زنان ایرانی وشغل بی آینده خانه داری

خانه داری یکی از شغل هایی است که تعداد قابل توجهی از زنان ایرانی به آن اشتغال دارند، اما این شغل با وجود تمامی زحمت های زیادی که دارد از هیچ دستمزد مستقیمی برخوردار نیست و زنان خانه دار به طور کامل به همسر خود و گاه فرزندان شان وابسته هستند. این موضوع باعث شده است که خانه داری به شغلی پر زحمت و بی آینده تبدیل شود. در این بین دولتمردان به دنبال تعیین بیمه برای این گروه از زنان هستند که البته تا امروز به نتیجه قطعی نرسیده است.

نخستین زمزمه های تعیین بیمه زنان خانه‌دار در سال 81 به گوش رسید. در آن زمان قرار بود بودجه ای در این خصوص تعیین شود و اجرایی شدن آن برعهده سازمان بهزیستی قرار بگیرد. بر اساس برنامه ریزی های اولیه قرار بود بیمه زنان خانه دار به زنانی تعلق بگیرد که شاغل، دانشجو یا دانش‌آموز نباشند و سن‌شان کمتر از 22‌ و بیشتر از 60 سال نباشد. همچنین قرار شد که زنان خانه دار پس از 20 سال بازنشسته شوند و مشمول خدمات مربوط به بازنشستگان کشوری قرار بگیرند.

سازمان بهزیستی از انجام تعهدات ناشی از برقراری این بیمه سر باز زد و برای انجام آن اعلام ناتوانی کرد. به همین خاطر اجرای این طرح برعهده وزارت رفاه قرار گرفت. وزارت رفاه نیز پس از مدتی اعلام کرد که انجام این کار آسان نیست و بهتر است طرح بیمه زنان خانه دار به "بیمه زنان خانه ‌دار نیازمند" تغییر کند. چون بر اساس طرح جدید زنانی تحت این پوشش قرار می گرفتند که بی سرپرست یا بیمار باشند.

به هر حال این طرح اجرایی نشد تا سال 1388 و به پایان رسیدن عمر دولت نهم. در آن زمان بود که بار دیگر دولت پیش از برگزاری انتخابات برای تعیین رییس جمهور دولت دهم، به دنبال اجرای طرح بیمه زنان خانه دار رفت. هر چند در آن زمان نیز این طرح به جایی نرسید.

اواخر سال 91، بار دیگر اجرایی شدن این طرح مطرح شد و قرار بر این بود که موضوع در جلسه ستاد ملی زن و خانواده مطرح و شرایط اجرایی شدن آن در دستور کار قرار بگیرد. اما این جلسه در سال قبل برگزار نشد و باید در انتظار تشکیل این جلسه در فروردین یا اردیبهشت امسال بود. البته در سال قبل یکی از اعضای فراکسیون زنان مجلس به این موضوع اشاره داشت که بیمه زنان خانه‌دار بار مالی برای دولت دارد و امکان تامین آن چندان فراهم نیست.

این اتفاقات در حالی شکل می گیرد که بر اساس اصل 21 قانون اساسی دولت موظف است همه آحاد جامعه را تحت پوشش حمایتی خود قرار دهد. در حال حاضر، 19‌میلیون زن خانه ‌دار بدون برخورداری از بیمه و برخورداری از حمایت مالی دولتی و امکان بازنشستگی در کشورمان زندگی می کنند.

همه این مسایل که گفته شد، فقط یک روی موضوع است. یعنی آنچه بیان شد، تلاش دولتمردان برای رساندن حقی به زنان خانه دار است. زنانی که طی چندین سال در خانه ها فرسوده می شوند و هیچ کس نیست که از حق پایمال شده آنها دفاع کند، اما نکته اصلی و اساسی نگاه جامعه ایرانی به زنانی است که متواضعانه به کارهای خانه می پردازند و به هیچ حق و حقوق قانونی دسترسی ندارند.

موضوع مهم نگاه کلی نه چندان مناسب به شغل خانه داری است. در حال حاضر، شرایط به گونه ای است که زنان را به سمت انجام کارهای خانه و بچه داری تشویق می کنند و نوعی کشش درونی نیز در زنان وجود دارد که در خانه به فعالیت بپردازند و امکان فعالیت بهتر همسر و فرزندان خود را فراهم کنند، اما در شرایطی که خانه داری به طور رسمی به عنوان یک شغل شناخته نمی شود، انگیزه بانوان از فعالیت به عنوان خانه دار کاسته می شود.

در حال حاضر، همه افراد جامعه می توانند به طریقی از بیمه خویش فرمای یا بیمه مشاغل و حرف آزاد استفاده کنند، اما به طور معمول این نوع حق بیمه به اندازه ای بالا است که فقط یک فرد شاغل می تواند از پس هزینه های آن بر بیابد. به خصوص اگر در خانواده ای فقط مرد خانواده تامین هزینه ها را برعهده داشته باشد و برای همسر و فرزندان خود بیمه درمانی در نظر گرفته باشد، امکان تعیین بیمه جداگانه ای برای زن و مادر خانواده چندان امکان پذیر نیست.

نکته مهم این است که خانه داری یک شغل محسوب شود. یعنی دولت بتواند شرایطی را فراهم کند که شغل خانه داری همانند سایر مشاغل به رسمیت شناخته شود و زنانی که در این شغل فعالیت می کنند از حمایت های قانونی برخوردار باشند. یکی از این حمایت ها امکان بازنشسته شدن زنان خانه دار است.

اگر در خانواده ای، مرد خانواده به هر دلیل نتواند از مزایای بازنشسته شدن بهره مند شود، همسرش نیز نمی تواند در زمان زنده بودن یا فوت مرد خانواده از حقوقی برخوردار باشد. به این ترتیب، موقعیت مالی خانواده و فرزندان در خطر قرار می گیرد.

در شرایط امروز که از نظر اقتصادی، خانواده های قشر متوسط و کم درآمد با مشکلاتی مواجه هستند، بیمه زنان خانه دار و امکان بازنشسته شدن آنها می تواند امید زیادی در رگ های جامعه بدواند. در خانواده ای که همسر و مادر خانواده به آینده امیدوار است و می داند در زمان پیری و ناتوانی قانون از وی حمایت خواهد کرد، نسبت به انجام وظایف خود در خانه از انرژی بیشتری برخوردار می شود.

بنابراین لازم است که دولت حق زنان خانه دار را به رسمیت بشناسد و برای تعیین شرایط بیمه و بازنشستگی آنها فکری اساسی کند
4545