به رقم 21.62 درصد رسیده است، گفت: میزان سهام شناور آزاد شرکت ها در سال گذشته 21 درصد بود و امسال نسبت به سال قبل افزایش یافت. همچنین افزایش سرمایه شرکت ها سال گذشته بالغ بر 45 میلیارد تومان بود و در آخرین مجمع شرکت بورس که امسال برگزار شد افزایش سرمایه شرکت به 90 میلیارد تومان رسید.

سود و زيان صنايع بورسي

با پایان فصل مجامع اطلاعات مربوط به عملکرد شرکت‌های بورس به‌دست آمد، این اطلاعات نشان می‌دهد ۲۲۵شرکت بورس در فصل رکود اقتصادی ۱۳میلیارد دلار سود به‌دست آورده‌اند، این در حالی است که پیش‌بینی می‌شود ۳۰۴شرکت بورس در سال آینده دست‌کم ۱۹میلیارد دلار سود به‌دست بیاورند. يكي از بخش‌هاي مهمي كه آثار ركود اقتصادي مشخص مي‌شود عملكرد بنگاه‌هاي اقتصادي است و با توجه به اينكه مهم‌ترين بنگاه‌هاي ايران سهامشان در بورس دادوستد مي‌شود، بهترين محل براي اندازه‌گيري آثار ركود اقتصادي، بازار سهام است هر چنداطلاعات مقايسه‌اي نسبت به سال گذشته در دست نيست اما اطلاعات مربوط به عملكرد شركت‌هاي بورس در سال مالي92 كه ركود تورمي فضاي اقتصادي كشور را فراگرفته بود مي‌تواند معياري براي ارزيابي آينده باشد.

تازه‌ترين اطلاعات نشان مي‌دهد 225 شركت بورس مجامع عمومي‌شان را برگزار كرده‌اند و اين شركت‌ها در مجموع 39 هزار و 674 ميليارد تومان معادل 13 ميليارد دلار سود به‌دست آورده‌اند. اين شركت‌ها در فصل مجامع امسال 80 درصد از اين ميزان سود معادل 32 هزار و 797 ميليارد تومان را بين سهامداران تقسيم كرده‌اند. اين به‌معناي اين است كه 225 شركت بورس به‌طور ميانگين به ازاي هر سهم 71تومان سود به‌دست آورده‌اند كه از اين ميزان 59 تومان بين سهامداران تقسيم شده است.

اطلاعات جديد همچنين نشان مي‌دهد كه تاكنون 304 شركت بورس گزارش‌هاي مالي خود را به بورس ارائه كرده‌اند و براساس آن پيش‌بيني كرده‌اند كه براي سال‌مالي 93 معادل 58 هزار و 812 ميليارد تومان معادل 19 ميليارد دلار سود به‌دست بياورند. با درنظر گرفتن موضوع ركود اقتصادي حاكم بر كشور اين اطلاعات مي‌تواند براي اقتصاد‌دانان مشاور دولت اميدوار‌كننده باشد.

نگاه دقيق‌تر به روند سودآوري صنايع و شركت‌هاي بورس نشان مي‌دهد كه از ميان كل صنايع بورس فقط صنعت خودروسازي با زيان مواجه شده است. اطلاعات عملكرد 28 شركت كه در گروه خودرو و ساخت قطعات تقسيم‌بندي مي‌شوند نشان مي‌دهد كه اين شركت‌ها در سال گذشته در مجموع 770ميليارد تومان زيان كرده‌اند.  اين يعني اينكه سهامداران شركت‌هاي گروه خودرو و ساخت قطعات در سال مالي گذشته نه‌فقط سود نكرده‌اند بلكه به‌طور ميانگين به ازاي هر سهم20تومان زيان كرده‌اند. نكته جالب توجه اين است كه شركت‌هاي اين گروه به‌طور متوسط در مجامع عمومي امسال تعهد كرده‌اند 62 ريال سود به سهامداران بپردازند.

كدام سهامداران بيشتر سود كردند

مقايسه عملكرد شركت‌ها و صنايع بورس همچنين نشان مي‌دهد سهامداران شركت‌هاي پتروشيمي بيشتر از شركت‌هاي ديگر سود‌كرده‌اند. ميزان سود محقق شده 18شركت پتروشيمي در سال‌مالي گذشته به‌طور ميانگين 324تومان به ازاي هر سهم بوده است كه از اين ميزان به‌طور ميانگين 301تومان بين سهامداران تقسيم شده است.پس از شركت‌هاي پتروشيمي گروه فرآورده‌هاي نفتي با تحقق 240تومان سود به ازاي هر سهم بيشترين ميزان سود را به‌دست آورده است از اين ميزان 196تومان بين سهامداران تقسيم شده است.

