نوروز، از امسال در تقویم بین‌المللی ثبت می‌شود؟

197 هزار و 534 شهروند ایرانی در نامه ای به  بانکی مون دبیرکل سازمان ملل از وی خواسته اند نسبت به ثبت جهانی نوروز باستانی به عنوان یک روز جهانی در تقویم بین المللی اقدام کند. این نامه به صورت یک نامه الکترونیکی تنظیم شده و در اینترنت قابل مشاهده است.

بانیان این نامه که خود را جمعی از دوستداران ایران زمین معرفی کرده اند خطاب به بان کی مون نوشته اند: «برای چندین هزار سال بسیاری از ملتها نخستین روز بهار را به عنوان نخستین روز سال جدید جشن می گرفتند. امروز نیز نزدیک 300 میلیون نفر در سراسر جهان روز اول بهار را به عنوان نخستین روز سال جشن می گیرند و آنرا نوروز می نامند. تمام این 300 میلیون نفر در کشورهایی زندگی می کنند که عضو سازمان ملل متحد هستند. اما متاسفانه هیچ کدام از تقویم های رسمی سازمان ملل و آژانسهای وابسته آن، این روز مهم که توسط ملتهای عضو به صورت های گوناگونی جشن گرفته می شود را ثبت نکرده اند» از همین رو «ما از جنابعالی درخواست می کنیم تا به عنوان مهمترین مقام سازمان ملل با توجه به اختیارتان از آژانسهای مربوطه بخواهید تا این اشتباه سهوی را در تقویم های آینده تصحیح کنند.»

این طومار در شرایطی تدوین شده است که در سال های اخیر، ایران با همکاری افغانستان، تاجیکستان، جمهوری آذربایجان، ازبکستان، پاکستان، ترکیه و قرقیزستان تلاش کرده تا نوروز را در فهرست میراث معنوی یونسکو ثبت کند.

سازمان ملل متحد روز اول بهار همزمان با آغاز جشن های نوروز را روز طبیعت نامگذاری کرده اما از ثبت این روز به نام نوروز خودداری کرده است. یونسکو می گوید به هنگام تصویب این روز به نوروز نیز توجه داشته است اما با تعلل کشورهای مرتبط در ارایه اسناد مربوط به آن، از ثبت آن خودداری شد.

آیین های نوروزی هم اکنون در قلمروی آسیای مرکزی که پیش از این محل سکونت آریایی ها بوده طرفداران بسیاری دارد. نوروز در کشورهای آسیای مرکزی و جمهوری آذربایجان با تعطیلی رسمی همراه است. با این حال مهمترین کشور پاسدارنده آیین های نوروزی در دنیا ایران شناخته می شود که بخشی عمده ای از این مسئله به خاطر انتساب این آیین ها به یکی از پادشاهان اسطوره ای ایران است.

در چنین شرایطی شهروندان ایرانی امیدوارند همزمان با اقدامات دولت با افزایش تعداد امضاکنندگان نامه خود به دبیرکل سازمان ملل ثبت نوروز در تقویم جهان کمک کنند.  این نامه هم اکنون در آدرس اینترنتی www.petitiononline.com/Norouz قابل دسترس بوده و تبلیغات غیردولتی بسیاری حول آن صورت گرفته است. از جمله این تبلیغات، نامه های الکترونیکی است که در آن ها از خواننده خواسته می شود با امضای این نامه نقشی در ثبت نوروز در تقویم جهانی ایفا کند. برخی از این افراد حتی در تبلیغات خود از این نامه به عنوان نامه ایران یاد کرده اند.  

این اقدام در حالی صورت گرفته است که پیش تر امیدواری ها نسبت به ثبت نوروز افزایش یافته بود. در آخرین رویداد حول این پرونده، ایران پس از بررسی کارشناسان میراث معنوی سازمان یونسکو  به عنوان نماینده ۱۰ کشور همسایه موظف شده بود  سوالات کارشناسان یونسکو را به سفرای کشورهای همسایه برای رفع اشکالات پرونده تا روز چهارشنبه 25  دی ماه ارائه دهد. نمایندگان کشورهای درگیر با این پرونده می بایست تا این تاریخ پاسخ این سئوالات را ارایه می کردند که اخبار رسیده حکایت از آن دارد که این اقدام صورت گرفته است.

اما با این حال هنوز از سرنوشت برخی از موانع این پرونده اطلاعی در دست نیست. کارشناسان یونسکو برخی از این ابهامات و موانع را با سرفصل «ابهامات و موانع جدی» توصیف کرده اند. از جمله این موانع به گفته مدیر کل دفتر ثبت آثار تاریخی، فرهنگی و طبیعی این است که «تاجیکستان تاکنون عضو کنوانسیون میراث معنوی نشده است»  و یا اینکه «ثبت ملی نشدن پرونده نوروز در برخی از کشورهای همسایه است.»

اجلاس میراث معنوی قرار است در سال ۲۰۰۹ در دبی برگزار شود و احتمالاً تابستان ۱۳۸۸ در صورت رای موافق کارشناسان یونسکو به این پرونده، ثبت خواهد شد. در صورت موفقیت ایران و کشورهای همسایه در ثبت این نوروز این  کشورها برای اولین بار در تقویم معنوی جهان به صورت مشترک صاحب یک روز خواهند شد.

درخواست مدنی
ثبت آثار و آیین های ملی یک کشور در سازمان ملل جزء وظایف دولت ها به شمار می آید. اما با این حال  بسیار مشاهده شده است که بسته به اهمیت موضوع همزمان با اقدامات دولتی شهروندان نیز با جمع آوری امضا علاقمندی یا اعتراض خود در رابطه با موضوع مورد بحث را به سازمان های بین المللی اعلام کرده اند. از نگارش نامه به عنوان یکی از مدنی ترین شیوه های بیان خواسته ها یا اعتراض ها نام برده می شود.

این قبیل نامه ها در سالهای اخیر در ایران نیز طرفدارانی پیدا کرده است. از جمله نامه اعتراض آمیز شهروندان به مسئولان جستجوگر گوگل که نسبت به تغییر نام خلیج فارس اقدام کرده بود. در موردی مشابه نیز بیش از یک میلیون ایرانی ساکن در نقاط مختلف دنیا با ارسال نامه ای به هفته نامه نشئنال جغرافی اعتراض شدید خود را به اقدام این مجله در استفاده از وا‍‍ژه معجول «خلیج عربی» به جای «خلیج فارس» اعلام کردند. این نامه ها عقب نشینی استفاده کنندگان از واژه معجول را به همراه داشت. در چنین شرایطی است که تدوین کنندگان نامه اخیر نیز امیدوارند بتوانند با افزایش تعداد امضاها احتمال ثبت نوروز را نیز به موازات تلاش های دولتی افزایش دهند. در این صورت ایران برای نخستین بار صاحب یکی از روزهای تقویم جهانی خواهد شد. روزی به نام نوزوز در فهرست آثار معنوی جهان.