اولین داروی غیرهورمونی پیشگیری از باروری برای مردان

محبوبه عمیدی: در حال حاضر بیش از 100میلیون زن در جهان از قرص‌های ضدبارداری برای پیشگیری از بارداری ناخواسته استفاده می‌کنند؛ اما با تولید قرص‌های غیرهورمونی پیشگیری از باروری برای مردان احتمالا آنها هم می‌توانند تا چندین سال دیگر به شیوه مشابهی باروری خود را با روشی برگشت‌پذیر که به گفته محققان رضایت جنسی را تحت‌الشعاع قرار نخواهد داد، کنترل کنند.

به گزارش نیوساینتیست، در آزمون‌های بالینی که به منظور جلوگیری از باروری مردان انجام می‌شود، داروهای غیرهورمونی نسبت به انواع هورمونی آنها در اولویت هستند. این داروها به‌رغم داروهای هورمونی که می‌توانند در شکل‌گیری استخوان‌ها در مردان و عملکرد کبد آنها ایجاد اختلال کنند، عوارض جانبی کمتری خواهند داشت. داروهای هورمونی پیشگیری از باروری در مردان نسبت به داروهای مشابه که برای زنان تولید می‌شوند، عوارض جانبی نگران‌کننده‌ای به دنبال خواهند داشت.  

جیمز بردنر، پزشک مؤسسه دینا فاربر در بوستون (ماساچوست) می‌گوید: «ما به تولید داروهای غیرهورمونی پیشگیری از باروری در مردان نیاز فوری داریم». او و همکارانش موفق به تولید یکی از این داروها شده‌اند که JQ1 نام دارد و می‌تواند BRDT یکی از پروتئین‌های کلیدی مورد نیاز برای باروری را مهار کند.

این پروتئین در یکی از اولین مراحل تولید سلول‌های اسپرم به درون هسته سلول اولیه وارد شده و با تغییراتی که در ژنوم آن ایجاد می‌کند، باعث ایجاد سلول‌ اسپرم می‌شود. ‌داروی JQ1 برای جلوگیری از این تغییرات، بخشی از این پروتئین را هدف می‌گیرد که قابلیت اتصال به ژنوم را دارد و با بلوکه کردن آن از ادامه فرایند تولید سلول‌های اسپرم پیشگیری خواهد کرد.

آزمون‌های انجام شده روی موش‌های آزمایشگاهی نشان می‌دهد در دو گروه که روزانه دو دوز متفاوت از این دارو را دریافت کرده‌اند، پس از یک دوره سه یا شش‌هفته‌ای تعداد اسپرم‌ها حداقل 90درصد کمتر شده و قدرت حرکت آنها بیش از 75درصد کاهش پیدا کرده است. کاهش تعداد اسپرم‌ها در موش‌هایی که دوز بالاتر دارو را دریافت کرده‌اند، کاملا چشمگیر بوده و همگی آنها قدرت باروری خود را از دست داده‌اند. با این حال اثر دارو موقت بوده و باروری موش‌های این دو گروه یک یا دو ماه پس از توقف تزریق ‌JQ1به شرایط پیش از تزریق آن بازگشته است. علاوه بر این مطالعات روی موش‌های نر نشان می‌دهد این دارو عوارض جانبی قابل‌توجهی روی بدن آنها نداشته و سطح تستوسترون در این موش‌ها طبیعی باقی مانده است.

در حال حاضر بردنر و همکارانش دارند مشتقات JQ1 را در آزمون‌های بالینی که بر روی مبتلایان به سرطان انجام می‌دهند، به کار می‌گیرند. این تیم بودجه‌ای برای تهیه دارویی مشابه که بتواند BRDT را مهار کند از مؤسسه ملی سلامت ایالات متحده دریافت کرده است.

ریچارد شارپ، کارشناس سلامت جنسی مردان در دانشگاه ادینبورگ می‌گوید: «این دارو کاملا دست‌یافتنی و مؤثر به نظر می‌رسد، آن‌طور که از نتایج برمی‌آید اثرات آن، حداقل در یک دوره کوتاه برگشت‌پذیر است و عوارض جانبی نگران‌کننده‌ای روی فرد و نسل‌های بعد از او به جا نخواهد گذاشت».

او که این دارو را امیدبخش‌ترین تلاش کنونی در زمینه کنترل باروری مردان توصیف می‌کند، به مسائلی اشاره می‌کند که باید پیش از تأیید آن مورد بررسی قرار بگیرند. شارپ به نمونه فعلی این دارو که روی جوندگان مورد استفاده قرار گرفته و تزریقی است اشاره می‌کند و می‌گوید تولید قرص‌های خوراکی از این دارو برای انسان‌ها به مراتب نتیجه‌بخش‌تر خواهد بود. از سوی دیگر باید عدم ایجاد عوارض جانبی در مصرف درازمدت این دارو اثبات شود و اثر سوئی روی نسل‌های بعدی نداشته باشد.

53273