نکوداشت موسیقیدانی که زنده‌اندیش بود/«جام تهی»، بهترین اثر فریدون شهبازیان

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، آیین یادبود و نکوداشت زنده‌یاد فریدون شهبازیان موسیقیدان، نوازنده، رهبر ارکستر و آهنگساز برجسته ایران شامگاه سه‌شنبه- دوم بهمن ماه- با حضور رائد فریدزاده رییس سازمان سینمایی، احمد مسجدجامعی وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی، مجید انتظامی، سیدمحمد میرزمانی، همایون رحیمیان، صدیق تعریف، پیروز ارجمند، علی مغازه‌ای، مینا افتاده، بیژن بیژنی، فاضل جمشیدی، محمدحسین فرحبخش، محمد آفریده، عباس یاری، احمد امینی، وحید موسائیان، لادن طاهری و جمعی دیگر از هنرمندان، مدیران فرهنگی و هنری و اجرای سیدعباس سجادی در فرهنگسرای نیاوران برگزار شد.

به گزارش ایرنا، در ابتدای این مراسم تیتراژ سریال «آوای فاخته» با خوانندگی محمد اصفهانی و نوازندگی پیانو فواد حجازی اجرا شد.

خدمت شهبازیان به موسیقی ملی ایران

هوشنگ کامکار آهنگساز، سرپرست گروه «کامکارها» و از دوستان فریدون شهبازیان در این آیین اظهارداشت: در یک هفته گذشته آن قدر درباره استاد شهبازیان سخن گفتند و همه شما می‌دانید که چه آثاری ساخته است، یک هفته است که گیج شدم که مگر می‌شود مرگ اینگونه باشد؟، چند مدت پیش در خانه موسیقی بودیم، فریدون کنار من نشسته بود، گنجه‌ای گفت که فریدون بنشین اینجا یک عکس از ما بگیرند، من، تو و هوشنگ شاید تا ۱۰ روز دیگر نمانیم، از ما عکس گرفتند.

وی افزود: بعد از ۶ روز با تلفن فریدون تماس گرفتم، همسرش تلفن را پاسخ داد و گفت که استاد بیمارستان است و گفتم حالشون چطور است؟ گفت که بد نیست، خوب است، فردای آن روز تماس گرفتم باز هم همسرش پاسخ داد و گفت از دنیا رفته است، اصلا باورم نمی‌شود، نمی‌توانستم تصور کنم، یک هفته قبل کنار هم بودیم و اکنون چنین خبری را بشنوم، این خاطره با من باقی است.

کامکار بیان کرد: از دوره جوانی در سنندج با نام شهبازیان آشنا بودم. وقتی به تهران آمدم، رابطه ما نزدیکتر شد و دوستی ما در دانشکده هنرهای زیبا قوام گرفت. استاد شهبازیان از آن موقع تا قبل از فوتش برای موسیقی زحمت کشید، ارزشی که ایشان دارد خدمت به موسیقی ملی ایران است، موسیقی که آمیخته‌ای از موسیقی‌های سنتی و فولکلور و موسیقی‌های دیگر است و ترکیب آن با عوامل موسیقایی جهانی است که کمک بسیاری در جهت ارتقای این نوع موسیقی کرد، شاگردان بسیار خوبی را تربیت کرد و کارهایی که فریدون انجام داده است، تا ابد در تاریخ موسیقی ما جاودانه خواهد بود، روحش شاد باشد.

استاد شهبازیان مرگ‌اندیش نبود

محمد اصفهانی ضمن تسلیت به خانواده استاد شهبازیان و هنرمندان موسیقی اظهارداشت: امیدوارم که قدر اساتید موسیقی که در قید حیات هستند را بدانیم و از آنان قدردانی کنیم.

