چاردیواری برای دلار/پرونده

علی پاکزاد: با بالاگرفتن رشد قیمت ارز، شانه خالی کردن وزیر اقتصاد از زیر بار مسئولیت بازار ارز و همچنین ناتوانی بانک مرکزی در کاهش قیمت، در نهایت مذاکرات مجلس و دولت به چاردیواری برای ارز منتهی شد.

طرح بورس ارز از ابتدای مطرح شدن با مخالفت های زیادی همراه شد، مسعود دانشمند از اعضای اتاق بازرگانی ایران در مورد این بورس می گوید: به شخصه اعتقاد دارم که با وجود بانکها و صرافی ها نیازی به راه اندازی بورس ارز نیست.البته در این رابطه باید به سیاست دولت در مهار نرخ ارز هم اشاره کرد. نمی توان از این نکته غافل شد و آن را نادیده گرفت و آنهم اینکه زمانی که امکان تامین ارز برای واردات کالا نیست با راه اندازی بورس ارز هم کاری از پیش نخواهیم برد. یعنی با راه اندازی بورس ارز اتفاق چندان مثبتی را نمی توان شاهد بود که دستی معجزه آسا بر اقتصاد ایران داشته باشد.

همین موضع گیری ها باعث شد بورس ارزی که قرار بود تا عید فطر راه اندازی شود، از دستور کار خارج شود، قبل از اعلام بحث اتاق ارز در این میان مبنای قیمت گذاری ارزی جدیدی مطرح شد، یعنی فروش ارز دو درصد زیر قیمت بازار آزاد که این موضوع نیز در نهایت بازار را از یک بازار دو نرخی تبدیل به بازاری چهار نرخی کرد.

این نرخ ها به ترتیب بین 10 اولویت کالاهای وارداتی تقسیم می شود، براساس بخش نامه بانک مرکزی ، قرار شد که نرخ ارز برای اولویت یک معادل 1226 تومان، برای اولویت 2 تا 5 معادل نرخ جدیدی که بانک مرکزی به زودی آن را اعلام خواهد کرد، و برای اولویت 6 تا 10 نیز ارز به صورت آزاد و براساس نرخی که در بازار آزاد موجود است، تعیین شود.(اینجا)

البته همزمان با ابلاغ این بخش نامه محمود بهمنی تاکید کرد بورس ارز حتما خواهد آمد، وی در مصاحبه با خبرگزاری مهر گفت: اتاق ملاقات دارندگان و متقاضیان ارز به عنوان راهکاری برای کنترل وضعیت فعلی بازار ارز است و جایگزین دائمی بورس ارز نخواهد شد.(اینجا)

در نهایت شنبه اول مهرماه همزمان با اغاز سال تحصیلی جدید، اتاقی هم برای مبادله ارز افتتاح شد.(اینجا)

افتتاح این اتاق البته هم موافقین و هم مخالفینی داشت، اما نکته جالب اینکه در نهایت فعالین بازار چندان از گشوده شدن درب این اتاق ذوق زده نبودند ، اسداله عسگر اولادی عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی  و رئیس سابق کنفدراسیون صادرات ایران با تاکید بر اینکه مرکز مبادلات ارزی همان بورس ارز است گفت: باید چند روز بگذرد تا درباره امکان موفقیت این طرح صحبت کرد. به نظر می رسد این مرکز همان بورس ارز است که قرار بود تشکیل شود اما با تغییر شکل در وزارت صنعت تشکیل شده است و تا زمانی که اجرا نشود نمی توان درباره آن اظهار نظر کرد.(اینجا)

البته در این میان اظهار نظر معاون ارزی بانک مرکزی در مقدمه مصاحبه ای که برای تشریح اتاق ارز برگزار شده بود قابل توجه است، مینو کیانی راد در این مصاحبه گفت: اظهار نظرهای غیرکارشناسی و فضای رسانه ای شکل گرفته باعث تغییر و نوسان در نرخ ارز شد و علی رغم میل باطنی ما نرخ ارز بیش از اندازه بالا رفت.

کیانی راد در پاسخ به این سوال که طبیعتا مردم دوست دارند ارز خود را با قیمت بیشتر که در بازار آزاد یا صرافی‌ها مبادله ای شود، به فروش برسانند بنابراین چگونه چنین طرحی ارائه شده است، توضیح داد: یافته های ما نشان می دهد که مردم بیشتر به بانک ها اطمینان دارند تا صرافی ها، ضمن این که در ارقام بالا مردم ترجیح میدهند با بانک معامله کنند یا یک دلار در بازار آزاد.

کیانی راد با اشاره به این که با همکاری وزارت نفت، وزارتخانه صنعت، معدن و تجارت و بانک مرکزی مقرر شد اتاقی در محل وزارت صنعت، معدن و تجارت به این منظور شکل بگیرد، ادامه داد: این طرح نقطه شروع در بازار بین بانکی ارز است که با استفاده از ارز های بخش هایی مانند شرکت ملی نفت و صندوق توسعه ی ملی فاز نخست آن اجرایی شد.

البته این مسیر یک بار در سالهای 79 و 80 البته به شکل معکوس طی شده است یعنی زمانی که قرار بود بازار تک نرخی شود به صورت مقدماتی تشکیل شد، سیداحمد میر مطهری از روسای اسبق بورس اوراق بهادار در نقد اتاق مبادله ارز با اشاره به این نکته می گود، در سالهای 79 و 80 بورس ارز راه اندازی شد، البته وی می گوید این به دلیل نبود امکانات در سیستم های بانکی برای مدیریت این نوع بازار بود، که البته بعد ها با تک نرخی شدن ارز و تغییر نظر رئیس کل وقت بانک مرکزی بازار بین بانکی جایگزین آن شد.(اینجا)

البته یکی از انتقاداتی که به این اتاق مبادله وارد شد این بود که دنباله رو بازار آزاد خواهد بود، نکته ای که میرمطهری نیز به آن اشاره کرد و البته در روزهای نخست اغاز مبادلات در بازار هم این وضعیت اتفاق افتاد.(اینجا)

در نهایت برخلاف نظر کارشناسان اقتصادی به نظر می رسد سخنگوی صرافان معتقد است این طرح می تواند حباب بازار ارز را از بین ببرد، سخنگوی کانون صرافان با اعلام آمادگی برای همکاری با بانک مرکزی می گوید: افزایش قیمت ارز در بازار آزاد به دلیل مقاومت بازار نسبت به اجرای طرح جدید است و در صورت استمرار طرح تا دو هفته آینده قیمت ها شکسته خواهد شد.(اینجا)

به هر شکل باید برای نتیجه گیری منتظر بود و دید این چار دیواری می تواند آرامش را به بازار ارز برگرداند و یا همچنان محل تولد نرخهای جدید ارز خواهد بود.

/22231