تنش‌های شرق اوکراین و نگرانی های جدید مقامات اروپا

محمود فاضلی

در حالی که رویدادهای اوکراین اصلی‌ترین موضوع اجلاس غیررسمی 28 کشور عضو اتحادیه اروپا در یونانبود، اما شواهد نشان می‌دهد اختلافاتی میان اعضای اتحادیه اروپا در خصوص چگونگی مقابله با بحران اوکراین و دور جدید تحریم‌های روسیه وجود داشته است.وزرای امور خارجه کشورهای اتحادیه اروپا عقیده دارند بدون توجه به عدم به رسمیت شناختن انضمام کریمه به روسیه، باید گفتگوها با این کشور ادامه یابد.گروهی از وزرای امور خارجه اتحادیه اروپا آمادگی خود را برای تشدید تحریم‌های اقتصادی علیه روسیه اعلام داشتند، بزعم آنها مسکو به افزایش تنش‌ها ادامه می‌دهد و اروپا باید در برابر سیاست‌های توسعه‌طلبانه روسیه بایستد تا روسیه مجبور شود نیروهایش را از این کشور خارج کند.

کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در حاشیه اجلاس آتن اعلام داشت همه وزرای خارجه بر تنش‌زدایی و تلاش برای ترغیب روسیه برای گام برداشتن در این مسیر و مطمئن شدن از گفت و گوهای آتی تاکید دارند.مهم است که مطمئن شویم آماده اتخاذ هر اقدام ضروری هستیم. ما برای تعامل با تهدیدها علیه اوکراین متحد هستیم.ویلیام هیگ وزیر امور خارجه انگلیس نیز اعتقاد داردسربازان روسیه تنها به صورت ظاهری از مرزهای اوکراین عقب نشینی کرده‌اند و این امر کافی نیست.ما شاهد تنش‌زدایی واقعی روسیه نبوده‌ایم؛ بنابر این اروپا نباید این بحران را حل شده بداند.بعضی از وزرای خارجه عضو اتحادیه اروپا نیز معتقد بودند اکنون زمان مناسبی برای تشدید فشارها با افزایش تدابیر تنبیهی و تحریم‌های اقتصادی علیه روسیه نیست.
وزیر امور خارجه سوئیس در نشست وزرای امور خارجه اتحادیه اروپا در آتن اعلام داشت:«ما باید بر اجرای حقوق بین‌الملل توسط روسیه اصرار بورزیم».در این نشست برخی از وزرای اتحادیه اروپا خواستار اقدامات شدیدتر علیه روسیه بودند.از دیدگاه وزیر امور خارجه لیتوانی «بروکسل باید اقدامات لازم را انجام دهد، در غیر این صورت مسکو تمامی رفتار ما را به عنوان نشانه هراس تفسیر خواهد کرد».

یک روز پس از اجلاس آتن،معترضان روس‌تبار ساختمان سازمان امنیت استان لوگانسک را اشغال نموده و اسلحه‌خانه سازمان امنیت این منطقه را تحت کنترل گرفتند.معترضان ساختمان شعبه محلی بانک مرکزی اوکراین را نیز اشغال و خواستار برگزاری همه‌پرسی برای برقراری حکومت فدرال در اوکراین شدند.در استان دونتسک در شرق اوکراین نیز دهها نفر از طرفداران روسیه ساختمان سازمان امنیت این استان را به کنترل خود درآوردند.پارلمان محلی استان دونتسک با صدور بیانیه‌ای بطور یکجانبه استقلال این منطقه را از اوکراین اعلام و خواستار اعزام نیروی نظامی به این منطقه شد.این استان با وسعت 26 هزار و 517 کیلومتر مربع و جمعیت 4 میلیون و 357 هزار نفر در شرق اوکراین واقع شده است.طبق نتایج سرشماری سال 2001 میلادی، 87/56 درصد جمعیت استان دونتسک را اوکراینی‌ها و ۲۲/۳۸ درصد را روس‌ها و بقیه را اقوام دیگر تشکیل می‌دهند.کشته شدن افسر اوکراینی توسط یک نظامی روسی در کریمه نیزبر پیچیدگی رویدادها افزود.

رویدادهای شرق اوکراین نگرانی‌هایی را در میان مقامات جدید این کشور ایجاد کرده است. ساکنان بسیاری از شهرهای شرقی اوکراین با خروج یانوکوویچ از قدرت در ماه فوریه و روی کار آمدن دولت جدید در کی یف بارها مخالفت خود را با این رویداد اعلام کرده، اما به نظر می‌رسد با ادامه این رویدادها در تعدادی از دیگر از شهرهای شرقی اوکراین از جمله «خارکف» و «دونتسک» یا اشغال بعضی از بناهای دولتی در این شهرها باید به انتظار تشدید رویارویی‌ها در اوکراین بود.نمایندگان مجلس دونتسک به اتفاق آرا به تاسیس جمهوری مردمی مستقل دونتسک رای داده وخواستار اعزام نیروی نظامی به این منطقه از سوی رییس جمهوری روسیه شدند. آنها مدعی‌اند این جمهوری مطابق با قوانین بین‌المللی با دیگر کشورهای جهان روابط برقرار خواهد کرد.نمایندگان مجلس دونتسک همچنین مصوبه‌ای برای برگزاری همه‌پرسی برای الحاق به روسیه در 11 ماه آینده تصویب کردند.