وی با خواندن شعر «زندگی زیباست ای زیبا پسند» گفت: استاد شهبازیان خیلی این شعر را دوست داشت و برای یک سریالی که مربوط به تمدن‌های آسیای میانه یک موسیقی بر روی آن گذاشته بود، بعد به من پیام داد که برای مستند می‌خوانی؟، او می‌دانست که وقتی پای کار موسیقی یک مجموعه باشند، بی‌قید و شرط در خدمت او هستم، برای استاد انتظامی هم همین طور بود، این اساتید ستون‌هایی هستند که وقتی کار موسیقی انجام می‌دهند، دیگر خواننده می‌تواند با افتخار بخواند. به استاد شهبازیان گفتم که اگر شما موسیقی را کار می‌کنید، افتخار می‌کنم که در خدمت شما باشم و بر روی همین شعر موسیقی گذاشت.

اصفهانی افزود: استاد شهبازیان همیشه بر زنده‌اندیشی تاکید داشت، مرگ‌اندیش نبود، زنده‌اندیش بود و همیشه امیدوار بود و از این روحیه‌ای که داشت، انرژی می‌گرفتم.

این خواننده همچنین یادداشتی که برای استاد شهبازیان نوشته بود خواند که در این یادداشت بیان شده است: از دوران نوجوانی با موسیقی‌هایش انس گرفتم و همیشه با خود می‌اندیشیدم که نویسنده این قطعات باید انسان خاصی باشد، خیلی دوست داشتم که روزی او را از نزدیک ببینم، خصوصا وقتی قطعه‌ای را ضبط می‌کند تا اینکه بالاخره خداوند با لطف و حکمتش سرنوشت مرا در موسیقی به دستان هنرمند او حواله کرد و آنگاه که شناختمش و از زمان که مرا به خود پدرانه راه داد، به آموختن از ایشان و شاگردیشان همواره افتخار کرده و خواهم کرد.

وی اظهارداشت: استاد شهبازیان در موسیقی انسانی امین، حدشناس و آگاه به معنی واقعی کلمه بود و این را به طریقی شگفت‌انگیز از ناحیه خدا داشت، به همین خاطر رابطه‌اش با موسیقی و اهلیت موسیقی با او، به نحوی با شکوه در مراوداتم با ایشان همیشه حس می‌شد، موحوم شهبازیان همیشه از این هدیه که با خود از خداوند بخشنده به امانت داشت، بهره می‌برد حتی وقتی به اتفاق هم برای خرید لباس یا کارهای غیرمرتبط دیگری با موسیقی بیرون می‌رفتیم، انتخاب‌ها، سلایق و نظراتش بسیار مطبوع و لذت‌بخش بود. او از وجنات و هارمونی خاصی در زندگی روزمره برخوردار بود که آشکارا حس می‌کردیم از شعور موسیقاییش سرچشمه گرفته اما اکنون در این باب خرجش می‌کند، بعدها وقتی بیشتر به او نزدیک شدم از شهامتی صمیمانه و تحسین برانگیز از تجارب و حتی اشتباهات و عبرت‌هایش با من می‌گفت، استاد شهبازیان برایم نمادی آهنگین از عشق بود.

«جام تهی» بهترین اثر شهبازیان

در ادامه این آیین پیام تصویری کامبیز روشن‌روان رئیس کانون آهنگسازان سینمای ایران پخش شد، وی در این پیام گفت: شوربختانه عزیز دیگری؛ فریدون شهبازیان آهنگساز، رهبر ارکستر و عضو شورای مرکزی کانون آهنگسازان سینمای ایران را از دست دادیم، آشنایی و دوستی من با شهبازیان به نیمه دوم دهه ۴۰ برمی‌گردد، زمانی که دانشجوی دانشکده هنرهای زییای دانشگاه تهران بود، آن زمان ما بیشتر درباره او از رادیو می‌شنیدیم که در آنجا فعالیت‌های آهنگسازی دارد.

