چرا عذر تقوایی را از ساخت «کوچک جنگلی» خواستند/ بازخوانی قصه «کوچک جنگلی» از تقوایی تا افخمی

پریسا ساسانی: سریال «کوچک جنگلی» یکی از محبوبترین سریال های دهه ۶۰ بود که قرار بود ناصر تقوایی به عنوان کارگردانِ کاربلد سینما که حافظه جمعی خاطره خوبی از سریال «دائی جان ناپلئون» داشتند؛ بار دیگر می خواستند یک روایت تاریخ ایران را از دل جنگل ببینند.

 بهروز افخمی در آن دوران رئیس فیلم و سزیال شبکه یک بود و براساس ماموریتی که داشت می‌خواست سریالی مبنی بر حس میهن دوستی از مبارزان وطنی به خصوص در مناطق مرزی کشور را بسازد که پیشنهاد ساخت «کوچک جنگلی» را به تلویزیون ارائه داد و به نوعی پایه گذاراین سریال شد. افخمی چون قدرت کارگردانی، دقت و حساسیت تقوایی را می‌شناخت، پیشنهاد ساخت این سریال را به او پیشنهاد داد و این پیشنهاد به ظاهر پذیرفته می‌شود اما عملا توسط آقایان روستا، فریدزاده و حاج کریم‌خان از معاونان محمد هاشمی بهرمانی رئیس وقت صدا و سیما (برادر کوچکتر اکبرهاشمی رفسنجانی، رئیس صدا و سیما از سال ۱۳۶۰ تا ۱۳۷۲) که مامور نظارت بر ساخت این سریال بودند؛ به تلخ‌ترین شکل ممکن ساخت این سریال توسط تقوایی را ملغی کردند.

چرا عذر تقوایی را از ساخت «کوچک جنگلی» خواسته‌ شد؟

سینمای ایران حساسیت ناصر تقوایی در داستان‌نویسی و کارگردانی را می‌شناسد. او فیلمسازی است که اصطلاحا مو را از ماست بیرون می‌کشد و حاضر نیست کیفیت را فدای سرعت در تولید کند و از آنجایی که ماموریت افخمی در دوران مسئولیت خود در تلویزیون نیاز به فوریت در شرایط جنگی داشت؛ معاونانِ ناظر بر سریال «کوچک جنگلی»، از منشِ تقوایی در فیلمسازی رضایت نداشتند و در نتیجه عذر تقوایی را خواستند. به این ترتیب که ناصر تقوایی در گفتگوهای متعدد خود تاکید کرده که از شیوه  برخورد مدیران وقت خسته شده بود. زیرا نوع فیلمسازی او را قبول نداشتند و می­‌گفتند که باید روزی ۵ یا ۱۰ دقیقه فیلم بگیری؟! ای در حالی است که سینماگران به خصوص تهیه کنندگان سینمای ایران می دانند که ناصر تقوایی در روز ۳ تا ۵ دقیقه کارگردانی بی نقص انجام می‌دهد. در واقع عجله در مرام فیلمسازی تقوایی نیست.

در همان زمان تقوایی برای صحبت با محمد هاشمی به تهران می‌­آید اما طبق روایت ناصر تقوایی معاونان حاج‌کریم­خان، فریدزاده و آقای روستا پیش محمد هاشمی می‌روند وبعد تقوایی را داخل اتاقی بردند و کاغذی به او دادند که در آن حکم اخراج او را نوشته بودند. بعد از اینکه تقوایی حکم را خواند، هرسه معاون یکصدا تکبیر«الله اکبر» گفتند. بعد از آن سراغ هر کارگردان دیگری که می‌روند بنا بر سبقه‌ای که از تقوایی سراغ داشتند؛ حضور در این پروژه را نمی‌پذیرفتند و در نهایت پس از کشمکش‌های بسیاربین افخمی و تقوایی دست آخر خود افخمی این سریال را می‌سازد.

ماجرای دلخوری بین تقوایی و افخمی

بعد از حکم اخراجِ تقوایی از این پروژه بهروز افخمی همراه نعمت حقیقی با گل و شیرینی به خانه ناصر رفتند در این ملاقات افخمی گفته بود که برای حضور تقوایی تعهد داده است و خواسته بود که با شرایط صدا و سیما کنار آید و آبروی آن مدیر جوان را نبرد اما تقوایی یک کلام بود او گفت: «من دیگر سر آن کار نمی‌­روم». در واقع مخالفت ناصر تقوایی دلخوری او از تکبیر و صلوات  گفتن مدیرانِ وقت بود.

ولی نهایت سریال «کوچک جنگلی» توسط بهروز افخمی ساخته شد و او به  مدد قهر تقوایی از کارگردانی این سریال، توانست نخستین تجربه کارگردانی خود را کسب کند و اینبار نه به عنوان یک مدیر میانی در صدا و سیما بلکه به عنوان یک کارگردانِ تازه کار صورت دیگری از خود به نمایش بگذارد.

در سریال «کوچک جنگلی» علیرضا مجلل در نقش میرزا کوچک خان جنگلی ، مهدی هاشمی، سیروس گرجستانی و اسماعیل محرابی نیز به عنوان بازیگران اصلی ایفای نقش کردند؛ اما حسرت ساخت یک روایت تاریخی از ناصر تقوایی بر دل تاریخ معاصر ماند.

۲۴۳