به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، صحیفه سجادیه که از امام سجاد(ع) به یادگار مانده است نمودی از عرفان نظری و عملی است؛ ایشان در این کتاب که بعد از قرآن کریم و نهج‌البلاغه از مهم‌ترین منابع شیعیان به‌شمار می‌رود هم معارف عرفانی را به ما آموختند و هم راه رسیدن به قرب الهی را بیان کردند. در حقیقت ایشان در قالب دعا، معارف دینی، مطالب عرفانی، معادشناسی و خداشناسی را به ما آموزش دادند.
بنابر روایت ایبنا، بعد از شهادت امام حسین(ع) جامعه در شرایط خفقان قرار داشت که امام سجاد(ع) در کتاب صحیفه سجادیه ۵۴ دعا را گردآوری و با دعا جامعه اسلامی را هدایت کردند، با توجه به اهمیت این کتاب در سلسله گفت‌وگوهایی به تفسیر دعاهای این کتاب خواهیم پرداخت. در همین راستا خبرنگار ایکنا از قزوین با زینب مرادی، مدرس صحیفه سجادیه گفت‌وگویی کرده است که در ادامه مشروح آن را می‌خوانیم.
صحیفه سجادیه چگونه کتابی است؟
اگر بخواهیم صحیفه سجادیه را بشناسیم باید در ابتدا امام سجاد(ع) را بشناسیم. برای تفسیر صحیفه سجادیه باید دید جهت‌گیری امام چه بوده است و چه تکنیک‌هایی به‌کار بردند. از سویی دیگر باید اوضاع فکری مردم آن دوران را بشناسیم تا بدانیم که صحیفه چه نقشی ایفا می‌کند.
صحیفه سجادیه سه نقش دارد احیا و تدوین اندیشه‌های اسلامی، معرفی و اثبات حقانیت به مردم و ایجاد تشکیلات نیروی اسلامی از جمله اینهاست.
صحیفه سجادیه یک مکتب است و معارف دینی، سیاسی و اجتماعی را ترویج می‌کند. مرحوم علامه مجلسی اول در عالم مکاشفه امام زمان(عج) را می‌بیند و از ایشان سؤال می‌پرسد ممکن است برخی اوقات شما را نبینم، اگر سؤال داشته باشم چه باید کنم، امام زمان(عج) به ایشان کتابی معرفی می‌کنند که علامه مجلسی کتاب را از تاج می‌گیرد. پس از اتمام عالم مکاشفه دیگر خبری از کتاب و امام زمان(عج) نبود برای همین ناراحت می‌شود و فکر می‌کند محمدتاج، شیخ بهایی است، نزد شیخ بهایی می‌رود و خوابش را تعریف می‌کند؛ شیخ بهایی خواب علامه مجلسی را تعبیر می‌کند و می‌گوید خوب است و قرار است درب علم الهی برای شما باز شود، اما علامه مجلسی هنوز ناراحت بود که چرا آن کتاب را ندارد.
شیخ بهایی به همان محله‌ای که در خواب دیده بودند می‌روند و فردی به نام حسن تاج به او می‌گوید که برخی کتب وقفی اینجاست، اگر می‌خواهید از بین آنان برای خود انتخاب کنید. اولین کتابی که به دست علامه مجلسی می‌دهد همان کتابی بود که حضرت در عالم مکاشفه به ایشان داده بودند. به کتاب نگاه می‌کند، آن کتاب صحیفه سجادیه امام سجاد(ع) بوده است.
کتاب صحیفه سجادیه به‌وسیله علامه مجلسی در دسترس مردم عادی قرار می‌گیرد، پیش از آن تنها خواص این کتاب را داشتند. مرحوم علامه مجلسی یک طلبه جوانی بود که این کتاب در دوره نوجوانی به دستش رسید، حضرت مهدی(عج) کتاب را به طلبه‌ای مُبلغ می‌دهد، پس ایشان یاد می‌گیرند و سپس تبلیغ می‌کنند.