وی گفت: در نیمه دهه پنجاه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان اثری را مضمون اشعار عمر خیام را با آهنگسازی شهبازیان و دکلمه احمد شاملو و صدای محمدرضا شجریان منتشر کرد، این اثر روح تازه‌ای در کالبد موسیقی ایران دمید و تا مدت‌ها در ذهن اهالی موسیقی حضور داشت، زمزمه می‌شد و مردم می‌شنیدند و استقبال خیلی زیادی از آن شد.

روشن‌روان افزود: شهبازیان در طول فعالیت هنری اش مدتی هم در مرکز موسیقی صدا و سیما حضور داشت و حضورش در این مرکز باعث شد که موسیقی پاپ بعد از انقلاب شکل بگیرد و به این دلیل برخی معتقدند شهبازیان را باید بنیانگذار موسیقی پاپ بعد از انقلاب دانست. شهبازیان در موسیقی فیلم هم فعالیت داشت و آثار مختلفی از جمله موسیقی فیلم های «آوار»، «شیر سنگی»، «پاییزان» و «هیوا» و سریال «آوای فاخته» را ساخت که جزو، آثار ماندگار ایشان است، استاد شهبازیان ضمن فعالیت‌هایی که داشت با خوانندگانی همچون محمدرضا شجریان، اکبر گلپایگانی، پری زنگنه، نادر گلچین، علیرضا افتخاری، حسام الدین سراج، محمد اصفهانی همکاری داشت.

این آهنگساز بیان کرد: به گفته آقای شهبازیان «جام تهی» یکی از بهترین آثارش بر روی اشعار فریدون مشیری با صدای شجریان است و جزو نخستین آثار موسیقی ایرانی است که بر اساس شعر نو ساخته شده و توسط ارکستر «گل ها» اجرا شده است.

روشن روان گفت: ما ایرانی‌ها انسان‌های مرده‌پرستی هستیم. انسان‌ها را تا زمانی که هستند، اصلا نمی‌بینیم و به آنها کاری نداریم اما زمانی که مردند، از بین ما رفتند، یادشان می‌افتیم درباره آنها صحبت می کنیم و خاطراتشان را می‌گوییم و از آنها تعریف می‌کنیم، شاید اسطوره‌ای دروغین برای خودمان بسازیم. بیاییم به دیگران عشق بدهیم، محبت کنیم، دوستشان داشته باشیم و به حرفشان گوش بدهیم، کلام و افکارشان را بپذیریم، تحلیل کنیم، قدرشان را بدانیم آنها، انسان‌هایی در هر رشته‌ای که هستند، می‌توانند در جامعه موثر باشند، به آنان احترام بگذاریم که متاسفانه آنچه را که امروز می‌بینیم متفاوت است.

وی گفت: ما در کانون آهنگسازان سینمای ایران از افکار و نظرات استاد شهبازیان بهره می‌بردیم و دوست بسیار مهربان و دوست‌داشتنی بود و من ندیدم که بدخلقی کرده باشد و با کسی تند صحبت کرده باشد، قابل احترام بود، فقدان ایشان را به جامعه هنرمندان و هنرمندان این سرزمین تسلیت می‌گویم

تبحر شهبازیان در موسیقی ایرانی و کلاسیک

وارطان ساهاکیان آهنگساز نیز در این مراسم ضمن عرض تسلیت به خانواده استاد شهبازیان گفت: یکی دو هفته پیش در خانه موسیقی باهم بودیم و فوت ایشان برایم عجیب بود و خیلی شوکه شدم. آشنایی من با استاد شهبازیان از ۳۵ سال پیش بود که در دانشگاه سوره و آزاد باهم همکار بودیم و تدریس می‌کردیم، در صدا و سیما در ضبط آثار باهم همکاری می‌کردیم و در کانون آهنگسازان خانه سینم و خانه موسیقی با هم همکاری بودیم و پارتیتورها را بررسی می‌کردیم.

