به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، میانه دهه ۱۳۴۰ بود که تأسیس صندوق‌های قرض الحسنه در بازار تهران کلید خورد. عبدالله فرجی، مدیرعامل سازمان اقتصاد اسلامی که بیش از ۲۶سال همیار و همکار مرحوم میرمحمد صادقی در سازمان اقتصاد اسلامی بوده معتقد است مرحوم سیدعلاء‌الدین میرمحمدصادقی در راه‌اندازی صندوق‌های قرض الحسنه و همچنین عرصه کارآفرینی نقش موثری داشته است؛ چرا که او یکی از موسسان اولین صندوق قرض‌الحسنه بازار تهران و بعدها شهر تهران بود. گزارش پیش رو روایت کوتاهی از صحبت‌های عبدالله فرجی، یار دیرینه مرحوم میرمحمد صادقی، از خصایص رفتاری و فعالیت‌های اقتصادی شاخص اوست.
پایه‌گذار سازمان اقتصاد اسلامی
بنابر روایت همشهری آنلاین، عبدالله فرجی گفت وگو را از سال های نخست آشنایی با مرحوم میر محمد صادقی آغاز می کند: «تا قبل از اینکه با ایشان همکار شوم، دورادور شناختی از او داشتم، اما از سال ۷۷ که فعالیتشان را در سازمان آغاز کردند، از نزدیک با ایشان آشنا شده و در ارتباط بودم. مرحوم میرمحمدصادقی، محاسن بسیاری داشت. برای گره‌گشایی از مشکلات مردم همه‌جا پیشقدم می‌شد و فکر و ذکرش کمک به خلق الله بود. حتی سرمایه اولیه برخی از صندوق‌ها برای ایشان بود و سعی می‌کرد در حد توان و با ارتباطاتی که داشت، این صندوق‌ها فعال باشند و بتوانند به خدماتشان ادامه بدهند. او یکی از پایه‌گذاران سازمان اقتصاد اسلامی و توسعه و ترویج قرض‌الحسنه در همان سال‌های نخست تاسیس این نهاد بود و بدون هیچ گونه در آمدزایی یا چشمداشت وقتش را برای توسعه و ترویج صندوق‌های قرض‌الحسنه صرف می‌کرد. فکر و ذکر ایشان توسعه قرض‌الحسنه بود و می‌گفتند ما باید آن قدر صندوق‌های قرض‌الحسنه‌ها را حفظ کنیم که جنازه‌مان را هم از مقابل قرض‌الحسنه ببرند.»
تاسیس ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار صندوق
خدمت به عموم مردم به ویژه اقشار کم درآمد جامعه از خصوصیات بارز رفتاری مرحوم میر محمد صادقی است که مدیر سازمان اقتصاد اسلامی درباره آن صحبت می‌کند: «من اعتقاد داشتم وقتی فردی به کهولت رسید باید از کار کناره‌گیری و فضا را برای جوانان باز کند، اما ایشان بر این باور بود که درست است که جوان‌ها باید در عرصه‌های مختلف جامعه حضور داشته باشند، ولی قرض‌الحسنه سن و سال نمی‌شناسد و تا هر زمان که شخص زنده است، بایستی در کار قرض‌الحسنه و خدمت به مردم فعالیت کند. خودشان هم تا زمان حیات دست از این کار نکشیدند، حتی در بستر بیماری. اغلب جلسات کاری ساعت ۷صبح برگزار می‌شد و ایشان نخستین نفری بود که در این جلسات حضور داشت و اقدامات را پیگیری می‌کرد. با وجود مشغله‌های فراوان که در حوزه کارآفرینی داشت، اما دقیقا دنبال این موضوع بود که مثلا فلان صندوق در فلان روستا، می‌تواند به مردم خدمات ارائه بدهد.
ما مواردی داشتیم که بعضی از افراد نیازمند به ایشان مراجعه کرده و وقتی متوجه می‌شد فرد توان بازپرداخت ندارد، از طریقی به او کمک می‌کرد که آبرو و شخصیت مراجعه کننده حفظ شود. از همه مهم‌تر، هیچ وقت از دست کسی عصبانی نمی‌شد و در عوض سعی می‌کرد با او برخورد خوب داشته باشد. صندوق‌های بی‌شماری در تهران و سایر نقاط کشور با حمایت ایشان فعال است که در سال گذشته نزدیک به ۲میلیون و۵۰۰ هزار نام بود و تعداد مراجعه‌کنندگان به این صندوق‌ها متفاوت است برای مثال در صندوق کوچکی در جنوب شهر تعداد مراجعه‌کننده بسیار و نقدینگی آن اندک و در شمال تهران یا بازار تهران، وجه نقدی زیادتر و مراجعات وام کمتر است. سازمان بنا به توصیه خود حاج آقا به این صندوق‌ها که پولشان کم بود، وام می‌داد که بتوانند بیشتر به مردم وام بدهند بدون دیناری اضافه یا حتی کارمزد.»
