خبرآنلاین اصفهان - عاطفه علیان: همزمان با شروع فصل سرما، مسئله مازوت‌سوزی در نیروگاه‌های اصفهان به دغدغه‌ای جدی برای مردم و فعالان محیط زیست تبدیل می‌شود. این موضوع که با افزایش شاخص آلودگی هوا همراه است، بار دیگر اهمیت مدیریت انرژی و محیط زیست را یادآور می‌شود. هرچند مدیرکل محیط زیست استان اعلام کرده که تاکنون در اصفهان مازوت‌سوزی آغاز نشده اما تذکرات نمایندگان مجلس به وزیر نیرو درباره مازوت‌سوزی در نیروگاه شهید منتظری نشان‌دهنده ابهامات و تناقضاتی در این زمینه است.
چرا مازوت‌سوزی به یک بحران تبدیل شده است؟
اصلی‌ترین دلیل روی آوردن نیروگاه‌ها به مازوت‌سوزی، کمبود گاز طبیعی در فصل زمستان است. بر اساس آمار، بیش از ۷۰ درصد از گاز تولیدی کشور در این فصل به مصرف خانگی می‌رسد و سهم کمتری به صنایع و نیروگاه‌ها اختصاص می‌یابد؛ این کمبود، نیروگاه‌ها را مجبور به استفاده از سوخت‌های جایگزین مانند مازوت می‌کند که به دلیل آلایندگی بالای آن، تأثیرات مخربی بر کیفیت هوا دارد.
از سوی دیگر، یکی از مشکلات اساسی، ناکافی بودن زیرساخت‌های گازرسانی در کشور است. با وجود منابع غنی گاز طبیعی در ایران، ضعف در شبکه انتقال و توزیع گاز باعث شده برخی از نیروگاه‌ها به جای گاز از مازوت استفاده کنند. در نیروگاه شهید منتظری اصفهان، یکی از مهم‌ترین مراکز تولید برق کشور، این ضعف زیرساختی بیش از پیش احساس می‌شود.
نبود سیاست‌های کارآمد در مدیریت مصرف انرژی نیز به این بحران دامن زده است. افزایش بی‌رویه مصرف گاز در بخش خانگی، عدم توجه به بهینه‌سازی مصرف و نبود سرمایه‌گذاری جدی در انرژی‌های تجدیدپذیر، از دلایل ریشه‌ای وابستگی نیروگاه‌ها به سوخت‌های فسیلی آلاینده است.
عدم شفافیت در اعلام نوع سوخت مصرفی نیروگاه‌ها یکی از دلایل بی‌اعتمادی عمومی است. هرچند مسئولان محیط زیست ادعا می‌کنند که مازوت‌سوزی در نیروگاه‌ها انجام نمی‌شود، شواهد و اعتراضات نمایندگان مجلس نشان‌دهنده واقعیت‌های دیگری است.
پیامدهای مازوت‌سوزی در اصفهان
مازوت یکی از آلاینده‌ترین سوخت‌های فسیلی است که احتراق آن مقدار زیادی دی‌اکسید گوگرد (SO₂)، دی‌اکسید نیتروژن (NO₂)، و ذرات معلق تولید می‌کند. این گازها و ذرات، تأثیر مستقیم بر سلامت عمومی دارند و خطر ابتلا به بیماری‌های تنفسی و قلبی را افزایش می‌دهند.
آلودگی ناشی از مازوت‌سوزی با افزایش بیماری‌هایی مانند آسم، برونشیت و بیماری‌های قلبی-عروقی همراه است. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، افزایش هر ۱۰ میکروگرم در متر مکعب ذرات معلق PM2.5 می‌تواند نرخ مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های تنفسی را به طور قابل توجهی افزایش دهد.
سرمایه‌گذاری در انرژی‌های خورشیدی و بادی می‌تواند وابستگی نیروگاه‌ها به سوخت‌های فسیلی را کاهش دهد تا استان اصفهان با داشتن پتانسیل بالای انرژی خورشیدی، می‌تواند به یکی از قطب‌های تولید انرژی پاک تبدیل شود
علاوه بر پیامدهای فوری بر سلامت انسان، مازوت‌سوزی اثرات مخربی بر محیط زیست دارد. انتشار دی‌اکسید کربن (CO₂) حاصل از این سوخت، به افزایش گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی کمک می‌کند. در منطقه‌ای مانند اصفهان که با بحران کم‌آبی و خشک‌سالی مواجه است، این مسئله می‌تواند شرایط زیست‌محیطی را بدتر کند.
آلودگی هوا؛ بحرانی پیچیده‌تر از خشک‌شدن زاینده‌رود
خشک‌شدن زاینده‌رود تأثیر مستقیمی بر کیفیت هوای اصفهان دارد. نبود جریان آب باعث افزایش گردوغبار محلی و کاهش رطوبت هوا شده است. این وضعیت، به‌ویژه در فصل پاییز و زمستان، با افزایش تراکم ذرات معلق در هوا همراه می‌شود.