وی گفت: آقای شهبازیان در موسیقی ایرانی و موسیقی کلاسیک بسیار تبحر داشت و آنها را خوب می‌شناخت و همیشه تلفیق این دو را به سمت موسیقی ایران می‌آورد که بوی کشور ایران را بدهد. از او سپاسگزارم که آثار بسیار ارزشمندی در موسیقی فیلم، موسیقی ارکسترال ساخت، او، دوست خیلی خوب و مهربانی بود.

موسیقی استاد شهبازیان بازتاب روح او بود

علی جعفری پویان نوازنده و مدرس ویولن مؤسس و دبیر هنری سال‌نوای موسیقی ایران نیز در این مراسم با اشاره به اهمیت قدردانی از بزرگان و پیشکسوتان اظهارداشت: به عنوان فردی که در نسل میانی جامعه موسیقی هستم. هر کدام از این بزرگترها را که از دست می‌دهیم. جایگزینی برایشان نیست، خیلی سخت می‌شود نا برای آنها جایگزین پیدا کرد. فکر می‌کنم که در این دو هفته آقای شهبازیان بعد از ۱۰ سال کمرنگ بودن، احیا شد و این خیلی بد است که می‌گویم چه برای آقای شهبازیان و چه برای هر کدام از هنرمندان موسیقی دیگر، اینکه جریان که تازه نیست مدت‌هاست که به دلایل مختلف در جامعه اتفاق می‌افتد.

وی گفت: با این تفکر سال‌نوا را ۱۰سال پیش به عنوان یک تشکل صنفی موسیقی با همکاری جمعی از هنرمندان موسیقی شکل دادیم‌ تا قدردان خدمات اساتید و بزرگان موسیقی باشیم و احساس نکنند که فراموش شدند، من افتخار می‌کنم که با امثال آقای شهبازیان کار کردم. بخشی از سونوریته، احساسم یا هر چیزی که در بیان موسیقی یاد گرفتم برای آن بخش شنیداری ذهن من است که در کودکی با تمرین بر روی آثار این عزیزان تقویت کردم بعد که با هر کدام از آنها مواجه می شدم، ارتباط با آنها یک آرامشی را برایم ایجاد می‌کرد و همکاری با آنها برایم خیلی ارزشمند بود.

جعفری پویان افزود: از سال ۱۳۷۷ با استاد شهبازیان همکاری کردم، هیچ وقت از ایشان چیزهای بدی ندیدم، گاهی گمان می‌کردم که برخورد بدی با من داشته باشد اما در یک آن چهره دیگری از خودش نشان می‌داد. خیلی انسان دوست‌داشتنی بود. موسیقی استاد شهبازیان بازتاب روح او بود، لطافت، ملودی خوب، ساده‌نویسی و زیبایی‌نویسی در آثارش وجود داشت است، نوع آهنگسازی استاد شهبازیان در آثار مختلفش قابل بررسی، تامل و الگو است و امیدوارم که قدر اساتیدی همچون آقای شهبازیان را بیشتر بدانیم و در مراسمی غیر از بهانه مرگ در کنار هم حضور پیدا کنیم.

این هنرمند بیان کرد: باید ستادی داشته باشیم که خیلی زیباتر بتوانیم مراسم وداع با هنرمندان را برگزار کنیم تا دچار آشفتگی و ناهماهنگی‌هایی نشویم به خصوص در جامعه موسیقی که این رشته پر از هماهنگی‌هاست.

امیدواری برای حل مشکلات تنفسی موسیقی

ساعد باقری شاعر نیز در این آیین اظهار کرد: متاسفم که ما استاد ارجمندی را با یک مرگ نمادین بر اثر مشکلات تنفسی از دست دادیم اما امیدوارم که مشکلات تنفسی برای موسیقی برطرف شود.

