به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، شورای آتلانتیک نوشته است: توافقی که مقامات آمریکایی، قطری و مصری میانجی آن شده‌اند، در سه مرحله انجام خواهد شد؛ که هر کدام قرار است شش هفته به طول بینجامد. در مرحله اول، حماس سی و سه گروگان زنان، کودکان و افرادی بالای پنجاه سال را آزاد خواهد کرد و اسرائیل هم صدها زندانی فلسطینی را آزاد کرده و از برخی مناطق خارج خواهد شد و ورود کمک‌های انسانی به غزه را تسهیل خواهد کرد. در مرحله دوم، حماس در حالی که اسرائیل از غزه خارج می‌شود، قرار است باقی‌مانده گروگان‌های مرد را آزاد کند. مرحله سوم شامل بازگشت گروگان‌های کشته‌شده و آغاز بازسازی خواهد بود.
آیا این توافق که اکنون به کابینه اسرائیل برای تأیید ارسال می‌شود، واقعاً پایان جنگ را نشان می‌دهد؟ آینده بازسازی غزه، امنیت اسرائیل و تلاش‌های منطقه‌ای گسترده‌تر مانند عادی‌سازی روابط اسرائیل و عربستان سعودی چه خواهد بود؟ در زیر، کارشناسان شورای آتلانتیک پاسخ‌های خود را به این سوالات و دیگر سوالات مهم به اشتراک می‌گذارند.
جنگ فاصله بین چشم‌انداز راه‌حل دو دولتی را افزایش داده است
جاناتان پانیکوف که مدیر ابتکار امنیتی خاورمیانه اسکواکرافت شورای آتلانتیک و معاون سابق افسر اطلاعات ملی برای خاورمیانه در شورای ملی اطلاعات ایالات متحده است می‌گوید: آتش‌بس بین اسرائیل و حماس احتمالاً این فصل طولانی و دردناک را به پایان می‌رساند. غزه به طور کامل ویران شده است و در طول پانزده ماه گذشته، ده‌ها هزار انسان بی‌گناه از دست رفته است. کارشناس مدعی شده: اسرائیل امروز نسبت به شش اکتبر امن‌تر است، اما هزینه‌ای که داد شامل کشته شدن بیش از چهارصد نفر از اعضای نیروهای دفاعی اسرائیل (IDF) و زخمی شدن صدها نفر می‌شود.
علاوه بر مرگ‌ها و ویرانی‌ها در غزه و اسرائیل، جنگ به خاطر به خطر انداختن چشم‌انداز راه‌حل دو دولتی به یاد خواهد ماند. برای بسیاری از کشورهای عربی و ملت‌های اروپایی، این درگیری نقطه عطفی بود تا حمایت خود را از یک دولت مستقل و حاکم فلسطین مجدداً اولویت‌بندی یا اعلام کنند. در عین حال، سیاستمداران اسرائیلی همچنان به شدت از این ایده وحشت‌زده و شگفت‌زده هستند که بعد از همه اتفاقاتی که افتاده، کسی فکر کند که اکنون زمان ایجاد یک دولت مستقل فلسطینی است. بسیاری در اسرائیل چنین نتیجه‌ای را به معنای افزایش احتمال وقوع حملات مشابه هفت اکتبر می‌بینند.
اما جنگ، خاورمیانه را به شیوه‌های غیرمنتظره‌ای تغییر داده است. پس از ماه‌ها، حملات متقابل بین حزب‌الله و اسرائیل، باعث تضعیف این گروه شده. این اتفاق لبنان جدیدی را شکل می‌دهد، جایی که رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر جدیدی قدرت را به دست می‌گیرند. جنگ همچنین به پایان حکومت اسد در سوریه کمک کرده است.
آینده اسرائیل، غزه و منطقه چندان مشخص نیست. آتش‌بس دارای مراحل متعددی است که اگر شکسته شود، ممکن است منجر به از سرگیری جنگ شود. اما واقعیت این است که حماس آسیب دیده و بسیاری از رهبران گروه مدت‌هاست که خواهان پایان این درگیری هستند. در اسرائیل، دولت نتانیاهو نیز بعید است آتش‌بس را بشکند. رئیس‌جمهور منتخب دونالد ترامپ اعلام کرده که می‌خواهد آتش‌بسی پایدار برقرار شود. شکستن این توافق ممکن است رابطه اسرائیل با دولت جدید ترامپ را به خطر بیندازد و ممکن است هماهنگی‌ها و ترجیحات سیاستی اسرائیل را در مورد ایران تحت تأثیر قرار دهد. علاوه بر این، ایران موضوعی است که نتانیاهو آن را مهم‌ترین مسئله در روابط خود با آمریکا می‌داند. در بلندمدت، بازسازی غزه، امنیت اسرائیل و آینده عادی‌سازی روابط مسائلی هستند که وضعیت نامشخصی دارند.
