به گزارش خبرآنلاین، دیوید ای. سانگر از واشنگتن، فرناز فصیحی از نیویورک و لارا جیکس از رم در گزارشی برای روزنامه نیویورک تایمز از نتیجه مذاکرات غیر مستقیم ایران و آمریکا با عنوان «ایران و ایالات متحده در حال حرکت به سمت احیای توافق قدیمی در مذاکرات هستند» نوشتند: دو طرف دستور کاری برای مذاکرات بیشتر در روزهای آینده تعیین کردند که می تواند شامل جزئیات فنی در مورد غنی سازی اورانیوم باشد.
ایران و ایالات متحده دور دوم مذاکرات دیپلماتیک بر سر فعالیت‌های هسته‌ای تهران را روز شنبه به پایان رساندند و دستور کاری برای مذاکرات سریع تعیین کردند که به گفته مقامات ایرانی، نیازی به برچیدن زیرساخت‌های گسترده هسته‌ای این کشور نخواهد بود.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، پس از دیدار با استیو ویتکاف، فرستاده رئیس جمهور ترامپ، گفت که یک گروه کارشناسی در روزهای آینده برای بحث در مورد جزئیات فنی، از جمله تعیین حداکثر سطوحی که ایران می تواند اورانیوم را غنی سازی کند، حجم ذخایر هسته ای که می تواند حفظ کند و نحوه نظارت و راستی آزمایی مطابقت با هر توافقی تشکیل جلسه خواهند داد.
اما در این توصیف از مذاکرات آینده، این فرض ضمنی وجود داشت که رئیس جمهور ترامپ مایل است از اصرار اولیه دولت مبنی بر اینکه همه سایت‌های اصلی هسته‌ای و زرادخانه‌های موشکی دوربرد ایران باید مشمول چیزی باشد که مایکل والتز، مشاور امنیت ملی آقای ترامپ، اخیراً “برچیدن کامل” نامیده است، عقب‌نشینی کند.
این سوال که آیا به ایران اجازه داده شود توانایی تولید سوخت هسته ای را حفظ کند یا خیر (با این خطر که می تواند از آن برای ساخت بمب استفاده کند) به شدت مشاوران آقای ترامپ را دچار اختلاف کرده است. این اختلافات در روزهای اخیر به طور علنی بروز کرده است، حتی در حالی که آقای ویتکاف، یک مشاور املاک و دوست رئیس جمهور، برای مذاکراتی که روز شنبه در اقامتگاه سفیر عمان در رم برگزار شد، آماده می شد که عمان نیز به عنوان میانجی در این مذاکرات عمل می کند.
تندروها در دولت ترامپ، به رهبری والتز و مارکو روبیو، وزیر امور خارجه، استدلال کرده اند که بسیار خطرناک است که ایران را با توانایی ساخت سوخت هسته ای خود رها کنیم.
و موافقت با محدودیت‌هایی در مورد میزان اورانیومی که ایران می‌تواند در اختیار داشته باشد و میزان غنی‌سازی که می‌تواند انجام دهد، آقای ترامپ را در معرض این انتقاد قرار می‌دهد که او صرفاً عناصر اصلی توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ دوران اوباما را که او آن را “فاجعه” خواند و در نهایت در سال ۲۰۱۸ آن را پاره کرد، تکرار می‌کند.
مقامات ایرانی گفته اند که زیرساخت های هسته ای را که میلیاردها دلار در آن سرمایه گذاری کرده اند، برچیده یا نابود نخواهند کرد. آقای ویتکاف به طور خصوصی به مقامات دولت گفته است که اگر آنها بر برچیدن کامل اصرار داشته باشند، بعید است که با یک توافق از مذاکرات خارج شود - تنها راه جلوگیری از حمله نظامی به تأسیسات ایران، به گفته آقای ترامپ گفتگو از راه دیپلماسی است. اسرائیل برای اقدام نظامی علیه سایت‌های هسته‌ای ایران فشار می‌آورد که احتمالاً شامل ایالات متحده خواهد شد.