به خاطر صحیفه سجادیه در اصفهان تعدادی از علما، صلحا و تعدادی از مردم عادی نیز مستجاب‌الدعوه شدند؛ اینجا یک نکته وجود دارد، امام زمان(عج) می‌پسندند که صحیفه سجادیه را بخوانیم. کتاب را به یک مُبلغ دینی دادند تا یاد بگیرند و به مردم بیاموزند. باید صحیفه سجادیه را بخوانیم چون این کتاب ما را برای یک کار بزرگ که قیام آل محمد(ص) است آماده می‌کند.
چرا کتاب صحیفه سجادیه در قالب دعاست؟
امام سجاد(ع) وارث عاشورا هستند و در عاشورا حضور داشتند؛ پس از عاشورا مردم امام خود را تنها گذاشتند که امام سجاد(ع) با کتاب صحیفه سجادیه نیرو تربیت کردند.
برخی می گویند در زمان امام سجاد(ع) به‌دلیل فغان دعا را انتخاب کردند، اما دلیل دیگری وجود دارد و آن این است، وقتی جامعه‌ای با زبان دعا به فقر خود اقرار می‌کند، دو حقیقت را اعلام می‌دارد نخست آنکه بنده فقیر و خداوند غنی است. دوم آنکه وقتی انس ایجاد شود استمرار و دوام خواهد داشت. اگر انس استمرار داشته باشد به شعور و وجدان تبدیل خواهد شد؛ پس مهم است که انسان با چه چیز انس می‌گیرد.
امام سجاد(ع) در دعای ۲۱ می‌فرمایند: «لباس وحشت از بندگان بدت را بر دلم بپوشان و انس گرفتن به خودت و عاشقانت و اهل طاعتت را به من ارزانی دار» بنابراین اگر با صحیفه سجادیه انس داشته باشیم با خداوند، اولیای الهی و اهل طاعت انس پیدا خواهیم کرد.
وقتی با خداوند انس پیدا کنیم در مسیر هدف خلقت قرار می‌گیریم و نشاطی خواهیم داشت که در آن مسیر حرکت کنیم. از طرفی باید به خود توجه کنیم چون فرصت انسان محدود است و باید برای حرکت به سوی خداوند متعال سرعت بگیریم.
چگونه با دعا می‌توان از شر شیطان رها شد؟
انسان ماده است و دو مانع نفس و شیطان سر راه انسان وجود دارد، بنابراین تمام موانع انسان در این دو مانع خلاصه می‌شود. در این شرایط می‌توانیم با نقشه راه سرعت بگیریم و این مسیر را به سرعت طی کنیم. وقتی انسان با امام سجاد(ع) همنشین و با خداوند هم‌قدم شود موانع هموار خواهد شد تا مسیر را به سرعت طی کند.
امام سجاد(ع) در دعای نهم می‌فرمایند: «زمانی که دو برنامه را قصد کردیم که یکی از آن‌ها تو را از ما خشنود می‌کند و آن دیگری تو را بر ما خشمگین می‌کند، ما را به‌سوی آن کاری که تو را از ما خشنود می‌کند، رغبت ده و قدرت و توانمان را از عملی که تو را بر ما خشمگین می‌کند، سست کن» بنابراین دعا کردن راه کسب توفیق الهی است.
در دعای ۲۵ صحیفه سجادیه آمده است: «خدایا! به باقی ماندن فرزندانم و به شایسته نمودنشان برای پیروی از من و به بهره‌مند شدنم در دنیا و آخرت از ایشان، بر من منت گذار»؛ جنگ انسان در برابر شیطان نابرابر است. انسان چطور با محدودیت‌ها می‌تواند به شیطان غلبه کند در حالی که شیطان ثانیه‌ای از ما غفلت نمی‌کند. انسان باید با حداقل‌ها در مقابل شیطان بجنگد و به خداوند وصل شود. حضرت سجاد(ع) در دعای هفدهم صحیفه سجادیه از دشمنی و نیرنگ شیطان به خدا پناه می‌برند.
امام سجاد(ع) ما را به دعا سوق می‌دهند چون رهایی انسان از شیطان به دعا کردن بستگی دارد؛ صحیفه سجادیه در قالب دعاست تا ما را در مسیری که می‌خواهیم حرکت و پرورش دهد، صحیفه سجادیه به دنیا و آخرت توجه دارد و انسان را در تمام ابعاد خود تربیت می‌کند.
نظر شما