“اثر ترامپ” به نتانیاهو کمک خواهد کرد تا این توافق را به جناح‌های سخت‌گیر خود بفروشد
شالوم لیپنر یک پژوهشگر ارشد غیرمقیم در ابتکار امنیتی خاورمیانه اسکواکرافت شورای آتلانتیک است که قبلاً در سیاست خارجی و دیپلماسی عمومی در زمان خود در دفتر نخست‌وزیری در بیت المقدس فعالیت کرده است، او می‌گوید: لحظه امیدوارکننده آتش‌بس قریب‌الوقوع بین اسرائیل و حماس با شرایطی همراه است که امضای این توافق که از ماه می گذشته بر روی میز بوده، تنها اکنون ممکن شده است. محاسبات اسرائیل هم به‌طور مشابه تحت تأثیر تلفات رو به افزایش، درخواست‌های پرشور برای آزادی گروگان‌ها و از سوی دیگر، بهبود چشم‌انداز نتانیاهو برای جلب حمایت سیاسی برای حل این معامله جنجالی قرن قرار گرفته است.
اما متغیر واقعی بازی، به نقل از مایک والتز، مشاور امنیت ملی آینده، "اثر ترامپ" بوده است. تهدید مبهم (اگرچه نگران‌کننده) رئیس‌جمهور منتخب که "همه چیز در خاورمیانه به هم خواهد ریخت" مگر اینکه گروگان‌ها قبل از مراسم تحلیف او آزاد شوند، طرفین را به رسیدن به یک توافق قبل از این مهلت ترغیب کرد تا از عواقب آن در امان بمانند. علاوه بر این، از نظردولت اسرائیل، انتظاراتی که دولت آینده در زمینه‌های مختلف مانند مقابله با ایران، تحکیم روابط با عربستان سعودی و حمایت از شهرک‌سازی یهودی در کرانه باختری حمایت قوی از اسرائیل ارائه خواهد داد، انگیزه اضافی برای راضی کردن ترامپ فراهم کرده است. این آرزوها همچنین نقش محوری در تلاش نتانیاهو برای حفظ اکثریت پارلمانی‌اش ایفا خواهند کرد. اگرچه نتانیاهو باید رأی کافی برای تأیید توافق داشته باشد، بسیاری از متحدان اصلی او به شدت مخالف هر چارچوبی هستند که امکان"پیروزی کامل" بر حماس را متوقف کند. نخست‌وزیر که به این منتقدان اطمینان داده که اسرائیل در کمپین خود برای نابودی حماس تسلیم نخواهد شد، آنها را تشویق می‌کند تا در ائتلاف باقی بمانند و منتظر پیشبرد اولویت‌های سیاستی خود تحت نظر ترامپ باشند هرچند که برای دادن چنین فرصتی فرصت ممکن است شک و تردیدهایی داشته باشند. با همه اینها، این توقف اخیر در جنگ موقتی نخواهد بود.
این توافق خطر یخ‌زدگی درگیری را بدون افق سیاسی به همراه دارد
احمد فؤاد الخطیب پژوهشگر ارشد مقیم در ابتکار امنیتی خاورمیانه اسکواکرافت شورای آتلانتیک معتقد است: اعلام آتش‌بس و توافق آزادی زندانیان بین حماس و اسرائیل، برای بیش از دو میلیون غیرنظامی فلسطینی است که در جنگی وحشیانه گرفتار شده‌اند که آغازگر آن نبودند و قادر به توقف آن نیستند؛ خوشایند خواهد بود. اگرچه ممکن است در فاصله بین زمان حال و زمان اجرای توافق در ۱۹ ژانویه، مشکلات زیادی پیش بیاید. همچنین احتمال بن‌بست پس از پایان مرحله اول وجود دارد، اما عدم وجود جنگ ممکن است واقعاً فضایی برای طی کردن یک مسیر امیدوارکننده‌تر فراهم کند. مردم غزه از وحشت‌های بمباران‌های بی‌وقفه اسرائیل و حملاتی که بر اثر آن بسیاری را در این منطقه ساحلی کشته و مجروح شده‌اند، رهایی خواهند یافت. با این حال، فلسطینیان در غزه از این توافق با بزرگ‌ترین خسارات انسانی، سیاسی و استراتژیک خارج خواهند شد.تا زمانی که حماس بر این منطقه ساحلی کنترل داشته باشد هیچ دلاری برای بازسازی وارد غزه نخواهد شد. بزرگ‌ترین خطر پیش رو این است که ممکن است درگیری متوقف شود، به طوری که غزه ویران و خراب باقی بماند و کاملاً وابسته به چند صد کامیون در روز باشد تا نیاز های جمعیت را تامین و فاجعه انسانی را تثبیت کند. این وضعیت البته برای حماس دشوار نیست: مسئولیتی برای حکومت‌داری واقعی یا تأمین نیازهای جمعیت خود نخواهد داشت، اما از یک جریان ثابت ورود کالاها به این باریکه بهره‌مند خواهد شد. اما چنین سناریویی برای جمعیت غیرنظامی در غزه بسیار دردناک خواهد بود، بسیاری از آنها خانه‌ای برای بازگشت ندارند. تحلیلگران وسوسه می‌شوند تا گزینه‌های جایگزین برای حکومت حماس را بررسی کنند. چنین بحث‌هایی نه تنها زودهنگام هستند بلکه در نهایت نسبت به طبیعت غیرقابل تغییر صحنه حکمرانی غزه بی‌ربط بوده‌اند.