وی با اشاره به ویژگی‌های حرفه‌ای استاد شهبازیان گفت: استاد شهبازیان بسیاری اوقات حیرت و تعجب مرا برمی‌انگیخت، هنرمندانی که دستی در سنت و نوآوری دارند بسیار کار سختی پیش روی آنهاست، به خصوص اینکه پیشگام هستند. با آهنگسازان برجسته بسیاری همکاری کردم اما شهبازیان متفاوت بود و از او آموختم، این هنرمند با ریشه زبان فارسی آشنا بود نه فقط شعر و با توجه و با دقت آثار را بررسی می‌کرد.

قدردانی از هنرمندان موسیقی وظیفه مدیر اجرایی است

احمد مسجدجامعی وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در این آیین با بیان اهمیت قدردانی از هنرمندان موسیقی اظهارداشت: اینها انجام وظیفه مدیر اجرایی در قبال یک شخصیت برجسته موسیقایی کشور است که اگر جفا شد، جلوی آن را بگیرد و نباید مانعی برای فعالیت‌های آنها ایجاد کند.

وی درباره ویژگی‌های آلبومی با مضمون «رباعیات خیام» با آهنگسازی استاد شهبازیان گفت: پس از درگذشت استاد شهبازیان این اثر را بار دیگر شنیدم و مرور کردم که یکی از آثار ماندگاری این آهنگساز است که به صورت مشترک با صدای شجریان و شاملو ساخته شد. آنچه در این مجموعه گوش‌نواز است توان آهنگسازی است و آقای شهبازیان با ساز، دانش و ساختار موسیقایی غربی، یک اثر هنری موسیقایی کاملا با روح ایرانی ارائه کرده‌ است، پرگویی و کم‌گویی ندارد و ملال آور نیست، ما با فضاهای موسیقایی گوناگونی در این اثر رو به رو هستیم.

مسجدجامعی افزود: در فضای موسیقایی استاد شهبازیان گزیده‌گویی است. گم‌گویی او مخل معنا نیست. متناسب با محتوا آهنگسازی می‌کند و در خدمت فهم معنا پیوند شعر و موسیقی است و در ذهن شنونده ترسیم می‌کند.

دلیل وداع با شهبازیان در تالار وحدت

ماهور موسائیان همسر استاد شهبازیان نیز ضمن قدردانی از حاضران در این مراسم درباره دلیل وداع با پیکر استاد شهبازیان از تالار وحدت به سمت قطعه هنرمندان بهشت زهرا(س) گفت: این موضوع به دلیل احساس قلبی خودش بود. فریدون زمانی که در هنرستان موسیقی درس می‌داد و زمانی هم که رهبر ارکستر ملی بود، عشقی قلبی به آنجا داشت و تک‌تک آن بچه‌ها مانند بچه‌های خودش بودند، تک تک آنها را خودش انتخاب کرده بود، احساس کردم شاید بخواهد با فرزندان خودش خداحافظی کند و بگوید همیشه کنار شما هستم.

وی افزود: فریدون در این یک سال اخیر بیشتر آثار خودش را گوش می‌کرد و از آنها لذت می‌برد. او خط خوشی داشت و معمولا در خانه شعرهایی که حفظ بود را می‌نوشت و زمانی که در بیمارستان بود به من گفت چند روان‌نویس با چند رنگ مختلف برایم بیاور و دیدم که شعرهای «گل گلدون» و «در زمین بی‌زمانی» از شیون فومنی را نوشته است و به همین دلیل از فرزند شیون فومنی درخواست کردم که در این مراسم حضور داشته باشند و این شعر را بخواند.

موسائیان بیان کرد: در این سال‌ها فریدون بر این موضوع تاکید داشت آثاری که با استاد شجریان ساخته بود، بهترین آثار او هستند و فقط مختص خودش است. کارهای مشترک با او را هیچکس نمی‌تواند اجرا کند و نباید هم بکند؛ زیرا آنها در انحصار محمدرضا شجریان هستند.

در پایان نیز احمد فومنی فرزند شیون فومنی شعر «در زمین بی‌زمانی» را خواند.