یک مقام ارشد دولت پس از پایان مذاکرات گفت: “پیشرفت بسیار خوبی در بحث های مستقیم و غیرمستقیم ما حاصل شد”، به این معنی که طرفین هم رودررو و هم از طریق میزبان عمانی خود صحبت کردند.
نیویورک تایمز در این گزارش مدعی شده است که ایرانی ها در گفتگوهای خصوصی منتهی به این جلسه، به مقامات آمریکایی گفتند که مایلند سطح غنی سازی را به سطوح مشخص شده در توافق سال ۲۰۱۵ که با دولت اوباما منعقد شد، کاهش دهند: ۳.۶۷ درصد، سطحی که برای تولید سوخت برای نیروگاه های هسته ای مورد نیاز است.
از زمانی که آقای ترامپ از این توافق خارج شد، ایران غنی سازی را تا سطوح بسیار بالاتری در حدود ۶۰ درصد خلوص انجام داده است که تنها کمی کمتر از میزان مورد نیاز برای تولید سلاح هسته ای است. این به تهران دو گزینه می دهد: مسابقه برای تولید سوخت با درجه تسلیحاتی یا مذاکره با ایالات متحده برای بازگشت به سطوح اصلی در توافق سال ۲۰۱۵.
اما گزینه دوم آقای ترامپ را در معرض این انتقاد قرار می دهد که پس از اعلام اینکه توافق یک دهه پیش “فاجعه” بوده و آن را لغو کرده است، هیچ چیز بهتری به دست نمی آورد.
آرون دیوید میلر از بنیاد صلح کارنگی گفت: «آنچه اکنون در رم و عمان رخ می‌دهد، با نوعی طنز تاریخی، شباهت زیادی به توافقی دارد که اوباما امضا کرده بود—توافقی که ترامپ آن را تخریب کرد.»
وی افزود: «شاید این تنها چیزی باشد که ترامپ می‌تواند به دست بیاورد.»
آقای ویتکاف راه را برای چنین توافقی هموار کرد و در مصاحبه ای در روز سه شنبه توافق احتمالی را توصیف کرد که اساساً به ایران اجازه می دهد سوخت را در سطوح پایین با بازرسی و نظارت دقیق تولید کند. اما او مجبور به عقب نشینی شد. وی سپس در رسانه‌های اجتماعی پستی منتشر کرد و نوشت که موضع ایالات متحده این است که «ایران باید برنامه غنی‌سازی و تسلیحاتی هسته‌ای خود را متوقف و حذف کند». کلمه کلیدی “حذف” بود.
آقای ویتکاف بلافاصله پس از پایان مذاکرات - دور دوم در دو هفته - در بعدازظهر شنبه در رم صحبت نکرد. عمان گفت که این مذاکرات فنی در مسقط، پایتخت آن، در روزهای آینده برگزار خواهد شد.
وقتی این هفته از مقامات آمریکایی پرسیده شد که آیا ایالات متحده می تواند با داشتن یک قابلیت غنی سازی هسته ای محدود در ایران کنار بیاید، آنها از پاسخ دادن طفره رفتند و فقط گفتند که آقای ترامپ قول داده است که به ایران اجازه داشتن سلاح هسته ای را نخواهد داد.
آقای ویتکاف اکنون باید آقای ترامپ و همکاران دولتش را در مورد آخرین دور مذاکرات توجیه کند. مقامات آشنا با بحث های داخلی می گویند که آقای والتز و آقای روبیو که هر دو از منتقدان سرسخت توافق دوران اوباما در زمان حضور در کنگره بودند، همچنان مخالف ترک ایران با هرگونه توانایی تولید هسته ای هستند.
آقای روبیو روز جمعه گفت که هر توافقی باید از دستیابی ایران به سلاح هسته ای جلوگیری کند. وی در سفر به پاریس به خبرنگاران گفت: «باید چیزی باشد که نه تنها مانع از داشتن سلاح هسته ای در حال حاضر شود، بلکه در آینده نیز از آن جلوگیری کند».