اصفهان یکی از صنعتی‌ترین استان‌های کشور است و صنایع پتروشیمی و نیروگاه‌های حرارتی از بزرگ‌ترین منابع آلودگی هوا در این منطقه به شمار می‌روند. وابستگی این صنایع به سوخت‌های فسیلی و نبود اقدامات جدی برای کاهش انتشار آلاینده‌ها، بحران آلودگی را پیچیده‌تر کرده است.
قرارگیری اصفهان در یک منطقه نیمه‌خشک با شرایط جوی خاص، امکان تهویه طبیعی هوا را محدود کرده است. این مسئله باعث شده که آلودگی ناشی از مازوت‌سوزی و سایر منابع آلاینده در سطح شهر باقی بماند و به راحتی پراکنده نشود.
عدم شفافیت در اعلام نوع سوخت مصرفی نیروگاه‌ها یکی از دلایل بی‌اعتمادی عمومی است. هرچند مسئولان محیط زیست ادعا می‌کنند که مازوت‌سوزی در نیروگاه‌ها انجام نمی‌شود، شواهد و اعتراضات نمایندگان مجلس نشان‌دهنده واقعیت‌های دیگری است
یکی از کارشناسان برجسته انرژی با اشاره به کمبود گاز در کشور، معتقد است: دولت باید به جای تخصیص اولویت به بخش خانگی، منابع گاز را به صورت عادلانه‌تر بین بخش‌های مختلف توزیع کند. وی تاکید دارد که سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر و بهینه‌سازی مصرف انرژی، راه‌حل اصلی برای عبور از این بحران است.
مازوت‌سوزی «بزرگ‌ترین خیانت به محیط زیست»
ذاکری یک فعال محیط زیست با انتقاد از نبود شفافیت در اعلام نوع سوخت نیروگاه‌ها، مازوت‌سوزی را «بزرگ‌ترین خیانت به محیط زیست» توصیف کرد. به گفته وی، استفاده از سوخت‌های پاک مانند گاز طبیعی، حتی در شرایط کمبود، باید اولویت اصلی دولت باشد.
وی ادامه داد: نمایندگان اصفهان در مجلس با تاکید بر لزوم توجه به سلامت مردم، خواستار توقف فوری مازوت‌سوزی در نیروگاه‌ها شده‌اند، آنها بر این باورند که مسئولان باید از روش‌های جایگزین برای تامین سوخت نیروگاه‌ها استفاده کنند و نظارت بیشتری بر صنایع آلاینده اعمال کنند.
این فعال محیط زیست با بیان اینکه نظارت بیشتر بر عملکرد نیروگاه‌ها و صنایع آلاینده ضروری است، تاکید کرد: سرمایه‌گذاری در انرژی‌های خورشیدی و بادی می‌تواند وابستگی نیروگاه‌ها به سوخت‌های فسیلی را کاهش دهد. استان اصفهان با داشتن پتانسیل بالای انرژی خورشیدی، می‌تواند به یکی از قطب‌های تولید انرژی پاک تبدیل شود؛ همچنین توسعه شبکه توزیع گاز و افزایش ظرفیت ذخیره‌سازی می‌تواند بحران سوخت نیروگاه‌ها را کاهش دهد؛ این اقدام، نیاز به مازوت‌سوزی را به طور قابل توجهی کاهش خواهد داد.
وی با بیان اینکه آموزش عمومی و اجرای سیاست‌های تشویقی برای کاهش مصرف گاز در بخش خانگی می‌تواند منابع بیشتری را برای تامین سوخت نیروگاه‌ها آزاد کند، تاکید کرد: استفاده از تجهیزات گرمایشی با راندمان بالا نیز از دیگر اقدامات مؤثر در این زمینه است، همچنین کاهش تردد خودروهای شخصی و استفاده از اتوبوس‌ها و مترو می‌تواند تأثیر چشمگیری در کاهش آلودگی هوا داشته باشد.
مازوت‌سوزی در اصفهان تنها یک بحران محیط زیستی نیست، بلکه نمادی از ضعف‌های مدیریتی، زیرساختی و سیاست‌گذاری در حوزه انرژی است. برای جلوگیری از تکرار این بحران، نیاز به اقدامات جدی و هماهنگ در زمینه توسعه انرژی‌های پاک، بهینه‌سازی مصرف، و نظارت بر عملکرد نیروگاه‌ها و صنایع پتروشیمی وجود دارد؛ اگرچه آلودگی هوا و مازوت‌سوزی به‌عنوان چالش‌های اصلی مطرح هستند، اما تا زمانی که تصمیم‌گیری‌ها به جای منافع کوتاه‌مدت بر پایه آینده‌نگری و حفاظت از سلامت مردم استوار نشود، این بحران ادامه خواهد داشت. اصفهان، با نفس‌های به شماره افتاده مردمش، نیازمند تغییر است.
نظر شما