پخش کلیپ‌هایی با معرفی استاد شهبازیان و آثار او، اجرای قطعه «گل گلدون من» با خوانندگی حمید غلامعلی و نوازندگی پیانو رضا تاجبخش از دیگر بخش‌های این آیین بود که به همت کانون‌های کارگردانان و آهنگسازان سینمای ایران، خانه سینما و با همکاری و حمایت صندوق اعتباری هنر برگزار شد.

به گزارش ایرنا، فریدون شهبازیان استاد برجسته موسیقی ۲۲ دی ماه به دلیل مشکلات حاد تنفسی دار فانی را وداع گفت. این آهنگساز ۲۱ خرداد ۱۳۲۱ در تهران متولد شد. با تشویق و راهنمایی پدرش حسین شهبازیان، به موسیقی گرایش پیدا کرد و در هنرستان عالی موسیقی به تحصیل موسیقی و فراگیری ساز ویلن پرداخت. نخستین معلم ویلن او عطاالله خادم میثاق بود که پس از چندی او را به معلم روسی خود سرژ خوتسیف معرفی کرد.

وی تا پایان دوره ابتدایی نزد خوتسیف آموزش دید. پس از آن فراگیری ویولن را تا اخذ دیپلم نوازندگی این ساز، در کلاس‌های شبانه لوئیجی پاساناری که در آن زمان کنسرت‌مایستر ارکستر سمفونیک تهران بود ادامه داد. شهبازیان در ۱۷ سالگی به عضویت ارکستر سمفونیک تهران به رهبری حشمت سنجری درآمد پس از آن همکاری خود را با ارکستر گل‌های رادیو آغاز کرد. در آن هنگام ارکستر گل‌ها به رهبری روح‌الله خالقی و پس از او جواد معروفی فعالیت می‌کرد. در سال ۱۳۴۵رهبر گروه کر و ارکستر سمفونیک رادیو شد.

شهبازیان فارغ‌التحصیل دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران است. شهبازیان در دهه ۶۰ آهنگسازی برای فیلم را نیز آغاز نمود. وی به همراه علی معلم دامغانی شورای موسیقی را در صدا وسیما تشکیل دادند که وظیفه نظارت و حمایت از موسیقی پاپ را به عهده داشت.

شهبازیان از مهرماه ۱۳۹۵ تا فروردین ماه ۱۳۹۸ چوب رهبری ارکستر ملی ایران را در دست داشت. وی پس از استعفا از مدیریت هنری و رهبری دائم ارکستر ملی ایران، به عنوان مشاور موسیقی بنیاد رودکی منصوب شد که در ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۸ از این سمت نیز کناره‌گیری کرد.

این آهنگساز از اواسط دهه ۵۰ ساخت موسیقی فیلم را نیز آغار کرد. پس از انقلاب اسلامی و در دهه ۶۰ نیز شهبازیان بیشتر تمرکز خود را بر ساخت موسیقی متن فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی معطوف کرد؛ او برای بسیاری از فیلم‌های سینمایی ماندگار و موفق موسیقی ساخت که برخی از این آثار موسیقایی جوایز بسیاری را در جشنواره‌های داخلی و خارجی برایش به همراه داشت. از جمله آثار موسیقی فیلم که برخی به صورت آلبوم‌های مستقل موسیقی نیز منتشر شده‌اند باید موسیقی متن فیلم‌های «آوار» به کارگردانی سیروس الوند، «شیر سنگی» به کارگردانی مسعود جعفری جوزانی، «پائیزان» به کارگردانی رسول صدرعاملی، سریال «باغ گیلاس» به کارگردانی مجید بهشتی و فیلم‌های سینمایی «هیوا» به کارگردانی رسول ملاقلی‌پور، «اخراجی‌ها» به کارگردانی مسعود ده‌نمکی و «خاموشی دریا» به کارگردانی وحید موسائیان اشاره کرد.

۲۴۴۵۷