به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، ۵۳۵ سال قبل در ۱۳ شوال سال ۹۱۱ قمری، شیخ زین الدین علی بن احمد عاملی جبعی در روستای جُبَع در منطقه شیعه نشین جبل عامل لبنان به دنیا آمد.
بنابر روایت حوزه، شهید ثانی همزمان با حیات پدر بزرگوارش، نورالدین علی بن احمد، تحصیلات مقدماتی را نزد او گذراند، سپس به قریه میس رفت و نزد شیخ علی بن عبدالعالی میسی (م، ۹۳۸ ه.ق) تحصیلات خود را ادامه داد و کتاب های «شرائع الاسلام» محقق حلی، و «ارشاد الاذهان» و «قواعدالاحکام» علامه حلی را نزد او خواند. شهید ثانی نزد محقق کرکی (قبل از آن که به ایران بیاید) نیز تحصیل کرده است.
خانواده شهید ثانی، همگی از عالمان و دانشمندان شیعه بودند تا آنجا که خاندان وی به «سلسلة الذهب» شهرت یافتند:
پدر شهید ثانی، شیخ نورالدین علی، از فضلا و دانشمندان.
فرزند شهید ثانی، ابو منصور جمال الدین حسن معروف به صاحب مَعالِم.
سید محمد بن علی عاملی معروف به صاحب مدارک، نوه دختری شهید ثانی.
شیخ علی و شیخ زین الدین، فرزندان صاحب معالم و نوه‌های شهید ثانی.
همچنین خاندان صدر نظیر سید حسن صدر صاحب کتاب تأسیس الشیعة، امام موسی صدر، شهید سید محمدباقر صدر و خواهر شهیدش بنت الهدی صدر از نسل شهید ثانی‌اند.
جهاد علمی و عملی
شهید ثانی به منظور تحصیلات علمی، مسافرت‌های متعددی به نقاط مختلف جهان اسلام آغاز نمود، یعنی آنگاه که چندی در میس اقامت گزید، به کرک نوح رفت و نحو و اصول فقه را نزد سید جعفر کرکی، نویسنده کتاب المحجه البیضا فرا گرفت و در سال ۹۳۴ق مجددا به جبع بازگشت و تا سال ۹۳۷ق در آنجا سرگرم مطالعه و تحقیق و مذاکرات علمی شد، در همین سال به دمشق مسافرت کرد و قریب یک سال و اندی در آنجا به تحصیلات خود ادامه داد و نزد شیخ محمد بن مکی حکیم و فیلسوف، پاره‌ای از کتب طب و حکمت و هیات را قرائت نمود و در محضر درس شیخ احمد جابر شرکت جست و کتاب الشاطبیه را که در علم قرائت و تجوید است، بر او خواند.
او به سال ۹۳۸ق دوباره به جبع بازگشت، ولی نتوانست توقف خود را که موجب توقف علمی او می‌شد، چندان ادامه دهد، لذا مجددا آهنگ دمشق نمود تا از آنجا به مصر برود، البته مدتی کوتاه در دمشق درنگ کرد و کتاب صحیح مسلم و صحیح بخاری را در مدرسه سلیمیه نزد شمس‌الدین طولون قرائت کرد و سپس در نیمه ربیع الاول ۹۴۲ق به صوب مصر حرکت نمود، مدت مسافرت او از دمشق به مصر، حدود یک ماه به طول انجامید و در میان راه کرامات و خوارق عاداتی از وی مشاهده شد که شاگردش ابن العودی آنها را بازگو کرده است. در مصر نزد شانزده استاد برجسته و دانشمند به اندوختن ذخایر علمی در علوم عربی، اصول فقه، هندسه، معانی، بیان، عروض، منطق، تفسیر و سایر علوم دیگر پرداخت.
آثار علمی شهید ثانی به ده‌ها کتاب و رساله علمی می‌رسد و علی‌رغم اشتغالات دیگر تدریسی، حدود هفتاد اثر علمی از خود به جای گذاشت که ما به برخی از آنها دست یافته و یا با نام پاره‌ای از آنها ضمن ترجمه احوال او در مراجع مختلف آگاهی یافته‌ایم. تالیفات شهید ثانی که از روض الجنان آغاز می‌شود و به الروضة البهیه از لحاظ تاریخ تالیف پایان می‌گیرد.