نكته جالب توجه مربوط به صنعت رايانه است مجموع عملكرد 4شركت فعال در اين گروه ماحصلش 175تومان سود بود كه از اين مقدار 127تومان در مجامع عمومي تقسيم شد. دارو‌ساز‌ها نيز وضع خوبي داشتند 26شركت داروساز كه سهامشان در بورس دادوستد مي‌شود به‌طور ميانگين به ازاي هر سهم 165تومان سود به‌دست آوردند و شركت‌هاي داروساز 74درصد از اين سود يعني 122تومان را بين سهامدارانشان در مجامع عمومي تقسيم كردند. شايد بتوان گفت مهم‌ترين جايي كه مي‌تواند آثار ركود اقتصادي را برآورد كرد بازار سهام است چرا كه به غير از بازار سهام بقيه بازار‌ها چندان شفاف نيستند كه عملكردشان را بتوان به‌خوبي رصدكرد.

آخرين آمار از شاخص قيمت به درآمد

آخرین وضعیت متوسط نسبت قیمت به درآمد (P/E) بورس تهران نشان می‌دهد که این نسبت مهم از ابتدای سال تاکنون 21 درصد کاهش یافته و به محدوده 5.6 مرتبه رسیده است. اين مهم‌ترین متغیر بورسی که تاثیر بسزایی در تصمیم گیری سرمایه‌گذاران دارد، محسوب مي‌شود كه با اين ميزان كاهش مواجه شده است. به این ترتیب متوسط P/E بورس که در ابتدای سال 7.1 مرتبه بود با کاهش قیمت سهام شرکتها افت معناداری را تجربه کرد و در 31 مرداد ماه به محدوده 5.6 مرتبه رسید؛ این نسبت مهم در 31 مرداد سال گذشته 6.1 درصد بوده و با افت قیمت‌ها با سمت متعادل شدن حرکت کرده است. از ابتدای سال تاکنون نسبت قیمت به درآمد صنایع بورسی با کاهش چشم‌گیری مواجه شده است به طوری که 21 صنعت بورسی کاهش 58 تا 11 مرتبه‌ای P/E را از ابتدای سال تا هفته نخست شريور ماه تجربه کرده‌اند.

بر این اساس قيمت به درآمد در صنعت حمل و نقل 58 مرتبه، محصولات غذایی 51 مرتبه، انتشار و چاپ 38 مرتبه، استخراج نفت گاز 32 مرتبه، شرکتهای چند رشته ای صنعتی 35 مرتبه، محصولات کاغذی 30 مرتبه، استخراج ذغال سنگ 27 مرتبه، استخراج کانه‌های فلزی، بانکها و موسسات اعتباری و سیمان و محصولات شیمیایی 22 مرتبه، لاستیک و پلاستیک و محصولات دارویی 21 مرتبه، فرآورده های نفتی 20 مرتبه، انبوه سازی و محصولات چوبی 19 مرتبه، ماشین‌آلات دستگاه‌های برقی 17 مرتبه،کاشی و سرامیک 16 مرتبه، خدمات فنی و مهندسی 15 مرتبه، بیمه و صندوق بازنشستگی 14 مرتبه و خودرو و ساخت قطعات 11 مرتبه افت کرده است. در این میان P/E صنعت ساخت رادیو و تلویزون بیشترین افزایش را داشته و با رشد 1.47 مرتبه‌ای نسبت به ابتدای سال در صدر جدول قرار گرفته است، علاوه بر این P/E صنعت منسوجات با 174 مرتبه، دباغی با 19 مرتبه و سایر واسطه گری‌های مالی با افزایش 5 مرتبه ای مواجه شده است. این در حالی است که از بین صنایع حاضر در بورس 15 صنعت متوسط قیمت به درآمدی کمتر از شش مرتبه، 11 صنعت بین 6 تا 10 مرتبه و 9 صنعت P/E بیش از 10 مرتبه در اختیار دارند.به این ترتیب صنعت ساخت رادیو و تلویزیون با در اختیار داشتن P/E هفتاد مرتبه و شرکتهای چند رشته ای صنعتی با P/E 3.6 مرتبه بیشترین و کمترین میزان P/E را در بورس تهران در اختیار دارند.

3535