مجید جویا: دانشمندان آژانس فضایی اروپا موفق شده‌اند پدیده شکوه خورشید (glory) را که مشابه هاله‌ای رنگارنگ از نور است، در جو سیاره ناهید مشاهده کند. این اولین بار است که خارج از سیاره زمین، چنین رنگین‌کمانی دیده می‌شود و شکل و اندازه آن می‌تواند به حل معمایی چندین ده ساله در مورد مواد تشکیل دهنده جو این سیاره کمک کند.
وویسیچ مارکیویچ از موسسه پژوهش‌های منظومه شمسی ماکس پلانک در گوتینگن آلمان و یکی از اعضای این گروه اکتشافی می‌گوید: «تا پیش از این، هیچ‌گاه شکوه خورشیدی کاملی در خارج از محیط سیاره ما دیده نشده بود».
رنگین‌کمان‌های معمولی و شکوه خورشید هر دو در اثر فیلتر شدن نور خورشید به هنگام عبور از ریزقطرات ابرها شکل می‌گیرند. قطراتی که در کره زمین، از جنس آب هستند. ولی بر خلاف رنگین‌کمان‌های معمولی که عموما در آسمان شکل می‌گیرند و به همین دلیل ناظر زمینی می‌تواند آنها را به راحتی ببیند، شکوه خورشید روی زمین تشکیل می‌شود و تنها از بالا دیده می‌شود. رنگین‌کمان معمولی حلقه‌ای هفت‌رنگ به شعاع 54 درجه است، درحالی‌که شکوه خورشید شبیه چندین دایره متحدالمرکز کوچک و تودرتو هستند، درست مانند هاله قدیسانی که در نقاشی‌های قدیمی تصویر شده است.
شرح عکس: شبیه‌سازی شکوه خورشید در زمین (سمت راست) و ناهید (سمت چپ)
دانشمندان حدس می‌زنند که شکوه خورشید زمانی رخ می‌دهد که نور خورشید در داخل قطرات به این سو و آن سو بازتابیده شود و در نهایت از همان سویی که وارد شده بود، خارج شود. در این حالت حلقه‌ای از نور تولید می‌شود که فقط به شرطی قابل رویت است که درست در مسیر خورشید و مرکز حلقه شکوه خورشید قرار بگیرید. برای شکل‌گیری این پدیده، ریزقطرات باید تقریبا کروی و تقریبا هم اندازه باشند.
البته مکانیسم دیگری برای شکل‌گیری شکوه خورشید وجود دارد که براساس پدیده پراش رخ می‌دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر، اینجا را کلیک کنید.
متهم باکتریایی
از همان زمان که اولین طیف‌سنجی نور سیاره ناهید در دهه 1920/1300 تهیه شد، دانشمندان می‌دانستند که جو این سیاره ابراندود حاوی ابرهای «اسید سولفوریک» است، که می‌توانند پدیده جوی شکوه خورشید را تولید کنند. ولی عامل ناشناخته دیگری هم در جو سیاره وجود داشت که نور فرابنفش را جذب می‌کرد. دانشمندان نظریه‌های مختلفی در مورد عامل احتمالی این پدیده ارائه کرده‌اند، ولی هیچ یک از آنها اثبات نشده‌اند. مارکیویچ می‌گوید: «حتی چیزهای عجیب و باورناپذیری مانند باکتری‌ها هم به عنوان متهم احتمالی مطرح شده‌اند، ولی هیچ کس به درستی نمی‌داند چه چیزی عامل آن است».
در سال 2011/1390، او و همکارانش مدارگرد وینِس‌اکسپرس آژانس فضایی اروپا را به جایی هدایت کردند که بتواند این هاله‌های نور را در جو ناهید ببیند و در نهایت در 24 جولای آن سال / 3 مرداد 1390 موفق به عکس‌برداری از آن شدند. مشروح این پژوهش به‌تازگی در ژورنال ایکاروس منتشر شده است.
شرح عکس: شکوه خورشید در ناهید. این تصویر رنگ کاذب که از ترکیب طول‌موج‌های فرابنفش، مرئی و فروسرخ حاصل شده، شکوه خورشید را با وسعتی بیش از 1200 کیلومتر نشان می‌دهد. مرکز حلقه‌های تودرتو، دایره زردرنگ در سمت چپ تصویر است.
هاله نوری که در این تصاویر ثبت شده، 1200 کیلومتر پهنا دارد و به این معنی است که ذرات بالای ابرها باید همگی هم‌اندازه باشند تا چنین هاله بزرگی شکل بگیرد. گروه دریافت که قطرات اسید سولفوریک به تنهایی نمی‌توانند این پدیده جوی را توضیح دهند، ولی ذرات پوشیده‌شده با عنصر گوگرد یا ترکیب شده با کلرید آهن می‌تواند وجود آن را به‌خوبی توضیح دهد.
مارکیویچ می‌گوید: «این می‌تواند همان جذب‌کننده ناشناخته‌ای باشد که سالیان سال، دانشمندان به دنبال یافتنش بودند. نمی‌توان مطمئن بود، ولی می‌توانیم بگوییم که احتمالا یک قطعه از کل پازل را پیدا کرده‌ایم».
53271
نظر شما