ترامپ تاکنون در اظهارنظرهای خود، هدف استراتژیک مذاکرات را به‌طور واضح روشن نکرده، جز اینکه گفته ایران نباید بمب داشته باشد—پاسخی که از مواجهه با مسئله «آستانه‌هسته‌ای‌شدن» ایران طفره می‌رود.
علی واعظ، مدیر ایران در گروه بین‌المللی بحران، گفت که پیشرفت مذاکرات به مرحله فنی، نشان‌دهنده سطحی از عمل‌گرایی است و نشان می‌دهد که بحث در مورد برچیدن برنامه هسته‌ای ایران بیشتر ژست‌گیری علنی بوده است.
ایران احتمال سرمایه‌گذاری مشترک برای اداره تأسیسات غنی‌سازی هسته‌ای خود را مطرح کرده است، گزینه‌ای که به دولت ترامپ اجازه می‌دهد اعلام کند که نوع متفاوتی از توافق را نسبت به دولت اوباما منعقد کرده است.
به گفته آقای واعظ و یک مقام ارشد ایرانی آشنا به مذاکرات، مشخص نیست که آیا ایالات متحده یا یک کشور ثالث، ترجیحاً یکی از همسایگان عرب ایران در خلیج فارس، شریک خواهد بود یا خیر، و لایه ای اضافی از اطمینان را ارائه می دهد که برنامه آن صلح آمیز است. این مقام به دلیل حساسیت مذاکرات از فاش شدن نام خود خودداری کرد.
آقای واعظ گفت، مفهوم یک برنامه هسته ای ایران که یک سرمایه گذاری مشترک با کشورهای عربی یا ایالات متحده است، “یک لایه اضافی از چشم ها و گوش ها را در محل ایجاد می کند تا از ماهیت صلح آمیز برنامه هسته ای آن محافظت کند.”
این مقام ارشد ایرانی همچنین گفت که ایران آماده است تا ذخایر اورانیوم غنی شده خود را به روسیه یا کشور دیگری منتقل کند، همانطور که در اوایل سال ۲۰۱۶ با اجرایی شدن توافق دوران اوباما انجام داد. ایران از آن زمان به طور چشمگیری اندازه این ذخایر را افزایش داده است و به اندازه کافی مواد غنی شده ۶۰ درصد برای ساخت بیش از شش بمب هسته ای در صورت تمایل به تسلیحاتی کردن این مواد دارد.
(برخلاف مذاکرات سال ۲۰۱۵، فرانسه، آلمان، بریتانیا، روسیه و چین از این مذاکرات کنار گذاشته شده اند.)
آقای عراقچی به رسانه های ایرانی که با او در رم سفر می کردند، گفت که آمریکایی ها هیچ موضوع دیگری را خارج از برنامه هسته ای مطرح نکرده اند. وی گفت: “ما به آنها گفته ایم که مذاکرات ما در مورد موضوع هسته ای است و در مورد هیچ چیز دیگری بحث نخواهیم کرد.”
حمید ابوطالبی، دیپلمات سابق و مشاور سیاسی حسن روحانی، رئیس جمهور سابق، در مصاحبه ای از تهران گفت که این یک نشانه مثبت است که مذاکرات در حال پیشرفت است، اما چالش های زیادی قبل از دستیابی به توافق باقی مانده است.
آقای ابوطالبی گفت: “چالش واقعی جزئیات فنی نیست. ما قبلاً در مورد این جزئیات مذاکره کرده ایم. موضوع، قدرت ماندگاری است. بدون یک بنیاد سیاسی و دیپلماتیک پایدار، حتی دقیق ترین توافق فنی هم دوام نخواهد داشت.”
رسانه های ایرانی و برخی از تحلیلگران محافظه کار تصویری از پرچم های مینیاتوری ایران و ایالات متحده در کنار هم بر روی یک میز منتشر کردند، که انحرافی از سوزاندن و لگدمال کردن معمول پرچم آمریکا است که به یک عنصر اصلی تظاهرات حامیان دولت تبدیل شده است.
۳۱۵ ۳۱۵
نظر شما