نیروهای جدایی‌طلبی که ساختمان استانداری دانتسک را تصرف کردند، از پوتین می‌خواهند تا نیروهای پاسدار صلح روسیه را به دانتسک اعزام نماید.یکی از نمایندگان شورای مردمی دانتسک از تریبون معترضین مدعی شد «من از طرف خود و شورای مردمی از پوتین چنین درخواستی دارم.در حال حاضر چند ماه است که در کشور بحران اجتماعی و اقتصادی بوجود آمده است و جنگ داخلی به تقسیم کشور انجامیده است.حکومت کی یف علیه شهروندان روس زبان فشار و زندان بکار می‌برد. تنها ما روسیه را به عنوان مدافع از فرهنگ دنیای روس برسمیت می‌شناسیم.تنها نیروهای پاسدار صلح روسیه است که می‌تواند به کی یف علامت قاطعی نشان دهند».
قراراست رییس سازمان امنیتی این کشور به مناطق شرقی این کشور سفر کرده و اوضاع این مناطق را بررسی کند.سرویس امنیت اوکراین در حال اتخاذ تدابیر لازم به منظور متوقف‌کردن بی‎ثباتی‌ها و جلوگیری از نفوذ سرویس‌های امنیتی خارجی با هدف بی‌ثبات کردن اوضاع مناطق شرقی است.اوکراین تلاش دارند فعالیت گروه‌های سازمان یافته‌ای که بزعم آنها به دنبال انجام فعالیت‌های خرابکارانه در مناطق شرقی اوکراین شوند، متوقف نمایند.

رییس جمهوری موقت اوکراین در پیامی تلویزیونی خطاب به مردم کشورش اعلام داشت:«ستاد ضدبحران در اوکراین تشکیل شده است و مجازات اقدامات جدایی‌طلبانه تشدید می‌شود.علیه کسانی که سلاح به دست گرفته‌اند عملیات ضدتروریستی انجام خواهد گرفت.تدابیر امنیتی برای محافظت از مرزهای شرقی اوکراین به عمل آمده است و با توجه به رفتار خنثی از طرف سازمان‌های امنیتی برخی مناطق اوکراین، نیروهای امنیتی ویژه‌ای به این مناطق از نقاط دیگر اوکراین اعزام خواهد شد.قرار است شورای عالی این کشور نیز بزودی قانون ممنوعیت فعالیت احزاب و سازماهای اجتماعی که موضع جدایی‌طلبی دارند را بررسی نماید.شورای عالی قانون تشدید جرم جدایی‌طلبی و دیگر جرایم علیه حاکمیت اوکراین را به عنوان یکی از اولین مسائل مورد بررسی قرار خواهد داد. مطابق با قوانین اوکراین، موضوع ممنوعیت احزاب سیاسی و سازمان‌های اجتماعی که از جدایی طلبی حمایت می‌کنند و برای کشور متجاوز و علیه حکومت و دولت خود فعالیت می‌کنند، بررسی خواهد شد.
رهبر حزب «اودار» اوکراین نیز خواستار بسته شدن مرزهای اوکراین و روسیه شده و از تمامی مقامات مراجع نظامیخواسته استدر شرق این کشور حضور داشته و وضعیت را سریعا تحت کنترل قرار دهند چرا که نباید اجرای سناریوی کریمه برای سایر مناطق داده شود.وزیر امور خارجه اوکراین مدعی است، اوکراین شکایت‌هایی متعددی را راجع به عملکرد روسیه برای ارائه به مراجع قضایی بین‌المللی آماده کرده است.

حوادث اوکراین همچنان با واکنش‌هایی مختلفی از سوی مقامات اروپایی روبرو است.اشتفان زایبرگ نماینده رسمی دولت آلمان اعلام داشت برلین از تمام شخصیت‌های مسئول درخواست می‌کند تا در رفع بی‌ثباتی منطقه تلاش نمایند.دولت آلمان از وقایع اخیر بخصوص تسخیر مراکز دولتی در شهرهای شرقی اوکراین نگران است.گروهی از مقامات اروپایی معتقدند روسیه نیروهای خود را از مرزهای اوکراین دور نکرده است و در شعاع 30 کیلومتری مرزهای اوکراین مستقر نمودهو عملا نیروهای نظامی را از مرزها دور نکرده است.
تیماشنکو نخست وزیر سابق اوکراین از مقامات رسمی کشورش درخواست کرد تا اقداماتی فوری در جهت خنثی‌سازی عملیات تروریست‌ها در دانتسک، لوگانسک و خارکف به عمل آورند. در حال حاضر نیروهای ویژه روسیه تمام تلاش خود را می‌کنند، تا شرق اوکراین را به مانند کریمه به روسیه الحاق کنند. از دولتمی‌خواهم تا سریعا و متناسب با اقدامات جدایی‌طلبان به آنها پاسخ دهد. تصمیم دارم بزودی به دانتسک پرواز کنم. اشغال استانداری‌های دانتسک و خارکف و سازمان امنیت لوگانسک با کمک نیروهای ویژه روسیه، ادامه سناریوی روسیه بوده و درصدد است شرق اوکراین را به مانند کریمه به روسیه ملحق نماید. با تحریم‌های صورت گرفته از سوی آمریکا و اروپا، نمی‌توان تجاوز پوتین را متوقف کرد و جهان دمکراتیک باید اقدامات سختگیرانه‌تری را به عمل آورد.نخست وزیر اوکراین مدعی است ما برنامه دقیق و مشخصی برای مقابله با تلاش‌هایی که برای ایجاد بی‌ثباتی در اوکراین انجام می‌شود، داریم.وزیر کشور عازم خارکف شد و معاون نخست وزیر اوکراین به دانتسک سفر کرده است.در تماس با بخش نظامی دولت هستم و آنها دائما از وضعیت مرا آگاه می‌کنند.

4949