مبارزه با ربا
مرحوم میر محمدصادقی موسس بانکداری بدون ربا بود و برای رسیدن به این هدف تلاش‌های مضاعفی انجام داد. فرجی درباره فعالیت‌های ایشان برای تاسیس این بانک می‌گوید: «حاج آقا میرمحمدصادقی در سال ۱۳۵۸ سازمان اقتصاد اسلامی را به عنوان بانک اسلامی به همراه برادرشان و تعدادی دیگر از انقلابیون تأسیس کردند. در آن زمان بانک‌ها ربوی بودند و به همین دلیل آقایان پیشقدم شدند تا با تأسیس بانک اسلامی به مبارزه با ربا بروند. اما به دلیل اینکه دولت موقت بانک ها را ملی اعلام کردند؛ بنابراین دیگر امکان حضور یک بانک خصوصی وجود نداشت. بعد از ملی شدن بانک‌ها بر این بانک اسلامی فشار وارد می‌شود و در همین راستا، آقایان مؤسس بانک اسلامی از جمله شهیدان بهشتی، مطهری و صدوقی در جلسه ای به خدمت امام (ره) می‌رسند و حضرت امام می فرمایند بانک اسلامی مستثنی است و باید بماند.
در آن زمان به آقای قطب زاده دستور می‌دهند این گفته از تلویزیون پخش شود، اما دولت موقت فشار می‌آورد که این مسئله قابل پذیرش نیست. مؤسسان این بانک مقاومت می‌کنند اما در نهایت به این دلیل که دولت تضعیف نشود، شورای انقلاب با مؤسسان صحبت می‌کند تا نام آن را به سازمان اقتصاد اسلامی تغییر دهند و سرانجام تصمیم بر این شد که نام بانک حذف شود و این سازمان فعالیت‌های خود را شروع کند. بنابراین عنوان آن به سازمان اقتصاد اسلامی ایران تغییر پیدا کرد و هدفش هم توسعه و ترویج قرض‌الحسنه و مبارزه با ربا تعیین شد.
در دولت های مختلف، بحث هایی شکل می گرفت که صندوق ها باید زیر نظر بانک مرکزی فعالیت کنند و در هر کدام از دولت‌ها مشکلاتی برای صندوق‌ها ایجاد شد، حتی چند بار آقایان تصمیم گرفته بودند که سازمان را تعطیل کنند. از طرف دیگر هم به این مسئله فکر کرده بودند که تعطیلی این سازمان به صندوق های قرض الحسنه لطمه وارد می‌کند. در هر صورت، سازمان اقتصاد اسلامی کار خود را ادامه داد تا این که در اوایل سال ۱۳۷۷ از بنده برای حضور در سازمان دعوت شد. از آن زمان تلاش کردیم تا سازمان شکل مرتب و منظمی به خود بگیرد و نظارت درستی بر صندوق های قرض الحسنه داشته باشیم.»
سرمایه‌گذاری بدون سود
حاج علاء یکی از چهره هایی است که از ابتدا در پیشبرد اهداف سازمان و صندوق های قرض الحسنه نقش بسیار مؤثری داشت. فرجی در باره کار خیرخواهانه مرحوم میرصادقی برای پاگیری این صندوق‌ها می‌گوید: «رقمی که ایشان و برادرشان مرحوم حاج آقا بهاء الدین بدون هیچ چشمداشتی از همان ابتدا برای سازمان اقتصاد اسلامی هزینه کردند، در سال ۱۳۵۸ رقم قابل توجهی بود و هیچ سودی هم بابت آن دریافت نکردند. ایشان قبل از تشکیل سازمان در صندوق اندوخته جاوید بازار بودند و در تأسیس و فعالیت صندوق های دیگر هم حضور موفق و پیوسته ای داشتند و بعد هم این حضور در سازمان ادامه یافت. تلاش های حاج آقا میرمحمدصادقی در سازمان اقتصاد اسلامی و صندوق‌های قرض الحسنه بسیار چشمگیر بود.
در سال ۱۳۸۸ با پیگیرهایی که به عمل آمد شورای پول و اعتبار پس از تصویب قانون بازار غیر متشکل پولی - که طبق آن تمام صندوق ها زیر پوشش بانک مرکزی می‌رفتند، مصوبه ای صادر کرد. بانک مرکزی با سازمان تفاهم کرد تا صندوق‌های قرض الحسنه سازمان فقط با سازمان کار کنند و دیگر بانک مرکزی دخالت زیادی در آنها نداشته باشد. سازمان اقتصاد اسلامی نزدیک به چهل سال است در این حوزه فعالیت می‌کند و هزار صندوق قرض الحسنه تحت پوشش آن است و از این طریق نقش مهمی برای کمک به نیازمندان ایفا می کند که نقش مرحوم میرصادقی در این اتفاق غیرقابل انکار و بسیار تاثیرگذار بود.»
نظر شما