طلاق سیاسی بدون سرو صدای دو کشور عربی

در نتیجه کشمکش سریع بوجود آمده میان حمد بن خلیفه امیر قطر و طاهر مصری رئیس مجلس سنای اردن ، می توان بسادگی به واقعیت تنش بیصدای موجود در روابط میان اردن وقطر پی برد. این کشمکش در حاشیه مشارکت مقام اردنی در یک سمینار اندیشه ای که اخیرا در قطر برگزار شده بود ، صورت گرفت.  
طاهر مصری با توجه به جایگاه والای خود در تشکیلات دولت اردن ، کوشش کرد از این مشارکت خود در اجلاس قطر ، برای کشورش بهره برداری نماید و امیدوار بود آبهای روان را به جوی راکد روابط میان امان و دوحه بازگرداند . 
در عین حال و با وجود سخنان دوستانه ومهربانانه رئیس سنای اردن ، امیر قطر یک پیام سیاسی با اهمیتی فرستاد که بنظر می رسد علت اصلی نادیده گرفتن اوضاع اقتصادی دشوار اردن می باشد،و این در حالی است که قطر به تمامی مسائل ملل منطقه توجه نشان می دهد . دو سال پیش وپس از موضعگیری مثبت اردن در برابر طرحهای قطر در لیبی ، دوحه اقدام به متوقف کردن سرمایه گذاریهای خود در لیبی نمود . 
در اینجا می توان پیام سیاسی قطر را در این زمینه دریافت ، وآن این است که اردن نمی تواند از بخششهای کنونی قطر برخوردار گردد مادامی که اصرار دارد از سیناریوهای عربستان دنباله روی می کند که البته هنوز از سوی ریاض پاسخ مثبتی به این موضعگیری امان صورت نگرفته است . 
معنای این سخن بسیار روشن تر از آنست که یک دیپلمات کارکشته ای همانند طاهر مصری نتواند آنرا دریافت کند ، پیام قطر چنین بود تا زمانی که اردن کاملا نسبت به منافع عربستان در منطقه ، توجه نشان می دهد و قطر را نادیده میگیرد ، دوحه نمی تواند پاسخگوی نیازهای اقتصادی اردن باشد. قابل توجه اینکه این پیام بصراحت و در چهارچوب سخنانی کوتاه به المصری گفته شد وعلت سردی برخورد قطر با بحران اقتصادی ومالی اردن را نشان می دهد، بویژه اینکه همگان پیش بینی می کردند روابط میان دو کشور حساسیتها را کنار گذارده و پس از همکاری دو جانبه آنها در سرنگونی سرهنگ قذافی در لیبی ، این روابط وارد مرحله تازه ای گردد.    
البته نه تنها گفتگو میان امیر قطر و طاهر لمصری ، ما را به نتیجه گیری درباره دیدگاه قطر نسبت به اردن می کشاند ، بلکه نشان دهنده عمق اختلاف در روابط میان عربستان و قطر است که این اختلاف نه تنها درباره موضعگیری پیرامون بحران سوریه بچشم می خورد ، بلکه پیرامون مسئله مهمتری می باشد که همانا اخوان المسلمین و جنبشهای اسلام سیاسی است که در بیش از یک کشورعربی به صحنه آمده و البته با پشتیبانی موثر قطر و شبکه الجزیره.   
در اینجا نیز برنامه قطر با قطب نمای اردن وعربستان همسوئی پیدا نمی کند . استراتژی ریاض همچنان بر اساس قانون انتخابات یک رأی برای هر شخص استوار است و این موضوع ، اسلامگرایان اردن را از دستیابی به اکثریت در پارلمان دور می سازد . این موضوع طی ماههای اخیر ، بارها بوسیله شاهزادگان عربستان در دیدار با مقامات اردنی ، عنوان شده است و البته روشن است که پشتیبانی اردن از بروز دو دستگی میان اخوان المسلمین ، نوعی برخورد ناخواسته در برابر همکاریهای موجود میان قطر و جنبشهای اخوان المسلمین بشمار می آید. 
پیام امیر قطر که نشان می دهد از نزدیکی اردن با عربستان ناخرسند است که البته و در عین حال این نزدیکی هیچگونه دستاورد اقتصادی برای اردن در پی نداشته است ، بگفته ناظران ، تنها پیام برای ثابت کردن طلاق بیصدا میان امان و دوحه نمی باشد . دیدارهای اخیر شاه اردن در امان نه تنها انتقادهایی را از موضعگیریهای قطر و ترکیه در منطقه در بر گرفت بلکه نشان داد اردن با سیاست مرکزیت تسنن و طایفه گرائی که قطر آنرا دنبال می کند ، مخالف است .
 پنهان نمی باشد که در این زمینه ، اردن هیچگاه با چنین رویکردها وعملکردهای طرح قطر وترکیه در زمینه موضوع سوریه ، همکاری و موضعگیری مثبت سیاسی و یا عملی نشان نمی دهد، و پوشیده نیست که اردن در حقیقت قطریها را به خودداری از کمک رسانی به هزاران پناهنده سوری که به اردن روی آورده اند ، متهم می کند درحالیکه دوحه قول و وعده کمک به انها را داده بود، و این یکی از موارد بحران کنونی موجود در اردن بشمار می آید.
 بنابراین بنظر نمی رسد روابط کنونی میان اردن و قطر آرام و مثبت باشد بلکه دو طرف همواره در حال رد وبدل کردن پیامهای انتقاد آمیز هستند و این خود مانع بوجود آمدن همکاریهای مثبت و قوی میان دو کشور است و در نتیجه عامل اصلی انتقادها از برخوردها و عملکرد قطر می باشد که در دیدارهای پشت پرده در امان صورت گرفته و امیر قطر نیز آن موضعگیری را در برابر رئیس مجلس سنای اردن اتخاذ نمود.  
مهمتر از همه اینها ، این است که سردی در روابط میان دوحه و امان به تعویق دیدار امیر قطر از رام الله انجامید . دیداری که امیر قطر کوشش دارد آنرا بعنوان موازنه در موضعگیریهایش از دو نهاد فلسطینی و در برابر دیدارش از غزه نشان دهد وادعا کند که تفاوتی میان این دو قائل نیست . البته تعویق این دیدار پس از آن صورت گرفت که ملک عبد الله نخستین شخصیت بازدید کننده از رام الله پس از تصمیم اخیر سازمان ملل بود.

  تحلیلگر اردنی 

ترجمه محمد ماجد نجار

منبع: خبرآنلاین عربی

49261