مرحوم محمدباقر خوانساری صاحب روضات الجنات، درباره شهید ثانی چنین می‌گوید: تاکنون در جمع دانشمندان بزرگ و برجسته شیعه کسی را به یاد ندارم که از لحاظ شکوه شخصیت، سعه صدر، خوش فهمی، حسن سلیقه، داشتن نظم و برنامه تحصیلی، کثرت اساتید، ظرافت طبع، معنویت سخن و پختگی و بی‌نقص بودن آثار علمی به پای او برسد، بلکه این استاد بزرگوار در تخلق به اخلاق الهی و قرب منزلت، چنان می‌نمایاند که تالی تلو معصوم (علیه‌السّلام) است و بلافاصله در رده پس از معصومان (علیه‌السّلام) قرار دارد.شهید ثانی به هنگام میزبانی از واردین بی‌اختیار می‌گشت و در پذیرایی از میهمانان و تامین حوائج متقاضیان در حد ایثار و فداکاری می‌کوشید.
شهادت غریبانه
شیخ حسین بن عبدالصمد، پدر شیخ بهایی می‌گوید: روزی بر شهید ثانی وارد شدم و او را متفکر یافتم. او در خویشتن فرورفته بود. علت این حالت را از او جویا شدم. به من گفت: برادرم! چنین می‌پندارم که من دومین شهید باشم، زیرا در عالم رؤیا سید مرتضی علم الهدی را دیدم که مجلس ضیافتی تشکیل داده و علماء و دانشمندان امامیه و شیعه در آن شرکت داشتند. وقتی من وارد مجلس شدم، سید مرتضی از جا برخاست و به من تهنیت گفت و دستور داد که در کنار شهید اول بنشینم.
دربارهٔ سبب شهادت ایشان دو روایت است:
اول اینکه در جریان قضاوت میان دو نفر، شخص محکوم، نزد قاضی صیدا می‌رود و این قاضی از سلطان روم (سلطان سلیمان) می‌خواهد که شهید را به جرم بدعت گذاری و خارج بودن از مذاهب چهارگانه اهل سنت، دستگیر کند.
دوم اینکه جمعی از سنیان به رستم پاشا وزیر اعظم سلطان سلیمان گفتند که شیخ زین الدین [شهید ثانی] ادعای اجتهاد دارد و بسیاری از علمای شیعه به نزدش می‌روند و کتاب‌های امامیه را از او فرامی‌گیرند و قصدشان از این کار تبلیغ شیعه است. از این رو، رستم پاشا کسانی را برای دستگیری شهید، که آن هنگام در مکه بود، فرستاد. بدین طریق، او را در مکه دستگیر کردند و به استانبول بردند و بدون اینکه او را نزد سلطان ببرند کشتند. تاریخ شهادتش را ۵ ربیع‌الاول ۹۶۵ق. در سن ۵۴ سالگی گفته‌اند و اینکه جسدش را سه روز رها کردند و سپس به دریا انداختند.تاریخ شهادتش را ۹۶۵ یا ۹۶۶ قمری نوشته‌اند.
سفارش امام زمان (عج) به خواندن کتب شهیدین
بر اساس نقلی از آیت الله بهجت، امام عصر(عج) به خواندن روزانه کتب شهیدین یعنی شهید اول و ثانی سفارش کرده اند.
متن بیان معظم له بدین قرار است: «در جریان ملاقات و تشرف یکی از اهل علم به محضر حضرت حجت در سفر حج، حضرت به او فرموده بودند: «شهیدین، آش و پلوی شیعه را نخوردند، مع ذلک، کتاب های بابرکت به جا گذاشتند، مبادا روزی بر تو بگذرد که یکی از کتاب های آنها را مطالعه نکرده باشی. به نظر می رسد منظور حضرت از آش و پلو، مقام مرجعیت و زعامت باشد».
منابع:
ویکی شیعه
دانشنامه اسلامی
پایگاه اطلاع رسانی حوزه
نظر شما