“آیا این پایان ‘دوستی ویژه’ بین ترامپ، نتانیاهو و راست‌گرایان اسرائیلی است؟”
کارمیل آربیت پژوهشگر ارشد غیرمقیم برنامه‌های خاورمیانه و ابتکار امنیت خاورمیانه شورای آتلانتیک می‌گوید: اعلام آتش‌بس بین اسرائیل و حماس در روز چهارشنبه با احساس شادی در سراسر جهان و درد و رنج برای بسیاری در اسرائیل همراه بود. در مرحله اول، این توافق تضمین می‌کند که حداقل سی نفر از گروگان‌های اسرائیل آزاد شوند که با کمک‌های مورد نیاز به غزه همراه خواهد بود. این توافق پیروزی واضحی برای هر دو طرف و ترامپ و بایدن، به شمار می‌آید. بایدن برای تأمین آتش‌بس در پانزده ماه گذشته به شدت تلاش کرده و شرایط او به طور عمده پذیرفته شده است، و ترامپ توانسته است این توافق را تنها از طریق تهدیدات به نتیجه برساند. این توافق و زمان‌بندی آن نتانیاهو را به خاطر سیل شکست‌هایش در مدیریت جنگ، تحت فشار قرار می‌دهد. نتانیاهو وعده داده بود که آزادی تمام گروگان‌ها را تأمین کند. حماس حداقل نه به شکلی که او به مردمش وعده داده بود؛ تضعیف نشده است. برعکس، عدم حمایت نتانیاهو از یک مسیر معنادار برای حکمرانی جدید در غزه تنها یک خلاء قدرت در نوار غزه ایجاد کرده است.
در حالی که جزئیات توافق هنوز در حال شکل‌گیری است، به نظر می‌رسد که مواضع حداکثری نتانیاهو که خواهان کنترل اسرائیل بر کریدورهای فیلادلفی و نتساریم در مراحل نهایی آتش‌بس بود، عمدتاً کنار گذاشته شده‌اند. اگر این توافق پیش برود، آغاز دوره ترامپ ممکن است به پایان نتانیاهو به عنوان مذاکره‌کننده اصلی در این درگیری منجر شود و به طرز چشمگیری، پایان "دوستی" بین این دو فرد قبل از ورود ترامپ به دفتر بیضی را رقم بزند. اعضای راست‌گرای افراطی اسرائیل با این واقعیت روبه‌رو هستند که آرزوهایشان برای ادامه جنگ با رئیس‌جمهور جدید ایالات متحده مشترک نیست. مشکلات نتانیاهو در مدیریت جناح راست افراطی خود بدتر خواهد شد و با این حال قدرت آنها در اسرائیل کاهش خواهد داشت؛ زیرا ترامپ که مشخص کرده می‌خواهد جنگ خاتمه پیدا کرده و به سمت یک توافق منطقه‌ای دیرینه با عربستان سعودی حرکت کند، تنها نفوذ بیشتری بر تعیین اینکه آیا فاز دوم یا سوم آتش‌بس محقق می‌شود یا خیر خواهد داشت. شاید این موضوع پوشش سیاسی لازم را برای نتانیاهو فراهم کند تا در جای خود باقی بماند، اما همزمان او را به لحظه‌ای نزدیک‌تر می‌کند که باید با مردمش درباره مسئولیتش واقعه هفت اکتبر صحبت کند.
منبع: شورای آتلانتیک
مترجم: مهسا مژدهی
۳۱۱۳۱۲
نظر شما