اهانت و احترام

همه انسان­ها دوست دارند به آنها احترام گذاشته شود، چون از بي­احترامي (اهانت) متنفر هستند. قبل از اينكه در قرن بيستم اعلاميه جهاني حقوق بشر منتشر شود – كه در نوع خود اقدام بسيار خوبي به حساب مي­آيد – اديان وظيفه خود را تكريم انسان (بزرگداشت انسان) مي­دانستند. به مرور كه تفسيرهاي نادرست از اديان جايگزين اديان گرديد، اهانت و در پي آن اختلاف و جنگ را به ارمغان آورد. تمامي جنگ­هاي بشري ابتدا از كوچكترين مسائل شروع شده­اند. جنگ سرد يا به عبارت عاميانه، بد و بيراه گفتن به يكديگر، انگيزه طرفين را براي ورود به مرحله درگيري تقويت مي­كند.

آموزه­هاي ديني در آغاز با آنچه امروز موجود است، تفاوت آشكاري داشت. وقتي خداوند پيامبري را مبعوث مي­كرد، نخستين توصيه­اش اين بود كه با زباني نرم به سوي قومت برو و با آنها به مجادله يا بگو مگو بپرداز. در قرآن نقل شده كه خداوند به موسي و هارون دستور داد با فرعون به نرمي سخن بگويند و او را به دين جديد دعوت كنند[1]. همچنين خداوند تاكيد كرده كه با اهل كتاب به بهترين روشن بگو مگو بكنيد[2]. اين شيوه در برخورد با ديگران هم توصيه شده است[3]. وقتي پيامبر (ص) به هنگام دعوت برخي سران قريش با شخص نابينائي كه با صداي بلند وارد جلسه ايشان شد و باعث گرديد كه مجلس آن حضرت به هم خورده و پيامبر در اقدام خود ناكام شود، به شخص نابينا اخم كرد، بلافاصله آياتي در نكوهش اين اقدام نازل گرديد[4].

 

براي اينكه انسان­ها با حقوق و تكاليف خود آشنا شوند، قرآن آنها را اين گونه خطاب كرده است، اي مردم، ما شما را از يك زن و مرد آفريديم و سپس شما را به صورت گروه و قبيله قرار داديم تا يكديگر را بشناسيد، زيرا با پرواترين شما، نزد خداوند از همه گرامي­تر است[5]. در جاي ديگري خداوند مي­فرمايد: کسانى که غير خدا را مى‏خوانند دشنام ندهيد، مبادا آنها از روى جهل، خدا را دشنام دهند[6]. در سوره حجرات كه شايد اخلاقي­ترين سوره قرآن كريم باشد، خداوند اين گونه سفارش كرده است: اى کسانى که ايمان آورده‏ايد! نبايد گروهى از مردان شما گروه ديگر را مسخره کنند، شايد آنها از اينها بهتر باشند؛ و نه زنانى زنان ديگر را، شايد آنان بهتر از اينان باشند؛ و يکديگر را مورد طعن و عيب جويى قرار ندهيد و با القاب زشت و ناپسند يکديگر را ياد نکنيد، بسيار بد است که بر کسى پس از ايمان نام کفرآميز بگذاريد؛ و آنها که توبه نکنند، ظالم و ستمگرند! اى کسانى که ايمان آورده‏ايد! از بسيارى از گمان‌ها بپرهيزيد، چرا که بعضى از گمان‌ها گناه است؛ و هرگز (در کار ديگران) تجسّس نکنيد؛ و هيچ يک از شما ديگرى را غيبت نکند، آيا کسى از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده خود را بخورد؟! همه شما از اين امر کراهت داريد؛ تقواى الهى پيشه کنيد که خداوند توبه‏پذير و مهربان است![7]

 

متاسفانه با تفاسير نادرست، كم كم متون اصلي اديان فراموش شدند و اقدامات ناشايست به نام اديان ادامه يافت. بسياري از كساني كه توهين و ناسزا مي­گويند، افرادي به ظاهر ديني هستند كه انگيزه ديني آنها را به اين كار واداشته است. اين منحصر به يك دين خاص نيست، بلكه اكنون در ميان پيروان يك دين واحد هم ناسزاگويي به يكديگر و در پي آن كينه و جنگ جاري است. همه ايشان با استفاده از متون ديني چنين مي­كنند. متوني كه در تضاد با كتاب اصلي آنها مي­باشد. به عنوان مثال خود مسلمانان كه اكنون به فرق و مذاهب مختلفي تقسيم شده­اند، بي توجه به قرآن و با بهره‌گيري از كتب روايي و حديث، بدترين اهانت­ها را به يكديگر روا مي­دارند و براي رفتن به بهشت موعود، يكديگر را مي­كشند! اگر هر كدام از ايشان فقط يك بار و بدون پيش فرض ذهني كه برگرفته از كتب روايي است به قرآن مراجعه مي­كردند، هرگز به چنين نتايجي نمي­رسيدند. بايد اعتراف كرد كه جهل نسبت به متن اصلي دين و پيروي از یافته­هاي ذهني علماي حديث، باعث گرديده كه اين گروه از مردمان در جهل قرار داشته باشند. خداوند از همه خواسته است تا از زمره نادانان بيرون آمده و در گروه دانايان قرار گيرند[8]. و از مردم خواسته از چيزهايي كه نسبت بدان علم ندارند، پيروي نكنند[9]. همين يك آيه مي­تواند سرنوشت ما را تغيير بدهد.

 

همه پيامبران جزء مصلحان محسوب مي­شوند و اگرچه خداوند برخي از آنها را بر بعضي ديگر برتري داده است، اما اين برتري فقط در پيشگاه خداوند است و مردم بايد به همه پيامبران ايمان داشته و تفاوتي ميان ايشان قايل نباشند و اگر به غير اين بينديشند، بر خلاف دستور خداوند عمل كرده­اند[10]. اهانت به هر كدام از پيامبران به منزله توهين به مصلحان جهان است كه كوشيدند بي هيچ چشمدات و دستمزدي[11] انسان­ها را به حقوق و تكاليف خود آشنا كرده و آنها را با علم و عقل آشتي دهند تا بتوانند راه از چاه باز شناسند.

 

متاسفانه افراد سودجو از ديرباز براي رسيدن به مقاصد خويش، تهمت­هاي ناروائي به اين مصلحان مي­زدند، قرآن گواهي مي­دهد كه برخي از ايشان، پيامبر (ص) را ديوانه[12]، جادوگر، شاعر و .. مي­ناميدند. خداوند اين تهمت­هاي نادرست را نفي كرده و با ذكر داستان مبارزات ايشان با جهل و ستم، جايگاه رفيع آنها را ستوده است. قطعاً روش مبارزه با اين توهين­ها اين است كه پيروان ايشان ابتدا به ساكن و يا حتي در پاسخ، اقدام به توهين نكنند، زيرا اساساً پيامبران با ناسزا گفتن مخالف بودند و اگر كسي هم به عنوان دفاع از ساحت ايشان از اين ابزارهاي ناكارآمد و نادرست استفاده كند، معلوم خواهد شد كه راه را به خطا رفته است.