ضرورت نوسازی در جنبش عدم تعهد

شانزدهمین اجلاس سران عدم تعهد تا دو روز دیگر در تهران برگزار خواهد شد.
برگزاری این اجلاس در تهران به دلیل شرایط خاص جنبش عدم تعهد و راهبرد اصلی ایران در مقابله با یکه تازی آمریکا در صحنه جهانی از اهمیت و جایگاه ویژه‌ای در دیپلماسی و روابط خارجی کشور برخوردار است. اگر روزی در سال 1961 که این جنبش پایه گذاری شد نیاز تنفسی برای کشورهای مستقل در نظام دو قطبی بود امروز نوسازی و تقویت جنبش برای رودرروئی با یکه تازی آمریکا در صحنه جهانی یک ضرورت واقعی بشمار میرود. براین اساس استفاده از توانمندیهای کارشناسی در زمینه مسائل مختلف جهانی و مخصوصا آن قسمت که به مسئله مهمی چون صلح جهانی مربوط میشود از مهمترین نکات قبال توجه در این زمینه است. قبلا نوشته ام که آمریکا با این روشی که من به آن سیاست رومی نام نهاده ام جلو برود دنیا را به جنگ جهانی سوم خواهد کشاند. اهداف آمریکا در مسائل جهانی شفاف نیست و چاپ اسناد آمریکائی در ویکیلیکس که من امیدوارم در اجلاس شانزدهم جایگاه ویژه ائی در بیانیه پایانی به آن اختصاص داده شود بخوبی تزویر و ناصداقتی آمریکائیها و بهم ریختن جهان را بخوبی نشان داده است.
در چهار شماره قبل به اهداف تشکیل جنبش عدم تعهد و سیر تحول جنبش و مخصوصا مصوبات اجلاس سران در طی پانزده اجلاس گذشته اشاره داشتم و نقش ایران از زمان عضویت و برگزاری اجلاس هفتم در دهلی نو را مرور کردم. برای جمعبندی شرایط کنونی جنبش خوبست با نگاهی به مصوبات و بیانیه های پایانی اجلاس پانزده گانه و نیز جلسات وزرای خارجه کشورهای عضو میتوان چارچوبه راهبردی این جنبش را اینگونه ترسیم کرد:
1 ـ احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی کشورها و مداخله نکردن در امور داخلی دیگر کشورها
2 ـ همکاری مثبت بین المللی و کاهش تشنج در روابط بین الملل
3 ـ مخالفت با پیوستن به اتحادیه های نظامی و کاهش هزینه های تسلیحاتی
4ـ پشتیبانی از منشور ملل متحد برای برقراری صلح
5ـ خودمختاری و آزادی همه ملل از بند استعمار و استثمار و مبارزه با عقب ماندگی
6 ـ حل مسالمت آمیز اختلافات و گسترش روابط کشورهای جهان سوم
7ـ لزوم خلع سلاح با نظارت بین المللی و امضای قرارداد خلع سلاح از سوی قدرت های بزرگ
این چارچوبه جائی برای یکه تازی آمریکا بجای نمیگذارد فقط نیاز به انسجام و قاطعیت و پیدا کردن سازوکار اجرائی برای تحقق این خواسته ها است. جنبش عدم تعهد در مقطعی از نظام بین المللی که دوقطب آمریکا و شوروی بر سر تقسیم جهان با یکدیگر منازعه داشتند و تا حدی رعایت حوزه نفوذ یکدیگر را مینمودند پا به عرصه وجود نهاد. ولی الان جنبش با شرایطی روبرو است که یکه تازی آمریکا و تلاشهای که هر روز برای تصاحب مناطقی از جهان مینماید و این اقدامات میرود که دنیا را بیش از این آشفته سازد، لذا وظیفه خطیری هم اکنون در پیش روی خود دارد. در غیاب یک سیستم واقعی توازن قوا در شرایط کنونی روابط بین الملل یکه تازی آمریکا میتواند منافع امنیتی و استقلال سیاسی کشورهایی که همسو با آمریکا و نظام تک قطبی نیستند بیش از هر زمان دیگر تهدید کند و این بر اهمیت روز افزون جنبش و پیداکردن راهی برای تقویت آن را دو چندان میکند. در اینجا لازم میدانم به سه ساز و کار مهم که این اجلاس باید بصورت یک مسئله مهم برای تداوم جنبش در نظر بگیرد اشاره کنم:
1- دبیرخانه ثابت: یکی از مهمترین نقائص این جنبش که علیرغم انتظار نخبگان و مردم کشورهای عضو نتوانسته است ایفای نقش قاطعی بنماید عدم وجود دبیرخانه ثابت برای پیگیری مصوبات اجلاس سران و وزرای خارجه این جنبش است. لذا پیشنهاد بنده اینست که هیئت ایرانی و مشخصا کارشناسان محترم وزارت امورخارجه کمیسیونی بنام ساختار جنبش در این اجلاس پیش بینی و در کنار اجلاس سران و با مشارکت کارشناسان کشورهای عضو تشکیل دهند تا سایر اعضا نیز نظر خود را و پیشنهادات عملی با توجه به ساختار اصلی جنبش ارائه دهند. بنده پیشنهاد میکنم هیئت ایرانی به عنوان میزبان اجلاس و رئیس دوره سه ساله آتی اعلام کند دبیرخانه ثابت و موقتی بدون هزینه اضافی و با استفاده از همکاری و توان کارشناسی هیئتهای دیپلماتیک مستقر اعضا یک دوره سه ساله موقت در تهران تشکیل و چنانچه نتیجه موفق بود در اجلاس بعدی سران بصورت دائمی شود و از آن به بعد دبیرخانه ثابت در کشوری که ریاست جنبش را بعده دارد مسئولیت پیگیری مصوبات اجلاس و نیز تهیه طرحهای اجرائی را بعهده داشته باشد.
2- اتاق تهاتر اقتصادی و ارز مبادلاتی جنبش عدم تعهد: یکی از مهمترین مصوبات اجلاس قبلی سران در شرم الشیخ ضرورت مشارکت کشورهای عضو غیرمتعهدها در اصلاح سیستم مالی جهانی بود که در پرتو روش کنونی این کشورها بیشترین آسیب را از بحران اقتصادی جهانی متحمل شده‌اند. نظر به تعداد اعضای عضو جنبش و گستره سرزمینی و منابع و مزیت های نسبی که هر یک از کشورها برخوردارند ایجاب مینماید که اعضا به مقوله تجارت خارجی بین خود اهمیت زیادی داده و در کمیسیون اقتصادی اجلاس دایر نمودن اتاق تهاتر اقتصادی برای مبادلات مستقیم هر یک از اعضا و با استفاده از منابع ارزی دو کشور تبادل کننده کالا در ابتدا و در مرحله بعدی بررسی ایجاد سبد واحد اقتصادی به منظور تعبیه ساختار ارز واحد جنبش عدم تعهد برای استفاده در تجارت خارجی بین کشورهای عضو تصویب و از ایران خواسته شود در یک برنامه زمانبندی شده این طرح اجرائی آنرا ارائه دهد. در همین راستا پیشنهاد میشود که اجلاس مشترک رؤسای بانکهای مرکزی و اتاق بازرگانی کشورهای عضو برای بررسی زمینه های اجرائی طرح مذکور ظرف سه ماه آینده در تهران برگزار شود.
3- انعقاد اجلاس بین الملل: مشارکت در مدیریت جهان بدون بررسی نقاط ضعفی که در روابط بین الملل مشاهده میشود عملی نیست. لذا پیشنهاد شود کنفرانسی ظرف شش ماه اینده در تهران و با حضور اساتید و نظریه پردازان و کارشناسان کشورهای عضو جنبش در تهران برگزار شود تا نتیجه مطالعات و بررسیهای خود را در این کنفرانس ارائه و جمعبندی به اولین اجلاس وزرای خارجه کشورهای عضو برای تصویب داده شود. مشکل اصلی در روابط بین الملل یکجانبه گرائی آمریکا در صحنه بین المللی و اتخاذ روش دپیلماسی رومی توسط این کشور است و تنها راه حل موثر تقویت جنبش و پیداکردن جایگاه حقیقی آن است.
/2727